در نخستین اربعین شهادت امام حسین (ع)، جابر بن عبدالله انصاری و عطیه عوفی موفق به زیارت تربت و قبر سید الشهدا شدند.
در همان اربعین، کاروان اسرای اهل بیت (ع) در بازگشت از شام و سر راه مدینه، از کربلا گذشتند و با جابر دیدار کردند.
از جمله مرحوم محدث قمی در «منتهی الامال» دلایلی ذکر می‌کند که دیدار اهل بیت از کربلا در اربعین اول نبوده است. تکریم این روز و احیای خاطره غمبار عاشورا، رمز تداوم شعور عاشورایی در زمان‌های بعد بوده است.
اربعین از رازهای هستی، خصوصیت عدد چهل و اسرار نهفته در آن براى ما روشن نیست. البته چه بسا، با توجه به ویژگىهاى انسان، «چهل بار» تکرار یک رفتار پسندیده موجب ملکه معنوى و تعمیق آن رفتار و قابلیت نزول فیض خاص خداوند مىشود.
در فرهنگ اسلامى هم عدد چهل (اربعین) جایگاه ویژه‌اى دارد. چله نشینى براى رفع حاجات، حفظ کردن چهل حدیث، اخلاص چهل صباح، کمال عقل در چهل سالگى، دعا براى چهل مؤمن، از این نمونه‌هاست.
پیامبر (ص) فرمود: من اخلص لله اربعین یوماً فجر الله ینابیع الحکمة من قلبه على لسانه: هر کس چهل روز فقط براى خداوند تعالى اخلاص چشمه‌های خداوند ورزد حکمت را از قلبش بر زبانش جارى مى‌‌سازد.
