به گزارش روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، این نشست عصر روز نهم آبان و در حاشیه دوازدهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان برگزار شد و طی آن، جعفر ابراهیمی شاعر نام‌آشنای کودکان، مهنوش مشیری تصویرگر، محمد توکل مدیر نشر صابرین، حمیدرضا شاه‌آبادی مدیر انتشارات کانون، محمود حکیمی نویسنده صاحب‌نام کتاب‌های مذهبی و علی‌محمد رفیعی منتقد و پژوهش‌گر دیدگاه‌های خود را پیرامون موضوع جلسه بازگو کردند.
در این میان کم توجهی عرصه ادبیات کودک و نوجوان برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های اساسی بچه‌ها و دانش‌آموزان راجع به خدا و دین از جمله مطالبی بود که شرکت کنندگان در نشست دقایق بسیاری را به گفت‌وگو در باره آن اختصاص دادند.
محمد توکل مدیر انتشارات صابرین که تجربه‌های بسیاری را در انتشار کتاب‌های مذهبی برای کودکان در کارنامه نشر خود ثبت کرده است، در سخنانی وضعیت نشر این کتاب‌ها را برای بچه‌ها اسف‌بار دانست و گفت: از کشوری که داعیه دین مداری دارد و خود را کانون و مرکز حرکت‌ها و جنبش‌ها در جهان اسلام می‌داند در این زمینه انتظار بیشتری می‌رود و به نظر من باید از جایی این حرکت آغاز شود و به نخستین و فطر‌ی‌ترین سؤال بچه‌ها پاسخ‌های مناسبی داده شود.
وی افزود: این سؤال که خدا کجاست؟ چگونه می‌توان آن را دید؟، چرا شیطان خلق شد؟، بهشت و جهنم و سؤال‌های دیگری همواره از سوی بچه‌ها مطرح می‌شود که ما بزرگ‌ترها با دادن پاسخ‌های نامناسب و نسنجیده به آن، کودکان را از دین گریزان می‌کنیم و متأسفانه در ادبیات کودک ما نیز نمی‌توان آثار در خوری را برای پاسخ‌گویی به این سؤال‌ها پیدا کرد.
حمیدرضا شاه‌آبادی مدیر انتشارات کانون نیز در ادامه این موضوع را پی گرفت و گفت: پاسخ به پرسش‌های کودکان اگر درست و صحیح باشد مبنای معرفت شناختی آنها خواهد شد و جواب‌های نامناسب به شناخت غلط آنها از دین یا دین‌داری سست و بی‌پایه آنها منجر خواهد شد.
این موضوع که چرا ادبیات کودک نتوانسته است به پرسش‌های کودکان پاسخ دهد به بحث‌های دیگری در نشست انجامید که حاضران کیفیت آثار و نحوه ارتباط آن با مخاطب خود را مورد توجه قرار دهند.
در این رابطه شاه‌آبادی گفت: عمده آثار منتشر شده در گونه کتاب‌های دینی به بازنویسی قصه‌ها و داستان‌های مذهبی اختصاص دارد و در کشورما ادبیات دینی با ادبیات تاریخی که کارش صرفاً بازگویی و بازنویسی روایات صدر اسلام است اشتباه گرفته شده و بر اثر تکرار چاپ این آثار، ادبیات خوب امکان رشد و گسترش را پیدا نکرده است.
به اعتقاد وی ادبیات خوب مذهبی امکان اندیشه‌ورزی و طرح سؤال در باره ستون‌های اولیه و اعتقادات دینی را فراهم می‌کند و به نویسندگان جرأت می‌دهد طرح سؤال و ایجاد چالش کنند اگر چه آثارشان مورد انتقاد و نقد قرار گیرد.
محمد توکل مدیر نشر صابرین حجم زیاد مطالب دینی در کتاب‌های درسی، کیفیت پایین مطالب درسی و دخالت‌های نابجا و سخت‌گیری‌های بخش دولتی را عامل اصلی انتشار آثار بی‌کیفیت و گریزان شدن مخاطبین از مطالعه کتاب‌های دینی برشمرد و گفت: دخالت‌های مالی و قایل شدن امتیاز به صورت نابجا و خرید گسترده کتاب‌های دینی از سوی ارگان‌های دولتی باعث شده است که نویسنده‌ها و ناشران به سفارش‌نویسی و چاپ کتاب‌های تاریخی روی آورند.
