به گزارش همشهری آنلاین، جلال آل احمد نویسنده‌ای نام آشنا در ادبیات معاصر است، این شهرت سوای نثر ویژه او به برخی از تغییر حالات و افکار او بر می‌گردد، به نحوی که به راحتی می‌توان تغییر افکار و باورهای یک نویسنده در دوره‌های مختلف را در آثارش جست و جو کرد، متغیرهایی که برخی معتقدند جلال مجموعه‌ای از اضداد بوده و عده‌ای از آنها به عنوان تناقض یاد می‌کنند. اما اگر بخواهیم همه این حالات را در یک مجموعه ببینیم، متوجه می‌شویم شخصیت ادبی و فرهنگی جلال بر اساس همه این متغییرها شکل گرفته، متغییرهایی که موجب شده تا زندگی، افکار و آثار این نویسنده با حواشی فراوانی همراه باشد، حواشی‌ای که هنوز ادامه دارد و حتی بر جایزه‌ای که به اسم او شکل گرفته سایه افکنده است.
در اسفند سال ۱۳۸۴ و واپسین روزهای خدمت دولت هشتم، حاصل جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبه‌ای بود که پایه‌گذار جایزه ادبی و ملی جلال آل‌احمد شد و قرار شد این جایزه بزرگ‌ترین جایزه ادبی ایران با ارزشی حتی بیش از جایزه کتاب سال، با قدمتی حدود ۲۰ سال باشد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی آن زمان درنظر داشت جایزه ملی جلال آل‌احمد با هدف ارتقای زبان و ادبیات ملی- دینی از رهگذر بزرگداشت پدیدآورندگان آثار ادبی برجسته، بدیع و پیشرو» برگزار شود. با مصوبه دیگری که حاصل نشست دیگر اعضای این شورا در آبان‌ماه ۱۳۸۵ بود، مقدمات قانونی برگزاری این جایزه بزرگ ادبی از جمله تعیین هیات امنا و ریاست این هیات تکمیل و تصمیم بر این شد که میزان جایزه ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد و مراسم اختتامیه هرسال در سالروز تولد جلال آل‌احمد یعنی دوم آذرماه برگزار شود. اما نکته قابل توجه این است که علیرغم برگزاری سالانه این جایزه، اما زمان برگزاری آن هرگز در زمان تعیین شده به انجام نرسید و تقریبا هر سال مراسم اختتامیه این رویداد نه تنها در روز و ماه تولد آل احمد برگزار نشد بلکه در فصلی دیگر به سرانجام رسید.
در دوم آذر ماه سال ۹۴ هوشنگ مرادی کرمانی هم روز برپایی این جایزه را روز داستان نامیده و گفته بود که «چون روزهای مختلفی در تقویم داریم ولی روز داستان نداریم خوشحالم در زمانه ای زندگی می کنم که به داستان نویسی ارج نهاده می‌شود». این اظهار نظر مرادی کرمانی و عدم ثبات در برگزاری زمان جایزه موجب شد تا هیچگاه ایده نامگذاری روز ملی داستان شکل جدی به خود نگیرد و بی ثباتی در زمان برگزاری جایزه به یکی از ویژگی‌های بارز آن تبدیل شود.
- بازار سرد کتاب فروشی‌ها در زمستان ۱۴۰۱
- «تب خشک سالی» در بازار کتاب
- بازار رقابتی کتاب با کاغذ دولتی یک طرفه است
حواشی مهم جایزه ادبی جلال
حاشیه‌ها از همان ابتدا؛ یعنی نخستین سال برگزاری، سایه سنگین خود را روی این جایزه انداخته بود. به طوری که در دوره نخست هیچگاه نام داوران جایزه مطرح نشد و تا امروز هم این مساله برکسی آشکار نشده است. مساله بعدی تعیین ۱۱۰ سکه طلا برای جایزه نخست بوده که پرداخت این میزان جایزه به نوعی از توان متولیان این رویدا فرهنگی خارج بوده و با توجه به اینکه سالانه با تورم و افزایش قیمت‌ها روبه رو بوده‌ایم ۱۱۰ سکه در نهایت جای خود را به ۳۰ سکه دادند. اما این همه ماجرا نبوده زیرا در سال نخست برگزاری و بررسی آثار رسیده به دبیرخانه جایزه، هیچ اثری برگزیده نشد و فقط ۵ اثر به عنوان «شایسته تقدیر» معرفی شدند. جالب اینجاست که در سال دوم هم نه تنها اثری برگزید نشد بلکه هیچ اثر هم شایسته تثدیر نشدند، اما در این سال اسامی داوران در رسانه‌ها منتشر شده بود. در سال سوم مانند دور اول اسامی داوران اعلام نشد و هیچ اثری هم مورد انتخاب قرار نگرفت. یعنی جایزه‌ای طی ۳سال برگزاری هیچ اثر منتخبی در حوزه داستان که مهم‌ترین بخش آن است، نداشته. خب همین آمار کوتاه نشان می‌دهد مهم‌ترین جایزه ادبی ملی و دولتی چرا با وجود آغاز برگزاری پانزدهمین دوره نتوانسته است از سایه حواشی آن بیرون بیاید.
