بلافاصله به این فکر افتادم که چطور برخی از بهترین دوستان و همکاران من در این کار ارزشمند مشارکت داشته‌اند و من از وجود چنین منبع پر و پیمانی از دانش و اطلاعات و تحلیل های علمی بی اطلاع بوده‌ام.
اطلاعات من در باره این سایت به زمانی بازمی‌گردد که محتوای قابل اعتنایی نداشت ولی اکنون که به پایگاهی علمی با امکانات و محتوای مثال زدنی مبدل شده است باید بی غرور و تعصب به دست اندرکاران این کار ژرف و شگرف آفرین گفت.
در بررسی و مرور سایت مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای وقت نسبتا زیادی صرف کردم؛ نه فقط برای اینکه بتوانم شناخت و دریافت کامل‌تری از ساختار و محتوای آن پیدا کنم بلکه از آن جهت که از مرور و مطالعه آن لذت می‌بردم.
امروز در کشور ما مطالعه و پژوهش در رشته‌های علمی ارتباطات و رسانه بیش از گذشته جدی گرفته می شود و تلاش و سرزندگی قابل توجهی در بین دانشجویان و محققان این عرصه علمی قابل مشاهده است. از سوی دیگر امکانات و فضاهای آموزشی و پژوهشی خوبی در دسترس همگان است تا در این زمینه به تولید محتوا بپردازند.
آیا اینها کافی است تا ما شاهد حرکتی بزرگ و عمومی به سمت تولید علم و جنبش نرم افزاری در این حوزه باشیم؟ نظر من این است که اینها لازم است ولی کفایت نمی کند. حرکت شتابنده رو به جلو و ایجاد فضایی که در آن تولید علم به شکل مستمر و نهادی شده ادامه یابد مستلزم تأمین برخی پیش نیاز ها است.
نخست اینکه استادان و دانشجویان و فعالان حوزه ارتباطات در اندیشه ترسیم یک نقشه راه علمی باشند که در آن مسیر حرکت علوم ارتباطات و رسانه و تعامل و ربط آن با سایر حوزه های علمی و نیز قلمروهای مختلف اجتماعی روشن شده باشد، نیازهای علمی درازمدت و کوتاه مدت معلوم، و راهبرهای کلان در حرکت علمی جامعه علمی ارتباطات در کشور تبیین و تعریف شده باشد.
دوم اینکه این نقشه راه باید نقشه سرزمین خودی باشد. به گفته مولانا محمد بلخی:
در زمین دیگران خانه مکن
کار خود کن کار بیگانه مکن
درست است که ما نیاز به بهره گیری از آخرین یافته ها و دانسته های علمی دیگران داریم و باید از راه های مختلف از جمله ترجمه و انتقال منابع علمی خارجی جامعه آکادمیک خود را از لحاظ نظری بهنگام نگاه داریم ولی جریان اصلی علم ارتباطات در کشور باید بومی باشد. منظورم از بومی بودن سه چیز است: بومی بودن مسئله ها، بومی بودن تولید داده ها و اطلاعات، و بومی بودن نظریه پردازی.
اگرچه انجام دادن این کار به اندازه گفتن آن آسان نیست ولی هر حرکتی که در این مسیر باشد مبارک و ستودنی است و به همین علت است که من کار اداره کنندگان سایت علمی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای را تحسین می کنم. این سایت مجموعه ای بسیار مفید و پرمحتوا از تولیدات علمی را در شاخه ها و موضوعات گوناگون در اختیار کاربران قرار می دهد. تقریبا همه موضوعات و مطالب جدی، و مطابق با معیارهای علمی و غالباً به روز هستند. موضوع بندی ها اندیشیده و بسامان و لینک های درونی و بیرونی کمک کار کاربرانند. ویژگی های ساختاری سایت نیز از لحاظ فنی و مدیریت محتوا مطابق با نیازهای چنین سایتی طراحی شده اند و ...
