سالها پیش پولانسکی با انتقاد از روال فیلمسازی در هالیوود گفت به زودی کار به جایی خواهد رسید که ابزارهای تکنولوژیک کاملا جای کارگردان را خواهند گرفت؛ روزگاری که سینما بیشتر از اینکه هنری خلاقانه باشد، به بازیهای کامپیوتری شباهت پیدا میکند. در این سالها، استودیوها، فیلمسازان خلاق بسیاری را تا مقام کارگزار فانتزیهای مجلل و پر هزینه تنزل دادند؛ هرچند در دل همین سینما و با همین سیستم غولآسا، هنوز هم مجال بروز خلاقیتها وجوددارد.
کریستوفر نولان با «شوالیه تاریکی» آبروی کمیک استریپها را خرید و از سوی دیگر فیلمسازانی چون جاناتان دمی،کارگردان کهنهکار، فیلمی مستقل و پرطراوت را جلوی دوربین برد. دنیبویل هم نشان داد که پس از مدتها از این شاخه به آن شاخه پریدن مسیر مطلوب خود را یافته است. رانهاوارد، سام مندز و دیوید فینچر هم دوباره به روزهای اوجشان بازگشتهاند.
از نامهایی چون ایستوود، ون سنت، دالاری، سینگلر و... هم به راحتی نمیتوان گذر کرد.
2008، سال حضور پرقدرت کارگردانان
نشریه اسکرین دیلی، به تازگی فهرستی از کارگردانانی که میتوانند در مراسم اسکار درخشش داشته باشند را منتشر کرده است. به احتمال قریب به یقین نامزدهای اسکار بهترین کارگردانی، از میان همین فیلمسازان انتخاب خواهند شد مگر اینکه اتفاق شگفتانگیزی رخ دهد. دنی بویل با «میلیونر زاغهنشین» روزهای خوشی را تجربه میکند. کارگردانی که با چند فیلم متوسط فراموش شده بود، حالا آنقدر از سوی منتقدان ستایش شده که از بختهای جدی دریافت اسکار به شمار میآید. دیوید فینچر هم که فیلمهای متاخرش در حدواندازه او ارزیابی نشده بود، با «مورد عجیب بنجامین باتن» دوباره در سیمای همان کارگردان موفق «هفت» و «باشگاه مشت زنی» ظاهر شده است.
کریستوفر نولان هم که بیشک کارگردان پدیده امسال است. «شوالیه تاریکی» فیلم ستایش شده سال است و منتقدان، سازندهاش را نابغه نامیدهاند. رانهاوارد و ساممندز هم فیلمسازانیاند که پس از یک دوره افول دوباره مورد توجه قرار گرفتهاند. هاوارد با «فراست – نیکسن» و البته سابقه محبوبیت میان اعضای آکادمی، شانس بالایی برای اسکار امسال دارد و مندز هم با «مسیر انقلابی» قرار است خاطره خوش «زیبای آمریکایی» را تکرار کند.
گاسون سنت، نماینده سینمای مستقل و متفاوت آمریکا در میان مدعیان امسال است. ونسنت در «میلک» به سراغ دستمایهای رفته که چالشهای سیاسی و اخلاقی را برانگیخته و در آن مرز میان آثار متعارف و غیر قراردادی را شکسته است. ایستوود سالهاست که نقش موثری در هالیوود ایفا کرده است. او 2 فیلم روی پرده داشت که میگویند شانس «گران تورینو» بیشتر از «بچه عوض شده» است. استفن دالاری هم که کارگردان کم کاری است، پس از «ساعتها» با فیلمی به میدان آمده که در آن مسائل سیاسی با دغدغههای شخصی پیوند خورده است.
باز لوهرمن به قصد تجدید خاطره دیوید لین کبیر «استرالیا» را روی پرده آورده است؛ کارگردانی که نشان داده به احیای ژانرهای قدیمی علاقهمند است. معمولا کارگردانها در صحنههای عظیم و چشماندازهای خیره کننده بیشتر به چشم اعضای آکادمی میآیند.
دارن آرونوفسکی هم از جبهه فیلمسازان اروپایی روشنفکر، اینبار یک گام به سوی مخاطب عام برداشته است. «کشتی گیر» البته دوستداران «مرثیهای بر یک رویا» و «چشمه» را خیلی راضی نکرده ولی نمیتوان از برنده شیر طلایی ونیز به راحتی گذر کرد.
