آنچه به نام ارتباطات در کشور ما شناخته می‌شود، ابتدا با انتشار روزنامه و سپس تاسیس رادیو و روابط عمومی شکل گرفت.
از این‌رو هنوز بسیاری با شنیدن کلمه ارتباطات پیش از هر چیز به روزنامه نگاری فکر می‌کنند.
اگرچه ژورنالیسم به معنای وسیع کلمه یکی از پایه‌های ارتباطات در سراسر جهان به شمار می‌رود، امروزه با بروز و ظهور گسترده رشته‌های میان رشته‌ای، گرایش‌ها و حوزه‌های پژوهشی ارتباطات بسیار وسیع شده است به‌گونه‌ای که امروز بیش از 30 گرایش در این حوزه به ثبت رسیده است.
این گوناگونی و تنوع از مطالعه رفتار ارتباطی انسان و ارتباطات فردی تا مسائل مربوط به روابط عمومی بین‌الملل را شامل می‌شود.
امروزه ارتباطات از یک سو با بررسی سازمان از منظر ارتباط میان گروه‌های کاری، پنجره‌ای به انسان اداری گشوده است و از سوی دیگر با ورود به عرصه فیلم، تئاتر و موسیقی، گشایش‌های مطالعاتی تازه‌ای در هنر ایجاد کرده است.
بی‌شک گستردگی این حوزه مطالعاتی در ماهیت پیچیده و چندبعدی مفهوم فرهنگ ریشه دارد. بررسی‌های ارتباطی در حوزه‌های هنری، خاستگاه پاره‌ای رشته‌های میان رشته‌ای در فرهنگ و هنر بوده است و از این‌رو نگاه فرهنگی در مطالعات ارتباطی و رسانه‌ای، جایگاه فراخی در عرصه ارتباطات یافته است.
تحولات جدید در عرصه تفکر، منجر به شکل‌گیری دغدغه‌های جدیدی در مطالعات رسانه‌ای و ارتباطات پدیدار شده است و هر دو عرصه نظری و روش مطالعات رسانه‌ای و ارتباطات تحت‌تأثیر تحولات اخیر بوده است.
این تحولات در بستر فضای مجازی و اینترنت در سراسر جهان علمی جریان یافته است و این در حالی است که اصول و بنیادهای مطالعات رسانه‌ای در ایران بنابر سنت دیرین آن، با تحولات اخیر چندان همسو و همگام نبوده است.
با نگاه به تحولات جدید و راستای پوشش دهی به خلأ‌های پیش روی مطالعات رسانه‌ای و ارتباطات، مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای مؤسسه همشهری وب سایت علمی ارتباطات را در آدرس www.Hccmr.com راه‌اندازی کرده است.
این وب سایت علمی حوزه‌های مختلف را دربرمی‌گیرد و سعی دارد تمامی حوزه‌های مطالعاتی مرتبط با رسانه‌ها و ارتباطات را پوشش دهد. این حوزه‌ها عبارتند از:
1- نظریه‌ها و مکاتب
2- جامعه، فرهنگ و ارتباطات
3- دین و ارتباطات
4- فضای مجازی
5- روش‌های تحقیق
6- حوزه‌ها و کاربردهای ارتباطات.
در این مجموعه، تلاش شده است رویکردها و گرایش‌های مطرح در ارتباطات ذیل این تقسیم‌بندی پوشش داده شود و بنابراین به تقسیم بندی دقیق‌تر و ریزتر این حوزه‌ها پرداخته شده است.
برای مثال سرویس «جامعه، فرهنگ و ارتباطات» تقسیم بندی به شکل زیر انجام شده است: سیاست و ارتباطات، فرهنگ و ارتباطات، اقتصاد و ارتباطات، هنر و ارتباطات، نهادهای اجتماعی و ارتباطات و جامعه اطلاعاتی. همچنین روش‌های کیفی، روش‌های کمی و روش‌های ترکیبی زیر عنوان کلی «روش‌های تحقیق» در نظر گرفته شده‌اند.
این وب سایت علمی می‌کوشد تا با ارائه مقاله در حوزه‌های مختلف به سهم خود فرصتی برای پویایی علمی فراهم کند و پنجره‌ای برای ارتباطات بیشتر علمی برای صاحب‌نظران و دانشجویان و همه فعالان و علاقه‌مندان به توسعه ارتباطات باشد.
