همشهری آنلاین: آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ نوعی بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب پوشش مفاصل می‌شود؛ درواقع سیستم ایمنی به‌طور اشتباهی بافت‌های خود بدن را مورد حمله قرار می‌دهد. آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ همچنین ممکن است پوست، چشم‌ها، قلب، خون یا اعصاب را هم هدف بگیرد. این بیماری مزمن است یعنی می‌تواند بدون هیچ نشانه‌ای مدت‌ها با فرد همراه باشد یا به‌مرور زمان وخیم‌تر شده و هیچ‌گاه بهبود نیابد. بهترین راه برای مقابله با آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ، درمان به‌موقع و تهاجمی علیه گسترش آن است.
علائم آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ
درست مانند سایر انواع آرتریت، التهاب مفاصل ناشی از آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ با درد شدیدی همراه است و باعث گرمی و التهاب مفاصل می‌شود اما برخلاف انواع دیگر آرتریت، این التهاب معمولاً به‌صورت متقارن در دو سمت بدن (مچ‌ها، زانوها، دست‌ها و پاها) اتفاق می‌افتد. از دیگر علائم آن می‌توان به سفت شدن مفاصل- به‌خصوص صبح‌ها یا بعد از مدتی فعالیت نکردن- خستگی مداوم و تب اشاره کرد. این علائم با افزایش سن شدیدتر می‌شوند.
چه کسانی آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ می‌گیرند؟
این بیماری بیشتر در افراد بین ۳۰-۵۰ سال بروز می‌کند اما افراد پیرتر و جوان‌تر هم می‌توانند دچارش شوند. آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ در مردان ۲-۳ برابر شایع‌تر از زنان است. البته کشیدن سیگار و داشتن سابقه خانوادگی این بیماری هم از عوامل ابتلا به آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ است.
علل آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ چیست؟
به‌طورمعمول سلول‌های دستگاه ایمنی از جمله لنفوسیت‌ها، مانند سرباز بدن را از عوامل خارجی محافظت می‌کنند. حالا چطور می‌شود که این سلول‌ها بافت سالم مفاصل را بیگانه تلقی و به آن حمله می‌کنند؟ محققان می‌گویند دسته‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی در این روند نقش کلیدی دارند. ممکن است زمینه ژنتیکی برخی افراد سبب شود که با ابتلا به عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی خاصی، این بیماری در آنها پیشرفت کند، البته تا به امروز هیچ عفونت مشخصی برای آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ گزارش نشده است.
مردم تصور می‌کنند کار زیاد آرتریت روماتوئید را وخیم می‌کنند اما باید گفت وزن زیاد و فشار فیزیکی سنگین بر بدن درمورد بیماری استئوآرتریت یا همان آرتروز عامل منفی محسوب نمی‌شود. به‌عبارتی‌دیگر بیماری‌های روماتیسمی با شغل فرد ارتباطی ندارند.
عوارض آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ بر مفاصل
التهاب پوشش مفاصل می‌تواند به غضروف‌ها و استخوان‌ها آسیب برساند و در نتیجه مفاصل را از بین ببرد. با پیشرفت بیماری درد مفاصل بیشتر و عملکرد آنها کمتر می‌شود.
عوارض آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ بر بدن
از آنجا که آرﺗﺮﻳﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴﺪ یک بیماری سیستماتیک است می‌تواند اعضای مختلف بدن را تحت تأثیر خود قرار دهد، از جمله:
• گره (ندول) های روماتوئیدی: توده‌های سفتی زیر پوست و در اندام‌های داخلی
• سندروم شوگون: التهاب و آسیب غدد چشمی و دهانی
• پلوریت: التهاب مخاط ریه
• پریکاردیت: التهاب جدار قلب
• کم‌خونی: کاهش گلبول‌های قرمز خون
• سندروم فلتی: کاهش گلبول‌های سفید خون در اثر بزرگ شدن طحال
• واسکولیت: التهاب عروق خونی که می‌تواند در خون‌رسانی به بافت‌ها اختلال ایجاد کند
آرتریت روماتوئید و بارداری
خوشبختانه آرتریت روماتوئید خانم‌ها طی بارداری تا ۸۰ درصد بهبود می‌یابد؛ اگرچه ممکن است بیماری بعد از زایمان دوباره عود کند. دلیل و روند این پدیده هنوز مشخص نیست؛ بهتر است قبل از بارداری‌تان با پزشک متخصص ارتوپدی مشورت کنید زیرا ممکن است در طول بارداری دیگر نیازی به مصرف داروهای‌تان نداشته باشید.