جان پاتریک شنلی در مقام نمایشنامهنویس نام معتبری است و حالا با ساخت «شک» میخواهد نشان دهد که در عرصه کارگردانی هم حرفهایی برای گفتن دارد؛ هرچند در فیلمهایی از این جنس معمولا کارگردانی زیر سایه مضامین و حرفهای مهمی که قرار است منتقل شوند، باقی میماند. برایان سینگر سالها پیش با «مظنونین همیشگی» چشمها را خیره کرد ولی در این سالها بیشتر کارگردانی در خدمت استودیو نشان داده تا فیلمسازی خلاق.
«والکری» که درباره یک رویداد تاریخی بحثانگیز ساخته شده، احتمالا مجالی بیشتر از فانتزیهای عامهپسند برای جلوهنمایی کارگردانی سینگر فراهم کرده است.
جاناتان دمی هم که زمانی با «سکوتبرهها» روزهای اوج را تجربه کرد، سالها بعد از مجرایی کاملا متفاوت به میدان آمده است. دمی پس از آزمودن ژانرهای مختلف، اینبار به سراغ ملودرامی جمعوجور رفته که در آن نزدیکی به زندگی در اولویت قرار داشته است. در «ریچل ازدواج میکند» به عنوان تولیدی مستقل، دوربین سیال و بداههپردازی در ساختار بصری، ویژگی متمایز کارگردانی جاناتان دمی است.
مقایسه انیمیشن «وال ای» با «2001 اودیسه فضایی» از سوی منتقدان نشان میدهد که اندرو استنتن به عنوان سازنده بهترین انیمیشن سال یکی از کارگردانان شاخص 2008 بوده است. مایکلی- فیلمساز روشنفکر انگلیسی- با استقبال منتقدان مواجه میشود؛ اتفاقی که در مورد «الکی خوش» هم رخ داد. البته تجسم لی در حالی که اسکار بهترین کارگردانی را در دست دارد، آن هم در میان مدعیان امسال کمی دور از ذهن مینماید. برادران کوئن هم پس از توفیقی همه جانبه با «پیرمردها جایی ندارند» احتمالا امسال را در حاشیه سپری خواهند کرد. «پس از خواندن بسوزان» واکنشهای متفاوتی را از سوی منتقدان در پی داشت.
برخلاف پارسال، کمتر کسی روی توفیق آنها در اسکار حساب میکند ولی کوئنها، سالهاست که هر فیلمشان یک اتفاق محسوب میشود. تام مک کارتی برای «میهمان»، اد زوئیک برای «مقاومت» و گابریل موچینو، کارگردان «هفت پوند» هم جزو فیلمسازان شاخص 2008 بودهاند اما راهیابیشان به فهرست نهایی نامزدهای بهترین کارگردانی، نیازمند اماواگرهای بسیار است.
در کل به نظر میرسد که انتخاب یک فیلمساز از میان این همه مدعی، کار بسیار دشواری باشد.
کارگردانان شاخص سال
اسکرین دیلی، این 19 فیلمساز را به عنوان کارگردانان شاخص 2008 ، مدعی دریافت اسکار بهترین کارگردانی معرفی کرده است. ایستوود با 2 فیلم در این فهرست رکورددار است.1- دنی بویل( میلیونر زاغهنشین)
2-کریستوفر نولان (شوالیه تاریکی)
3-ران هاوارد (فراست- نیکسن)
4- گان ون سنت( میلک)
5- کلینت ایستوود(بچه عوض شده)
6- استفن دالاری(خواننده)
7- باز لوهرمن (استرالیا)
8- سام مندز(مسیر انقلابی)
9- دارن آرونوفسکی( کشتی گیر)
10- جان پاتریک شنلی(شک)
11- کلینت ایستوود(گران تورینو)
12- برایان سینگر(والکری)
13- جاناتان دمی(ریچل ازدواج میکند)
14- اندرو استنتن(وال ای)
15- مایک لی (الکی خوش)
16- تام مککارتی(میهمان)
17- اد زوئیک(مقاومت)
18- ایتن و جوئل کوئن (پس از خواندن بسوزان)
19- گابریلموچینو (هفت پوند)