گفتنی است براساس مصوبه مذکور و مطابق نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، خانه کتاب که از آن به عنوان «موسسه‌ای غیرانتفاعی و غیردولتی» یاد می‌شود عهده‌دار برگزاری جایزه جلال آل‌احمد شده بود که در سال این امر در پاییز ۱۳۹۳ به بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان واگذار شد.
برسی اداوار مختلف جایزه براساس اعلام نهایی سالانه
دوره نخست
در این دوره اسامی داوران اعلام نشد. هیچ اثری برگزیده نشد و فقط داستان کوتاه: «اژدهاکشان» نوشته یوسف علیخانی، داستان بلند: «قاعده بازی» نوشته فیروز زنوزی جلالی، نقد ادبی، «آئین آینه: سیر تحول نمادپردازی در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی و ادبیات فارسی» نوشته حسینعلی قبادی، «از اسطوره تا حماسه: هفت گفتار در شاهنامه‌پژوهی» نوشته سجاد آیدین‌لو و تاریخ و مستندنگاری: «سازمان مجاهدین خلق، از پیدایش تا فرجام» سایسته تقدیر شدند.
دوره دوم
دوره دوم که مجددا توسط خانه کتاب و در سال ۱۳۸۸ برگزار شد، اسامی داوران اعلام شد. اما در بخش داستان اثر برگزیده نداشت و هیچ اثری هم شایسته تقدیر نشد و تنها آثار برگزیده مربوط به بخش مستندنگاری و تاریخ‌نگاری بودند که نقد ادبی: زبان عرفان اثر علیرضا فولادی و «تماشاخانه اساطیر» اثر نغمه ثمینی (به صورت مشترک) و تاریخ و مستند نگاری: «دا» نوشته سید اعظم حسینی از آن جمله هستند.
دوره سوم
سال ۱۳۸۹ یعنی سومین دوره برگزاری این رویداد، جایزه جلال تقریبا همان شیوه نخستین دوره خود را تکرار کرد. اسامی داوران اعلام نشد و ۱۱۰ سکه جایزه هم به نویسنده‌ای نرسید.
در این سال نقد ادبی: «از معنا تا صورت» نوشته مهدی محبتی، «تاریخ ادبی ایران» و «قلمرو زبان فارسی» اثر سیدمهدی زرقانی (به صورت مشترک)، داستان: «تالار پذیرایی پایتخت» نوشته محمدعلی گودینی و «نامیرا» نوشته صادق کرمیار (به صورت مشترک) شایسته تقدیر اعلام شدند.
دوره چهارم و سالی متفاوت
سرانجام در پاییز سال ۱۳۹۰ که دوره چهارم به پایان رسید، پنج کتاب در سه بخش داستان، نقد ادبی و تاریخ‌نگاری (سه اثر به‌طور مشترک)، موفق شدند عنوان برگزیده، ۱۱۰ سکه طلا و تندیس جایزه را از آن خود کنند. اما این‌بار هم اسامی آنان که آثار را به قضاوت نشسته بودند، اعلام نشد.
