به‌طوری که طیف‌های مختلف فعالان بازارهر کدام به زعم خود، راه حلی برای خارج شدن از شرایط موجود ارائه می‌دهند.همچنین شرایط موجود باعث شد تا هفته گذشته بزرگان بازار دور هم جمع شوند و طی نشستی به بررسی وضعیت بازار اوراق بهادار و ارائه راهکارهایی برای بهبود بازار سهام بپردازند.
مسئولان و فعالان بازار سهام اثر بحران مالی بر اقتصاد واقعی و کاهش سودآوری شرکت‌های بورس ایران را مهم می‌دانند و برای برون رفت بورس کشور از شرایط نامناسب براین باورند که باید اقدامات متعددی در حوزه‌های درون و برون سازمانی بورس صورت گیرد تا با بازگشت اعتماد از دست رفته مردم به بورس و حمایت‌های غیرمستقیم دولت از بخش واقعی اقتصاد، روند اجرای اصل 44 ادامه یابد و بورس به حالت طبیعی خود برگردد.
عبده تبریزی که سابقه دبیر‌کلی بورس در سال‌های 82 تا 84 را دارد با اشاره به دولتی شدن برخی بانک‌های آمریکا و ورشکستگی بانک‌های ایسلند، درباره بحران مالی جهان می‌گوید: بحران مالی جهانی بر اقتصاد واقعی ایران اثرگذار بوده و موجب کاهش قیمت محصولاتی چون نفت و فولاد شده است.
به باور عبده تبریزی کاهش موج اول شاخص‌ها و قیمت سهام در بورس تهران ناشی از کاهش قیمت کالاها مانند فلزات اساسی بود؛ به‌طوری که واحد‌های عمده وارد‌کننده نیز نگران تدوام کاهش قیمت‌ها هستند.
او به افت 80 و 40 درصدی بازارهای سهام آمریکا اشاره می‌کند و می‌افزاید: هرچند به اقتصاد جهانی وابستگی نداریم، اما کاهش قیمت نفت مشکلات اساسی را به‌وجود آورده و
باعث شده تا بازار سهام با شرایط سختی مواجه شود.
قیمت سهام 70 شرکت به کمتر از 100 تومان رسیده
قالیباف اصل، مدیرعامل جدید شرکت بورس نیز بحران مالی جهانی بر اقتصاد واقعی کشور را اثرگذار می‌داند و می‌گوید: این موضوع بر روند سود آوری شرکت‌های بورسی اثر مستقیم گذاشته و باعث شده تا چشم‌انداز فعالان بازار سرمایه مثبت نباشد، به همین دلیل قیمت سهام اغلب شرکت‌ها افت کرده است.
او با بیان اینکه مشکل نقدینگی علاوه بر بورس دامنگیر دیگر بازارها هم شده، به آخرین بررسی‌های به عمل آمده از وضعیت سهام شرکت‌های بورسی اشاره می‌کند و می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که نسبت قیمت به درآمد (P/E) حدود 70 شرکت بورس کمتر از
3 مرتبه شده و قیمت سهام همین تعداد شرکت نیز به کمتر از ارزش اسمی 100 تومان رسیده که این مسئله بر بورس اثر روانی گذاشته است.
به گفته مدیرعامل شرکت بورس، این شرایط باعث شده تا شرکت‌های سرمایه‌گذاری به اندازه گذشته فعال نباشند و از طرف دیگر اعتماد عمومی به بازار سهام کاسته شود.
واکنش بازار سرمایه هوشمند
ابوالفضل متین، دبیر کانون سهامداران حقیقی نیز اثر کاهش قیمت‌های فولاد، نفت، مس و محصولات پتروشیمی را روی سودآوری شرکت‌های بورس دخیل می‌داند و می‌گوید: این عکس‌العمل بازار سهام طبیعی بود و تا زمان متعادل شدن سقوط قیمت‌ها ادامه خواهد داشت. او معتقد است: بازار سرمایه با هوشمندی خود زودتر از دیگر بازارها به افت قیمت محصولات واکنش نشان داده و به همین دلیل 4هزار واحد از شاخص بورس کاسته شده است.
نبود برنامه راهبردی صنایع
فضل‌الله معظمی، مدیرعامل سرمایه‌گذاری بانک ملی نیز به‌وجود نداشتن برنامه راهبردی منسجم برای صنعت کشور تأکید می‌کند و می‌گوید: واقعیت این است که همه بورس‌ها با مشکل نقدینگی مواجهند و پول‌ها از بورس‌ها از جمله بورس ایران فاصله گرفته ولی در کشور 70 میلیونی ما هیچ برنامه منسجمی برای صنایع که دولت بزرگ‌ترین مالک آن است وجود ندارد. دولت نخستین سهامداری است که سود خود را از شرکت‌های بورسی دریافت می‌کند اما برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری هنوز نتواسته‌اند سودی را دریافت کنند.او معتقد است: وظیفه اصلی دولت، حفظ صنعت است اما بین 2وزارتخانه صنایع و بازرگانی تضاد برنامه و دیدگاه وجود دارد، به همین دلیل مباحث مربوط به سیمان و فولاد حلقه‌های مفقود این دو صنعت هستند.
مشکلات سه گانه بورس
اما از دیدگاه سید علی حسینی معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس، مشکلات بازار سرمایه ناشی از 3عامل مربوط به تقاضا، تعمیم شرایط منفی دیگر بورس‌ها به بورس ایران و همچنین یک کاسه کردن وضعیت نامطلوب همه شرکت‌های بورس توسط سهامداران و چگونگی ارائه اطلاعات است. او با بیان اینکه اقتصاد کشور انعطاف لازم را در کاهش قیمت‌ها ندارد خاطر نشان می‌کند: در بورس هم این مشکل وجود دارد چرا که مدیران به واقعیت‌ها چندان سریع عکس‌العمل نشان نمی‌دهند و به‌رغم کاهش یا رشد قیمت سهام، عرضه و تقاضای مناسبی ارائه نمی‌کنند. او می‌افزاید: سعی ما بر این است که از طریق اصلاح مقررات این انعطاف را ایجاد کنیم.