تشخیص آرتریت روماتوئید
از آنجا که علائم این بیماری می‌توانند گاهی کم‌رنگ و گاهی پررنگ شوند، تشخیص زودهنگام این بیماری نقش مهمی در درمان و کنترل آن دارند. علائم زیر می‌توانند پزشک تان را در تشخیص این بیماری راهنمایی کنند:
• سفت شدن صبحگاهی مفاصل
• تورم و جمع شدن مایع اطراف سه (یا بیشتر) مفصل به‌طور همزمان
• تورم مفاصل مچ دست، دست، انگشت‌ها و پاها
• تورم مفاصل متقارن
• وجود توده‌های سفت زیرپوستی
آزمایش خون:
اگر فردی مشکوک به بیماری آرتریت روماتوئید باشد، پزشک معالج برای او آزمایش خون تجویز می‌کند که نشانه‌های التهاب را در بدن او شناسایی کند. از دیگر آزمایش‌های معمول تشخیص آرتریت، شناسایی فاکتور روماتوئیدی و ضد پپتیدهای حلقوی سیترولینه هستند.
رادیولوژی
عکس‌برداری با اشعه X کمک بزرگی به تشخیص بیماری آرتریت روماتوئید می‌کند؛ این عکس‌ها اطلاعات پایه را از وضعیت بیمار به پزشک می‌دهند که مراحل پیشرفت بیماری را مدنظر داشته باشد.
MRI و سونوگرافی هم برای تشخیص آسیب‌ها و التهاب‌های مفصلی مفید است.
درمان آرتریت روماتوئیدی
برای این بیماری درمان قطعی‌ای وجود ندارد، هدف از مراحل درمانی کاهش درد و التهاب، پیشگیری از تحلیل رفتن و افزایش عملکرد مفاصل این بیماران است.
درمان تهاجمی علیه این بیماری باید در اولین فرصت و با شناسایی نخستین علائم صورت گیرد.
درمان این بیماری، ترکیبی از داروهای شیمیایی و تمرینات ورزشی است. حرکات ورزشی سبب تقویت عضلات اطراف مفاصل شده و به این ترتیب در روند بهبود فرد دچار عارضه نقش مهمی دارند. ممکن است در مورد برخی بیماران نیاز به جراحی هم احساس شود. هریک از این درمان‌ها با در نظر گرفتن شرایط سنی، وضعیت مفاصل و مرحله و شدت بیماری فرد توسط پزشک تعیین می‌شوند.
درمان دارویی
داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی (NSAIDs) و داروهای ضد رماتیسمی تغییردهنده بیماری (DMARDs)، استروئیدها و مسکن‌های ضد درد از داروهایی هستند که برای کاهش علائم این بیماری توسط پزشک تجویز می‌شوند.
آیا می‌توان برای خلاص شدن از این بیماری، جراحی را هم انتخاب کرد؟
اگر مفاصل فرد بیمار در اثر ابتلا به این بیماری دچار صدمات جدی شود، درد غیرقابل تحملی داشته باشد یا عوارض بیماری توانایی حرکت را از فرد گرفته باشد، بهتر است فرد تحت عمل جراحی قرار بگیرد که هم عملکرد مفاصلش بهبود یابد، هم دردش کمتر شود، می‌توان
گاهی در برخی جراحی‌ها برای بیمار، مفاصل جایگزین قرار داده می‌شود، به‌خصوص در مورد مفاصل زانو و ران. از انواع دیگر جراحی می‌توان به آرتروسکوپی - با استفاده از دو سوراخ کوچک که از یکی از آنها دوربین وارد می‌شود، می‌توان تمام جزئیات عمل را می‌توان بر صفحه بزرگی نمایش داد - و بازسازی تاندون اشاره کرد.
