وقتی استخوان‌ها پوک می‌شوند! چگونه می‌توان به استحکام استخوان‌ها کمک کرد

همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: سالانه افراد زیادی در دنیا مبتلا به پوکی استخوان یعنی نازک شدن تدریجی استخوان‌ها یا تراکم استخوان کم می‌شوند که ممکن است منجر به شکستگی شود.

زنان در مقایسه با مردان، با بالا رفتن سن و کاهش استروژن بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. اما با توجه به اینکه در بعضی موارد، پوکی استخوان قابل پیشگیری است؛ بهتر است هر چه زودتر شروع به حفظ سلامت استخوان‌های خود کنیم تا با بالا رفتن سن وضعیت بهتری داشته باشیم.

پوکی استخوان

دکتر ایمان محمدپور، متخصص جراحی استخوان و مفاصل (ارتوپد) در تعریف استئوپروز یا پوکی استخوان می‌گوید:  «پوکی استخوان بیماری است که باعث می‌شود استخوان ضعیف و شکننده شود؛ به‌اندازه‌ای که با کوچک‌ترین استرسی مانند سرفه یا خم شدن می‌شکند.

 با توجه به اینکه استخوان بافت زنده‌ای است، مدام در حال جذب و جایگزین شدن است. اما هنگام ابتلا به پوکی استخوان، بافتی که جایگزین یا جدید شده کیفیت استخوان قدیمی را ندارد.»

عوامل مؤثر در تقویت استخوان‌ها

 پوکی استخوان هم در مردان و هم در مردان دیده می‌شود. اما در زنان مخصوصاً بعد از دوران یائسگی بیشتر دیده می‌شود. داروها، مکمل‌های غذایی و ورزش‌هایی که در آن‌ها وزن بدن تحمل می‌شود می‌تواند باعث تقویت بافت استخوانی شود.

بروز نشانه‌های بیماری

به گفته دکتر محمدپور، هنگام ابتلا به پوکی استخوان بیمار در مراحل اولیه هیچ علایمی ندارد. اما با پیشرفت بیماری بعضی علائم و نشانه‌ها ظاهر می‌شوند. مانند دردهای پشت به علت شکستگی‌های ریز و مکرر مهره‌ها، ایجاد شکستگی با نیروهای خیلی کوچک و کمتر از حد انتظار، قامت خمیده و کوتاه شدن قد.

 مراجعه به پزشک

معمولاً زمان مراجعه به پزشک و بروز نشانه‌های بیماری در زنان ورود به دوران یائسگی است. زمانی که افراد دچار شکستگی‌های غیرطبیعی استخوان می‌شوند، بعد از میانسالی دچار کوتاهی قد می‌شوند یا سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند و همچنین وجود بیماری‌هایی مانند دیابت و تیروئید به طور همزمان.

عوامل مؤثر در پیشگیری از بیماری

این متخصص جراحی استخوان و مفاصل می‌گوید تا بیست سالگی توده استخوانی به حداکثر تراکم خود می‌رسد. از آن به بعد با افزایش سن، میزان برداشت استخوان از تشکیل آن بیشتر می‌شود. بنابراین هرچقدر توده استخوانی در جوانی بیشتر و مستحکم‌تر باشد، احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالا کمتر می‌شود.

یکی از عوامل مهم دیگر پیشگیری از پوکی استخوان، دریافت کلسیم و ویتامین D کافی و ورزش منظم است.

عوامل مهم در بروز بیماری

به گفته دکتر محمدپور از عوامل مهم در بروز بیماری می‌توان به سن بالا، نژاد، جنس، سبک و روش زندگی، نداشتن تحرک و میزان سلامت فرد، اختلالات هورمونی مثل مشکلات تیروئید، پرکاری پاراتیرویید و غدد فوق کلیوی اشاره کرد.

تغذیه

 وضعیت تغذیه‌ای افراد در میزان استحکام استخوان‌های آن‌ها بسیار مؤثر است. کلسیم کم در رژیم غذایی، اختلالات غذا خوردن، جراحی‌های کاهش وزن، مصرف داروهایی مانند کورتون، داروهای ضد تشنج، ضد افسردگی و ضد رفلاکس و همچنین مصرف زیاد الکل و استفاده از دخانیات در بروز و تشدید این بیماری تأثیر زیادی دارند.

تشخیص و درمان

دکتر محمد پور می‌گوید شایع‌ترین روش تشخیص، ‌اندازه‌گیری دانسیته استخوانی با استفاده از اشعه ایکس است. مهم‌ترین درمان هم تغییر سبک زندگی یعنی ورزش کردن، مصرف نکردن سیگار، اجتناب از مصرف زیاد الکل، راه رفتن روی سطوح هموار و پیشگیری از زمین خوردن است. یعنی بهتر است فرد تا حد امکان از کفش‌های پاشنه بلند استفاده نکند.

از آنجایی که افرادی که پوکی استخوان دارند نمی‌توانند هر نوع ورزشی انجام دهند؛ بنابراین تجویز چگونگی انجام حرکات ورزشی بر اساس شرایط بیمار باید توسط متخصصان طب فیزیکی و توانبخشی انجام شود.

برای درمان نیز با توجه به عوامل مختلف و وضعیت بیمار، پزشک دارو تجویز می‌کند. میزان مصرف کلسیم هم توسط پزشک و با توجه به وضعیت بیمار برای او مشخص خواهد شد.