مستند نگاری: «تا خمینی شهر»، داستان بلند: «جاده جنگ» نوشته منصور انوری، نقد ادبی: «از اشارت‌های دریا» نوشته حمیدرضا توکلی، تاریخ نگاری: «نبرد سمیرم» اثر کاوه بیات، کتاب «فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی دکن در دوره بهمنیان» نوشته محسن معصومی و کتاب «علل و عوامل جابجایی کانون‌های تجاری در خلیج فارس» نوشته محمدباقر وثوقی (به طور مشترک) شایسته تقدی شدند
دور پنجم
جایزه جلال سال ۹۱ داوران مشخص داشت اما باز هم برگزیده‌ای نداشت. پنجمین دوره را می‌توان پرحاشیه‌ترین دوره این جایزه دانست، دوره‌ای مملو از اعتراض و نامه‌نگاری. حتی چند روز پس از اتمام جشنواره برخی از داوران به نادیده انگاشته‌شدن تصمیم خود انتقاد کردند و نامه‌ای سرگشاده به دبیر علمی این جشنواره نوشتند.
داستان: «حافظ هفت» نوشته اکبر صحرایی، نقد ادبی: «عقل سرخ» نوشته تقی پورنامداریان و «مولوی و اسرار خاموشی» نوشته علی محمدی‌آسیا آبادی (به صورت مشترک)، مستند نگاری: «نورالدین پسر ایران» اثر معصومه سپهری و «شرح اسم» نوشته هدایت‌الله بهبودی (به صورت مشترک) شایسته تقدیر شدند.
دوره ششم
در آذرماه سال ۹۲ یعنی زمان برگزاری جایزه ششم نیز آنچه در دوره اول و سوم رخ داده بود، تکرار شد؛ داورانی که معرفی نشدند و برگزیده‌ای که انتخاب نشد. ۶ دوره از شروع جایزه جلال گذشته بود و حواشی آن از تاثیرگذاری‌اش بیشتر بود. اختلاف نظر درمورد حضور دولت در یک جایزه ادبی، برچسب دولتی‌زدن به برگزیده‌ها، مناقشه بر سر عظمت نویسنده‌ای که این جایزه اعتبارش را مرهون نام او بود، گمنامی داوران در بیشتر دوره‌ها، میزان سکه‌ها و تاثیر آن در لرزش دست و دل داوران در انتخاب برگزیده، نامه‌نگاری‌ها و اعتراضات مختلف، میراث اصلی این ۶ دوره و شاید دلیل اصلی تغییر مجریان جایزه از خانه کتاب به بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان بود.
نقد ادبی: «سبک‌شناسی: نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها» تألیف محمود فتوحی و مستندنگاری: «اجتماعیون عامیون» اثر سهراب یزدانی و «انتفاضه شعبانیه» نوشته صفاالدین تبرائیان (به صورت مشترک) و تاریخ نگاری: «نبرد طریق‌القدس» تألیف امیر رزاق‌زاده در این دوره شایسته تقدیر شدند.
دوره هفتم، تغییرات بنیادین و تصمیم بر کاهش تعداد سکه‌ها
پاییز ۱۳۹۳ جایزه ادبی جلال آل‌احمد درحالی به کار خود پایان داد که مسئولیت برگزاری‌اش بر عهده بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان بود و تا به امروز که پانزدهمین دوره آن در شرف انجام است، همچنان بنیاد ادبیات داستانی این مسئولیت را به عهده دارد. این بنیاد موسسه‌ای فرهنگی در ایران است که به‌عنوان بازوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه ادبیات فعالیت می‌کند.
مأموریت‌هایی چون برگزاری جشنواره شعر فجر، جایزه ادبی جلال آل‌احمد و جایزه ادبی پروین اعتصامی از جمله وظایف این بنیاد است. این تغییر اما به‌معنای اتمام حواشی جایزه جلال نبود. در هفتمین دوره از جایزه جلال، بخش تاریخ‌نگاری حذف شد اما اصلی‌ترین حاشیه باز هم به سکه‌های طلا بازمی‌گشت. تصمیم بر این شد که میزان جایزه به ۳۰ سکه کاهش پیدا کند که با نظرات موافق و مخالف متعددی همراه شد. البته این تصمیم با کمک مالی شهرداری در دوره هفتم اجرایی نشد و در دوره هشتم بود که میزان جایزه کاهش پیدا کرد. از دوره هفتم تا یازدهم این جایزه ادبی، هر دوره هم اسامی داوران اعلام و هم برگزیده انتخاب شد. اما حواشی همچنان ادامه دارد.