اما آنچه بیش از همه اهمیت دارد این است که ایجاد چنین سایتی یکی از نیازهای جامعه علمی ارتباطات را در کشور ما پاسخ می دهد. یعنی نیاز به وجود منبعی بومی در فضای سایبر برای تولید و به اشتراک گذاشتن داده ها و اطلاعات و نظریه های علمی. این موضوع از آن جهت مهم است که تاکنون استادان و دانشجویان و سایر فعالان علوم ارتباطات از دسترسی به مکانی امن و معتبر در لامکان سایبری اگرنه بی بهره، کم بهره بوده اند. درست است که تعداد بی شماری سایت های علمی و وبلاگ ها و انواع امکانات دیگر در این زمینه وجود دارد ولی جایی که همچون درگاهی علمی موضوعات علمی این حوزه را تا این اندازه متنوع و گسترده و با کیفیت بالا، آنهم بصورت مجانی (حداقل تا اطلاع ثانوی) در اختیار همگان قرار دهد کمتر سراغ می توان کرد.
ضمن تبریک گفتن به فعالان این سایت که بی شک زحمات فراوانی در تدارک آن کشیده اند بد نیست چند نکته را بیفزایم. این سایت علمی از آن رو که علمی است باید منصف و بیطرف باشد. ارزش آن نه فقط در تنوع و تعدد موضوع ها بلکه در تنوع و تعدد موضع ها است. داشتن نگرش بیطرفانه و جامع نگری در برخورد با مواضع مختلف علمی در قلمرو های مختلف و ترجیح ندادن فقط یک دیدگاه بر تنوع آراء علمی مهمترین نقطه قوت چنین مرجعی خواهد بود. اگرچه هر مرجع علمی از جمله یک سایت علمی می تواند و حق دارد خود را به مکتب علمی و یا حلقه فکری و آکادمیک خاصی منتسب کند ولی این موضوع تعارضی با شنیدن و گفتن دیدگاه های بدیل و رقیب ندارد.
نکته دیگر آنکه خوب است این سایت از درافتادن به دامن گرایشی که بسیاری از سایت ها و مراکز و مراجع علمی در کشور ما به آن مبتلایند بپرهیزد. منظورم گرایش بیش از حد و حتی انحصاری به یکی از انواع رسانه ها مثل مطبوعات، رادیو، تلویزیون و یا اینترنت و کم توجهی یا نادیده انگاری و حتی گاه انکار وجود دیگر انواع رسانه است. چنین گرایشی جز در مواردی که یک مرجع علمی رسما قلمرو خود را اعلام کرده باشد به صلاح نیست زیرا حوزه علمی ارتباطات حوزه ای یکپارچه و بهم پیوسته است و آنچه مضمون اصلی آن را تشکیل می دهد ذات ارتباط است.
سرانجام اینکه آرزو می کنم سایت مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای همشهری نه فقط محل نقل آراء گوناگون بلکه محل نقد آنها نیز باشد. نقدهای علمی، متفکرانه، منطقی و بیطرفانه و البته بدور از ملاحظاتی که از حاشیه به متن حیات علمی وارد می شود نیاز امروز ما برای تولید و ارتقاء علم بومی است و به نظر چنین می آید که این سایت هم ظرفیت و هم ویژگی های مناسب برای ایفاء این وظیفه فاخر را دارد.
با آرزی موفقیت سایت مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای که خود بیانگر موفقیت دست اندرکاران آن خواهد بود از خداوند بزرگ می خواهم که روزی تعداد اینگونه مراجع علمی در فضای سایبر فراوان باشد و در آن روز همگان به این موضوع معترف باشند که همین سایت نخستین حرکت جدی و شجاعانه را در استفاده مدرن و کارآمد از یک تکنولوژی ارتباطی مدرن و کارآمد برای پیشبرد علم مدرن و کارآمد ارتباطات در ایران عزیز آغاز کرده است.
*عضو هیات علمی دانشکده صدا و سیما