محمود حکیمی نویسنده صاحب‌نام در این جلسه در مورد صحبت‌های توکل که می‌گفت کتاب‌های دینی درسی پیش از انقلاب از کیفیت بالاتری برخوردار بوده و به طرح مسایل دینی از دریچه علوم تجربی و دانش بشری می‌پرداخت، توضیح داد: نیازهای جامعه هم نسبت به گذشته تغییر کرده است و معلم‌ها هم نیاز به افزایش دانش مذهبی خود دارند.
این نویسنده در ادامه از گسترش خرافه در عرصه دین و انتقال آن به دانش‌آموزان از طریق معلمان و کتاب‌های به ظاهر دینی به شدت انتقاد کرد و گفت: در سال‌های اخیر کتاب‌هایی در مورد حضرت ولی‌عصر(عج) به صورت داستان برای کودکان و نوجوانان منتشر شده که به جای چهره‌ای عدالت‌طلب، صلح طلب و مهرگستر تصویری خشن با استفاده از روایت‌های جعلی از آن حضرت ارایه کرده است.
معصومه انصاریان نویسنده نیز در این نشست نتایج یک پژوهش نیمه تمام را ارایه کرد که در کانون انجام می‌دهد و طی آن مشخص شده است از میان 156 عنوان کتاب منتشر شده در این حوزه بیش از 107 عنوان رویکرد آموزشی و مدرسه‌ای دارد که در آن به جای توجه به ویژگی‌های ذاتی و توجه به گونه‌ها و تکنیک‌های خلاقانه ادبی تنها انتقال آموزه‌های دینی به کودکان به شیوه مستقیم مورد توجه قرار گرفته است.
محمدعلی رفیعی منتقد و نویسنده و اداره کننده نشست دیگر سخنرانی بود که بیشتر بر توجه به نیازهای مخاطب و پژوهش در این عرصه برای انتشار کتاب‌های مناسب تأکید کرد.
سیدعلی کاشفی‌خوانساری نیز توجه به موضوع فرهنگ و تمدن اسلامی را در کنار تاریخ اسلام خواستار شد و توضیح داد که این بی‌توجهی و غفلت باعث شده است که بچه‌ها احساس بی‌هویتی کنند و به هویت ملی و مذهبی به واسطه ناآشنایی با آن تعلق کافی نداشته باشند.
مهنوش مشیری تصویرگر نیز گفت: اگر برای کودک کاری می‌کنیم نباید او طرف مصالحه قرار گیرد ما برای خودمان و دلمان کار می‌کنیم آن وقت آنچه از کودک باقی می‌ماند تنها عکسی است که بر روی بروشور و پوسترها منتشر می‌شود و تصاویری که ما نقاشی می‌کنیم ممکن است بسیاری از آنها برآمده از خیال‌پردازی و کابوس تصویرگر باشد و این تصاویر برای کودک خطر‌‌آفرین است.
جعفر ابراهیمی نیز تصریح کرد: در عرصه کتاب‌های کودک، دولت باید سخت‌گیری کند و جلوی کتاب‌های مبتذل را بگیرد و این باعث می‌شود ادبیات مناسب و تألیفی رو به رشد گذارد در حالی که هم اکنون کتاب‌های دینی در این عرصه در شمار آثار بازاری قرار گرفته است.
محسن هجری سخنران پایانی نشست نیز گفت تا مرز آموزش و ادبیات کودک روشن نشود همه تصور می‌کنند ادبیات کودک تنها برای آموزش است و این تصوری نادرست است در حالی که نباید از رسالت اصلی آن که انتقال حس مخاطب است غافل شویم.
دوازدهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان همچنان به کار خود تا روز 16 آبان در مرکز آفرینش‌های فرهنگی و هنری کانون ادامه می‌دهد.