در این دوره فق در بخش داستان کوتاه: «رازهای سانتی‌متری» اثر مردعلی مرادی شایسته تقدیر شد، اما داستان: «آه با شین» تألیف محمدکاظم مزینانی و «ملکان عذاب» تألیف ابوتراب خسروی (به صورت مشترک)، نقد ادبی: «گشودن رمان» نوشته حسین پاینده، مستند نگاری: «زندان الرشید» نوشته محمد مهدی بهداروند و «سفر برگذشتنی» محمد رضا توکلی صابری به عنوان آثار برگزیده انتخاب و معرفی شدند.
دوره هشتم، سال کاهش سکه‌ها
هشتمین دوره جایزه «جلال آل احمد» ۳۰ آبان در تالار وحدت برگزار شد در بخش رمان(داستان) : «پاییز فصل آخر سال است» نوشته نسیم مرعشی و «دختر لوتی» اثر شهریار عباسی به صورت مشترک برگزیده شدند.
در بخش مجموعه داستان برگزیده نداشت، ولی در این بخش «آیا بچه‌های خزانه رستگار می‌شوند» نوشته مهدی اسدزاده و «نگهبان تاریکی» نوشته مجید قیصری تقدیر شدند. همچنین در بخش نقد ادبی، دو کتاب «روایت‌شناسی کاربردی» تالیف علی عباسی و «کلک خیال‌انگیز» اثر ابوالفضل حری مورد تقدیر قرار گرفتند.
در بخش مستندنگاری «آب هرگز نمی‌میرد» نوشته حمید حسام اثر برگزیده و «تو در قاهره خواهی مرد» نوشته حمیدرضا صدر شایسته تقدیر شد.
جایزه «جلال آل احمد» که با اهدای ۱۱۰ سکه به برگزیدگانش گران‌ترین جایزه ادبی کشور شناخته می‌شد، با کاهش ۷۰ درصد از این مبلغ، در این دوره ۳۰ سکه به برگزیدگانش اهدا کرد.
دوره نهم و اضافه شدن بخش داوران افغانستان
در دوره نهم اسامی داواران اعلام و بخشی هم به عنوان داوران بخش افغانستان به این مجموعه اضافه شد.
در این دوره در بخش رمان:لم‌یزرع (محمدرضا بایرامی)، داستان کوتاه: روباه شنی(محمد کشاورز) و بازار خوبان (آرش صادق‌بیگی برگزیده و در بخش مستندنگاری: پیغام ماهی‌ها (گلعلی بابایی) و «ر» (مریم برادران) شایسته تقدیر شدند.
دور دهم
۱۶ دی سال ۱۳۹۶ بود که دهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد با معرفی برگزیدگان بخش‌های مختلف در تالار وحدت به کار خود پایان داد.
بر اساس آراء هیات داوران در بخش رمان: «این خیابان سرعت‌گیر ندارد» نوشته مریم جهانی و «بی‌کتابی» نوشته محمدرضا شرفی خبوشان به صورت مشترک به عنوان برگزیده معرفی شدند.
در بخش داستان کوتاه: «اسم شوهر من تهران است» نوشته زهره شعبانی، در بخش مستندنگاری «آنک پاریس» نوشته میرجلال الدین کزازی و «سفر دیدار» نوشته محمدرضا توکلی صابری به صورت مشترک، در بخش نقد ادبی: «بلاقطع از آتن تا مدینه» نوشته داود عمارتی مقدم و «درآمدی بر تحلیل انتقادی گفتمان روایی» نوشته حسین صافی شایسته تقدیر شدند.
دوره یازدهم و اضافه شدن بخش جنبی آتیه داستان ایرانی
برگزیدگان یازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد در بخش‌های ۴ گانه همچنین بخش «آتیه داستان ایرانی» در تالار قلم کتابخانه ملی جمهوری اسلامی معرف شده بودند.
بخش نقد ادبی: کتاب «بلاغت ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی» به قلم «لیلا سیدقاسم»، بخش داستان کوتاه: کتاب «زخم شیر» به قلم صمد طاهری شایسته تقدیر شناخته شدند.