از این‌رو تعامل با بانک‌های اطلاعاتی و تحقیقاتی داخل وخارج کشور، توانمندسازی برنامه‌های پژوهشی، شناسایی نویسندگان، مترجمان و پژوهشگران توانمند در حوزه علوم ارتباطات و همکاری با آنان و انجام نظرسنجی‌های الکترونیکی از فعالیت‌های عمده این سایت است.
وب سایت مرکز تحقیقات رسانه‌ای همشهری به‌عنوان تنها مرکز پژوهشی وابسته به ژورنالیسم حرفه‌ای در کشور، امیدوار است که به محفلی برای تبادل آرا و یافته‌های علمی حوزه مطالعات رسانه‌ای و ارتباطات ایران تبدیل شود و گامی در پاسخ به نیاز دانشجویان، محققان و فعالان عرصه ارتباطات باشد.
نگاهی جدید به فضای مجازی
هنوز فضای مجازی با تمام کاستی‌ها و مزایای خود در کشور ما امری چندان شناخته شده نیست. بسیاری از مردم کشور ما فضای مجازی را مترادف تلف کردن وقت فرزندان خود پای صفحه‌های مانیتور می‌دانند.
تجربه ما از تلف شدن زمان در اتاق‌های گفت‌وگو یا آنچه به چت روم معروف است، در بسیاری از مواقع معقول و منطقی به‌نظر می‌رسد.
اما آیا می‌توان این نگرش را به سمت و سویی دیگر سوق داد؟ آیا می‌توان از قابلیت‌های دیگری سخن گفت که تجربه مواجهه با فضای مجازی را به تجربه‌ای مفید برای ساخت ایرانی آباد مبدل کند؟
جدای از نگاه‌های یک سویه و متعصبانه به مقوله فضای مجازی که آن‌را امری مذموم می‌شمارد و فارغ از نگاه‌های آرمانگرایانه به این مقوله، که آن‌را حلال تمام مشکلات می‌داند، نگاه واقع بینانه به این مسئله نشان می‌دهد که فضای مجازی دارای هر دو جنبه مثبت و منفی است.
فضای مجازی در بسیاری از مواقع خلأ‌های ارتباطی ما را می‌تواند پر کند. اگر از عرصه زندگی روزمره مردم به سمت فضای دانشگاهی حرکت کنیم با خیزش عظیمی مواجه می‌شویم. استفاده از اینترنت در فضاهای دانشگاهی به امری روزمره و عادی برای دانشجویان تبدیل شده است.
میزان استفاده دانشگاهیان از اینترنت و امکانات فضای مجازی به حدی است که در بسیاری از موارد قطع نابهنگام اینترنت سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای برای این قشر از افراد جامعه می‌شود.
گر چه در بین این قشر از افراد جامعه نیز با استفاده‌هایی سوء از این پدیده روبه‌رو هستیم، اما در حالت طبیعی و متعادل، دانشجویان باید سعی در استفاده از قابلیت فضای مجازی در راستای بهبود توانایی‌ها و مهارت‌های علمی خود داشته باشند.
با در نظر گرفتن این مسائل و مشکلات، نیاز به یک پایگاه علمی که متون و پژوهش‌های لازم در حوزه ارتباطات در فضای مجازی ایرانی- امری که ضرورت آن هر روز بیشتر احساس می‌شود- این پایگاه باید بتواند مواداولیه نظری و کاربردی را برای انجام پژوهش‌های راهبردی حوزه مطالعات رسانه‌ای و ارتباطی فراهم کند و از آنجایی که مطالعات رسانه‌ای و ارتباطات به‌عنوان یک حوزه مطالعاتی شناخته شده است که با سیل عظیمی از تحولات و نوآوری‌های نظری و عملی روبه‌روست و به حوزه کاملاً نوشونده تبدیل شده است این پایگاه باید بتواند همگام با تحولات نوین جهانی این رشته حرکت کند. سایت علمی مرکز تحقیقات مطالعات رسانه‌ای همشهری در راستای محقق ساختن این اهداف راه‌اندازی شده است.