حسینی با تأکید بر اینکه از موضع دفاع یا نقد دولت صحبت نمی‌کند، معتقد است: دولت در حالی به شفاف‌سازی و اطلاع رسانی تأکید می‌کند که عملا در بدنه‌های اجرایی چنین رویدادی رخ نمی‌دهد و عمده ابهامات موجود در سیاست‌ها ناشی از این مسئله است. از طرف دیگر در جایی هم اگر استراتژی وجود داشته باشد رعایت نشده است.او با اشاره به اینکه دولت بر سر این دوراهی است که آیا منافع کل جامعه را در نظر بگیرد یا منافع سهامداران را، اظهار می‌دارد: نکته این است که رشد و توسعه صنعت برای دولت و کشور منافع اجتماعی داشته و اشتغال ایجاد می‌کند و اگر دولت دیر بجنبد مشکلات بیشتر خواهد شد. عضو هیأت‌مدیره سازمان بورس در ادامه به ارائه آخرین وضعیت عرضه‌کنندگان سهام می‌پردازد و می‌افزاید: خوشبختانه 70 درصد سفارشات فروش مربوط به سهامداران حقیقی است و 30 درصد نیز ناشی از سهامداران حقوقی کوچک صورت گرفته و در این میان شرکت‌های سرمایه‌گذاری با عدم‌عرضه سهام به شرایط بازار دامن نزدند.
اثر تصمیمات دولتی بر بورس
غلامرضا سلامی، رئیس انجمن حسابداران خبره ایران نیز خاطرنشان می‌کند: درصورتی که چند شرکت مؤثر در افت و خیز شاخص کنار گذاشته شوند معلوم می‌شود که بورس چه وضع اسفناکی دارد؛ چرا که تصمیمات دولتی بر وضعیت نامطلوب صنایع و بورس اثر گذاشته است. او می‌گوید: مردم در بخش مسکن بیش از 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند اما سرمایه‌گذاری مردم در بورس فقط 10 میلیارد دلار است او بر این باور است نمی‌توان مردم را به خرید سهام شرکتی ترغیب کرد که قیمت محصولش را کس دیگری تعیین می‌کند.
راهکارهای بهبود شرایط بورس
مسئولان و کارشناسان بازار سرمایه برای بهبود شرایط بورس راهکارهایی را نیز ارائه کرده‌اند.از نگاه مدیرعامل شرکت بورس باید ضمن تشکیل اتاق فکر، بازار‌سازی سنتی نیز دوباره به شکل آسان تری فعال شود تا سهامداران جزء که خواهان خروج از بازار هستند، از امکان فروش برخوردار شوند.
قالیباف به نیاز بورس در دریافت نشانه‌های مثبت اعتقاد دارد و همزمان معتقد است که باید در بخش واقعی اقتصاد و در حوزه‌های تجاری، صادرات، تولید و تعرفه اقداماتی صورت گیرد.
اما نماینده کانون سهامداران حقیقی بر این باور است که باید تمام سیاست‌های بازدارنده مانند تعرفه صادرات سیمان متوقف شده و از توان مهندسی داخلی شرکت‌های بورس استفاده شود.
از نظر متین کمک دولت در مواردی چون پرداخت اقساط خریداران سهام شرکت‌های
اصل 44 و سرمایه در گردش شرکت‌ها و مطالبات معوقه و افزایش یارانه‌ها نیز برای تقویت بورس مؤثر است. به اعتقاد او از سوی دیگر باید اطلاعات شرکت‌ها اصلاح و بازارگردانی سهام آغاز شود.
حسینی، عضو هیأت‌مدیره سازمان بورس نیز از دولت انتظار جامع نگری دارد. او از دولت می‌خواهد کنترل‌های دقیق و برنامه‌ریزی شده‌ای را در تعرفه‌ها ایجاد کند. اسماعیل غلامی، معاون سازمان خصوصی‌سازی، حمایت از سرمایه‌گذاران را مطرح می‌کند و می‌گوید: سازمان خصوصی‌سازی تا جایی که بتواند در ارائه تخفیفات و تسهیل در پرداخت اقساط خریداران بلوکی سهام شرکت‌های اصل 44 مساعدت‌هایی را خواهد داشت.
این در حالی است که محمدعلی احمدزاده اصل، مدیرعامل سرمایه‌گذار سپه جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی، جامع نگری دولت و پرهیز از یک بعدی نگری، تلاش برای بازگشت اعتماد مردم به بورس، ارائه تحلیل‌های درست و کارشناسی، تجدیدنظر در روش‌ها و مقررات سازمان و شرکت بورس، افزایش اطلاعات، حمایت از سهامداران جزء، اجتناب از سیاسی‌کاری، نظارت بر روند ثبت شرکت‌ها و فعالیت مدیران و حفظ منافع عمومی سرمایه‌گذاران را از جمله راهکارهای لازم برای بهبود و تقویت بورس می‌داند.
این نظرات در حالی اعلام می‌شود که بنابر اعلام مسئولین بازار سرمایه باید نتایج بررسی‌های کارشناسی از وضعیت بورس و اقدامات لازم برای برون رفت بورس از شرایط کنونی به‌صورت مدون تهیه و به مقامات مسئول دولت ارائه شود.