دربخش مستندنگاری: «الف لام خمینی» به قلم هدایت‌الله و «رکاب‌زنان در پی شمس» به قلم حسن کرمی قراملکی به عنوان آثار برگزیده معرفی شدند۳۰ سکه بهار آزادی جایزه گرفتند.
در این دوره بخش جنبی آتیه داستان ایرانی هم به این جایزه اضافه شد و محمدعلی رکنی، محمدرضا شرفی خبوشان، الهام فلاح و سیدمیثم موسویان که با رأی مردم به عنوان «آتیه‌داران داستان ایرانی» انتخاب شده بودند، جایزه دریافت کردند. دربخش رمان و داستان بلند: جایزه اثر برگزیده به «رهش» نوشته رضا امیرخانی رسید.
دوره دوازدهم
در دوره دوازدهم جایزه ادبی جلال، مستندنگاری: «قطارباز» اثر احسان نوروزی، رمان و داستان بلند: «تاب دور زدن در خیابان یکطرفه» اثر محمدرضا مرزوقی و «وضعیت بی عاری» اثر حامد جلالی، در بخش داستان کوتاه: «افتاده بودیم در گردنه حیران» اثر حسین لعل بذری، در بخش نقد ادبی: «نظریه و نقد ادبی» اثر حسین پاینده و «بومی‌سازی رئالیسم جادویی» اثر محمد و محسن حنیف به طور مشترک به عنوان اثر برگزیده و همچنین کتاب «درباره مانایی و مینایی» از احمد شاکری در بخش نقد به عنوان اثر شایسته تقدیر شناخته شدند.
دوره سیزدهم و رونمایی از جلال و جمال
سیزدهمین دوره جایزه جلال در دیماه ۱۳۹۹ برگزار و طی این مراسم از کتاب جلال و جمال رونمایی شده بود. این کتاب ترجمه مجموعه ای از داستان های جلال آل احمد به زبان اردو است که با حمایت خانه کتاب و ادبیات ایران در کشور پاکستان منتشر شده بود.
در این دوره و در بخش رمان و داستان بلند: کتاب «اوراد نیمروز» به قلم منصور علیمرادی، در بخش نقد ادبی: کتاب «تاریخ بدن در ادبیات» به قلم سید مهدی زرقانی، در بخش مستندنگاری: دو کتاب «فرکانس ۱۱۶۰ (اینجا آبادان؛ صدای مقاومت و ایستادگی)» به قلم فضل‌الله صابری و «گوهر صبر (خاطرات گوهرالشریعه دستغیب)» به قلم طیبه پازوکی به عنوان آثار برگزیده انتخاب شدند.
دور چهاردهم و تجلیل از نویسنده درگذشته
آیین پایانی چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد عصر سه‌شنبه دوازدهم بهمن‌ماه ۱۴۰۰ در تالار وحدت، با حضور محدودی از میهمانان و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد.
در این دوره در بخش رمان:رضا جولایی برای نگارش «ماه غمگین، ماه سرخ» و سیدمیثم موسویان برای نگارش «بی‌نام پدر»، در بخش داستان کوتاه: محمداسماعیل حاجی‌علیان برای نگارش «ساعت دَنگی» و «احمدرضا امیری سامانی» برای نگارش «قدیس دیوانه» و در بخش نقد ادبی: محمدرضا فارسیان و فاطمه قادری نیز برای نگارش «آلبر کامو در ایران» به عنوان شایستگان تقدیر معرفی شدند و در بخش مستندنگاری: میثم امیری برای نگارش «داغ دلربا» و هدایت‌الله بهبودی برای نگارش «رضانام تا رضاخان به صورت مشترک برگزیده شدند.
در این دوره از مرحوم اصغر عبداللهی برای نگارش مجموعه داستان کوتاه «هاملت در نم نم باران» که از جمله نامزدهای نهایی بخش داستان کوتاه این جایزه بود تجلیلی ویژه به عمل آمد.
پانزدهمین دوره و جایزه‌ای در راه
۱۸ دی ۱۴۰۱ هم مراسم نشست خبری پانزدهمین دوره جایزه «جلال‌آل‌احمد» در خانه کتاب برگزار شد و نامزدهای این جایزه ادبی در بخش‌های مختلف معرفی شدند.