طب جایگزین برای درمان آرتریت روماتوئید
درد برخی بیماران آرتریت روماتوئید با روش‌های حرارت مرطوب، داروهای آرام بخش و طب سوزنی آرام می‌شود اما هنوز اثر قطعی هیچ یک از درمان‌های جایگزین به طور علمی ثابت نشده است. استفاده از داروهای گیاهی و مکمل‌های غذایی در کاهش علائم آرتریت روماتوئید تاثیری ندارد.
آرتریت روماتوئید و رژیم غذایی
بهترین رژیم غذایی که می‌توانید برای مقابله یا این بیماری بگیرید، رژیم سالم شامل تمام گروه‌های غذایی است. در اصل رژیمی به‌عنوان «رژیم آرتریت» وجود ندارد اما ممکن است خود بیماران دچار این عارضه دریابند که خوردن یا پرهیز از یک ماده غذایی خاص سبب کاهش علائم آنها خواهد شد.
مثلاً غذاهایی که اسید چرب اشباع زیادی دارند (استیک، کره، مایونز و...) معمولاً التهاب این بیماران را وخیم‌تر می‌کنند یا خوراکی‌های غنی از اسید چرب امگا ۳ (ماهی، گردو و...) برای تحمل و کاهش علائم این بیماری مفید هستند. برخی غذاها هم برای این بیماری عامل محرک محسوب می‌شوند مانند گوجه‌فرنگی، فلفل، مرکبات، سیب‌زمینی، قهوه، لبنیات.
اهمیت ورزش در درمان بیماری آرتریت روماتوئید
• ممکن است تأثیرات ورزش بر این بیماری چندان محسوس نباشد یعنی نباید انتظار داشته باشید که با یکی، دو ساعت ورزش در طول هفته برای‌تان معجزه اتفاق بیفتد، اما اگر ورزش را به‌طور منظم و با برنامه مشخص انجام دهید، خواهید دید درد و التهابات ناحیه مفاصل شما تا چه حد کاهش خواهند یافت. به‌علاوه انجام منظم ورزش عضلات و استخوان‌ها را تقویت و مفاصل را نرم‌تر می‌کند.
• می‌توانید انواع حرکات کششی، استقامتی و ایروبیک آبی را انتخاب کنید. در انجام تمریناتی که باعث فشار به مفاصل‌تان می‌شوند (وزنه زدن یا دویدن آرام) از کوسن کمک بگیرید.
• حتماً قبل از انجام هر برنامه ورزشی با پزشک معالج تان مشورت کنید.
آیا شب‌ها راحت می‌خوابید؟
درد مفاصل می‌تواند خوابیدن شما را با مشکل روبه‌رو یا خواب‌تان را منقطع کند. حتی اگر در طول شب از خواب هم نپرید، درد مفاصل نمی‌گذارد مرحله خواب عمیق‌تان کامل شود.
اگر می‌خواهید شب‌ها راحت‌تر بخوابید؛
• به‌طور منظم ورزش کنید: حتماً ورزش را ۳ ساعت قبل از خواب به اتمام برسانید.
• قبل از خواب حتماً به بدن‌تان آرامش دهید: انجام حرکات مدیتیشن، نفس عمیق یا نشستن آرام و ساکت بسیار مفید است.
• یک بالش و تشک خوب و استاندارد بخرید.
• قبل از خواب دوش آب گرم بگیرید.
• درد طولانی‌مدت سبب افسردگی و درنتیجه بی‌خوابی می‌شود. اگر دچار افسردگی هستید از یک مشاور کمک بگیرید.
در کارهای خانه از دیگران کمک بگیرید
ببینید کدام کارها را می‌توان با فواصل طولانی‌تری انجام داد. مثلاً لازم نیست خانه را هر ۲ روز یک‌بار جارو بکشید. همچنین می‌توانید از اعضای خانواده بخواهید کارهای شخصی‌شان را خودشان انجام دهند؛ از شستن ظرف و لباس‌ها گرفته تا تمیز و مرتب کردن اتاق‌شان.
نظر شما