نامزدهای این دوره به شرح زیر هستند:
نامزدهای بخش نقد ادبی: «تماشای روایت:بررسی تحلیلی روش انتقال عناصر داستان از روایت به درام» نوشته مجید آقایی، «خود انتقادی ادبی: رساله‌ای در نقد خویشتن در عرصه ادبیات» نوشته مهرداد نصرتی و «درآمدی بر ادبیات تطبیقی: خاستگاه، مبانی نظری، چالش‌ها» نوشته منصور پیرانی.
نامزدهای بخش مستندنگاری: «اینجا سوریه است: صدای زنان راوی جنگ» نوشته زهره یزدان پناه، «پاییز آمد» نوشته گلستان جعفریان، «سازمان سیاسی بهاییت» نوشته حمیدرضا اسماعیلی، «عقیله» نوشته الهام امین و «نبرد تنگه‌ها» نوشته مصطفی رحیمی.
نامزدهای داستان کوتاه: «راننده رئیس جمهور و چند داستان دیگر» نوشته سلمان کدیور، «گور گم و چند داستان دیگر» نوشته عماد عبادی و «ویروس عاشق» نوشته مجید رحمانی.
نامزدهای بخش رمان: «سیاه گالش» نوشته ابراهیم اکبری دیزگاه، «صور سکوت» نوشته محمد قائم خانی، «صور» نوشته حسینعلی جعفری و «عزارئیل» نوشته نیما اکبر خانی.
علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران- در این نشست اعلام کرد که مراسم اختتامیه این جایزه روز ۲۴ دیماه از ساعت ۱۸ در تالار وحدت برگزار می‌شود.
آیا جایزه جلال تاثیری بر اشتیاق مخاطبان دارد؟
یکی از ویژگی‌های جایزه‌های ادبی تهیج مخاطبان و تبلیغ آثار ادبی است برهمین اساس این سوال پیش می‌اآید که آیا جایزه جلال تاثیری بر اشتیاق مخاطبان دارد؟ که برای دریافت پاسخ این پرسش به اظهارات نویسنده اثر برگزیده چهاردهمین جایزه جلال آل احمد رجوع می‌کنیم.
میثم امیری در گفت و گویی اظهار کرده گفت: جایزه جلال باید بتواند شبیه خود جلال باشد. جلال آل‌احمد یک نویسنده جمیع اضداد بود. جایزه هم باید بتواند این جمیع اضداد بودن را به نفع فرهنگ دربیاورد. جلال نویسنده و ادیب بود و از این موضع خارج نمی‌شد
میثم امیری نویسنده کتاب «داغ دلربا» برگزیده چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد درخصوص تأثیر این جایزه بر روند نویسندگی خود گفت: جایزه «داغ دلربا» اثر خاصی بر روند کاری من نداشته است و برنامه‌های نویسندگی‌ام مثل قبل ادامه دارد. البته جدی‌تر از گذشته وارد بازار کتاب شده‌ام که آن هم مقتضیات زندگی شخصی‌ام است.
وی با اشاره به این که جایزه جلال در معروف‌شدنش نقشی نداشته است اظهار کرد: جالب است بدانید ورودم به بازار کتاب در نقش راهنمای کتاب یا معرفی‌کننده کتاب بیشتر از برگزیده شدن در جایزه جلال آل احمد در دیده شدن من نقش داشته است.
مهدی کُرد فیروزجایی، عضو هیأت علمی جایزه جلال درباره مشکلات سد راه این رویدا ادبی و فرهنگی در یادداشتی نوشته است: یکی از مشکلات جایزه جلال و اساساً جوایز در ایران این است که در مراسم اختتامیه همه چیز تمام می‌شود و حقیقتاً هیچ اقدام رسانه‌ای تاثیرگذار برای معرفی اثر مورد توجه صورت نمی‌گیرد.
وی در ادامه آورده است: جایزه ادبی جلال آل احمد که روزگاری عنوان گران‌ترین جایزه دولتی به شمار می‌رفت بعد از گذشت ۱۵ دوره به جایگاهی رسیده که اگر از اهالی کتاب بپرسیم آیا کتاب «لم‌یزرع» محمدرضا بایرامی، برگزیده جایزه جلال است یا خیر، شاید جواب روشنی نشنویم.
فیروزجایی در این یاداشت متذکر شده است: «راه اندازی جایزه جلال آل احمد به عنوان معتبرترین و گران‌ترین جایزه داستان، رمان، مستندنگاری و نقد ادبی از جمله اقدامات خردمندانه دوران درخشانی از معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود که می‌توانست در معرفی آثارِ ارزشمند به لحاظ فرم و محتوا به جامعه و نیز در تقدیر و پاسداشتِ زحمات جامعه ادبی در خلق آثار ارزشمند و ترغیب و تشویق دیگران به این مهم در تولید آثار خلاقه تاثیرگذار باشد».
وی ادامه داده است: «این اتفاق اما در ادامه آنگونه که شأن جامعه ادبی بود به اجرا در نیامد و آنگونه که شایسته بود به هدفش نرسید؛ چرا که در بسیاری از دوره‌ها داوران محترم از معرفی اثر یا آثار برگزیده و حتی گاهی شایسته تقدیر خودداری کردند. این اتفاق که در برخی دیگر از جشنواره‌ها نیز مرسوم است، نه تنها به هدف برگزاری جشنواره کمک نمی‌کند، بلکه به نوعی نقض غرض می‌شود؛ در صورتی که در همه این دوره‌ها آثاری ارزشمند به لحاظ فرم و محتوا تولید و منتشر شده بودند، اما به آنها توجهی نشده بود و این بی‌توجهی به آثار، به نوعی بی‌احترامی و توهین به جامعه ادبی است و مطمئناً باعث دلسردی نویسندگان پرتلاش جامعه می‌شود».
این عضو هیات علمی جایزه جلال به مساله کاهش میزان جایزه اشاره کرده و افزوده است: «اقدام بعدی که جایزه جلال را از ارزش اولیه خود انداخت، کاستن از ارزش مالی آن بود که در ابتدا ۱۱۰ سکه بهار آزادی بود، ولی در ادامه معادل یک پنجم آن کاهش یافته است. مشکل دیگر این جایزه و اساساً جوایز در ایران این است که در مراسم اختتامیه همه چیز تمام می‌شود و حقیقتاً هیچ اقدام رسانه‌ای تاثیرگذار برای معرفی اثر مورد توجه صورت نمی‌گیرد. هرچند شخص برنده جایزه در مقطعی خاص آن‌هم نزد خواص و نخبگان ادبیات مورد توجه قرار می‌گیرد، ولی برای اثر مورد نظر اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. امید است در سال‌های پیش رو اتفاقات خوبی بیفتد و جوایز ایرانی به خصوص جایزه جلال به جایگاه اصلی و اولیه خود برگردند.»
افزایش قیمت سکه و آینده مبهم اهدای جایزه
زمانیکه دست اندرکاران جایزه ادبی جلال ۱۱۰ سکه بهار آزادی را برای برگزیدگان تعیین کرده بودند، هیچگاه به این مساله فکر نمی‌کردند که افزایش قیمت‌ها به ویژه طلا، باعث شود تا این مساله روی انتخاب افراد و نحوه ارائه جایزه سایه بیندازد. به باور خیلی از کارشناسان این حوزه یکی از عواملی که موجب شد تا میزان ۱۱۰ سکه طلا به ۳۰ عدد برسد، تورم لگام گسیخته در اقتصاد کشور بوده است.
در سال‌های نخست برگزاری جایزه طبق آمار ارائه شده هیچ اثری برگزیده نشد و متعاقبا جایزه‌ای هم اهدا نشد، اما با کاهش تعداد سکه کم کم شاهد آن هستیم که آثار برگزیده بیشتری در جایزه جلال مطرح شدند. اکنون در آستانه برگزاری مراسم اختتامیه شانزدهمین دوره جایزه جلال هستیم و این در حالیست که قیمت سکه در بازار ایران از ۲۰ هزار تومان فرا تر رفته، حال سوال اینجاست آیا این افزایش قیمت تاثیری در انتخاب آثار برگزیده دارد یا نه؟
نظر شما