همشهری آنلاین: از شرکت هم که بیرون می‌زند، در تمام طول راه، تلفن همراه توی دستش است و چهارچشمی به صفحه‌نمایش آن خیره شده تا ببیند که از صبح در شبکه‌های تلگرامی و گروه‌های مجازی چه خبر بوده است؛ اما برنامه به همین‌جا ختم نمی‌شود، چون این آقا در خانه هم تا وقت خواب سرش توی لپ‌تاپش است یا به کارهایش می‌رسد.
او چند وقتی است که گردن‌درد گرفته و مدام سرش را به چپ و راست خم می‌کند چون احساس می‌کند در این وضعیت راحت‌تر است و کمتر درد می‌کشد. متأسفانه این آقا، تنها قربانی اسپاسم عضلات گردن نیست و افراد دیگری هم به این مشکل دچار می‌شوند. «نعیمه هاشمی» فیزیوتراپیست توضیحات بیشتری دراین‌باره به شما می‌دهد.
آشنایی با یک بیماری
بسیاری از کاربران اینترنت و تلفن‌های همراه هوشمند به دلیل وضعیت نادرستی که سر و گردن و ستون فقرات فوقانیشان را در آن قرار می‌دهند، به‌شدت مستعد ابتلا به دردهای شدید در ناحیه‌ی گردن و کج شدن جانبی آن هستند. درد شدید همراه با کج شدن در این ناحیه در اصطلاح تورتیکولی «Torticollis» گفته می‌شود. این بیماری ممکن است زمینه‌های ژنتیکی و مادرزادی هم داشته باشد و گاهی در نوزادان نیز دیده شود ولی در کودکان تا قبل از سن ۱۰ سالگی، در بزرگ‌سالان بعد از سن ۳۰ سالگی و در افراد مسن نیز دیده می‌شود و می‌تواند روی کیفیت زندگی آن‌ها اثر منفی داشته باشد.
چرا گردن‌کج می‌شود؟
اگر نوزادی به این وضعیت مبتلا شده باشد معمولاً در یک و نیم تا دوماهگی علائم بیماری را نشان می‌دهد و والدین می‌توانند به‌طور کامل متوجه کجی گردن نوزادشان بشوند چون در این حالت نوزاد به‌شدت تمایل دارد که سرش را فقط به یک سمت، یعنی چپ یا راست بگیرد و نمی‌تواند سرش را به سمت دیگر بچرخاند. البته هنوز معلوم نیست که چرا برخی نوزادان دچار این نقص می‌شوند ولی به نظر می‌رسد وضعیت سر و گردن نوزاد، در دوران جنینی و در شکم مادرش یکی از عوامل زمینه‌ساز این قضیه باشد. البته در مواردی که شکم مادر در دوران بارداری ضربه خورده باشد هم انتظار می‌رود که با خونریزی عضله استرنوکلیدوماستویید (Sternocleidomasstoid)، (عضله‌ای که در دو طرف گردن قرار گرفته است) عارضه گردن‌کج برای جنین به وجود بیاید و با این وضعیت متولد شود. همچنین ممکن است نوزادانی که با پا به دنیا می‌آیند نیز به دلیل فشاری که موقع زایمان و در کانال زایمان تحمل می‌کنند، به این بیماری مبتلا شوند.
از تورتیکولی مادرزادی که بگذریم، به کجی گردن عملکردی می‌رسیم که ناشی از بد نشستن و قرار گرفتن بدن به شکل نامناسب در زمان کار است. در صورت اقدام به‌موقع، می‌توان از پیشرفت این ناهنجاری در افراد بزرگ‌سال پیشگیری کرد. علاوه بر این عوامل یادشده، بروز التهاب در عضلات گردن یا هرگونه آسیبی که به ستون فقرات گردنی وارد شود، می‌تواند این مشکل را به وجود بیاورد. همچنین اختلال در سیستم عصبی مرکزی، ضربه، قرار گرفتن گردن در وضعیت بد به دلیل آرایش نامناسب موها، تومورهای مغزی، استرس و... نیز می‌توانند منجر به کج شدن گردن شوند.
کجی گردن چطور خودش را نشان می‌دهد؟
اگر کودکی دچار عارضه تورتیکولی شده باشد به‌راحتی می‌توان کجی گردن او را به یک سمت تشخیص داد. در این حالت چانه کودک به سمت مخالف کج می‌شود و از نظر ظاهری موقعیت نه‌چندان جالبی را برای او به وجود می‌آورد.
علاوه بر این تورتیکولی ممکن است با خم شدن گردن به سمت پایین (سینه) خود را نشان دهد.
همچنین در این حالت بروز اسپاسم یا گرفتگی عضلات گردن و دردناک شدن این عضلات نیز می‌تواند فرد مبتلا را دچار دردسر کند. آن دسته از کودکان یا بزرگ‌سالانی که به دلیل تومورهای سر و گردن یا سابقه‌ی خانوادگی، دچار این عارضه شده باشند، بیماری آن‌ها ممکن است تشدید شود.
همچنین پرکاری غده‌ی تیروئید، عفونت‌های مغزی و مصرف بعضی داروها به‌ویژه فنوتیازین‌ها (Phenothiazine) نیز از جمله عوامل تشدیدکننده این بیماری شناخته می‌شود.
کجی گردن قابل‌پیشگیری است؟
در انواع مادرزادی تورتیکولی که باعث پیچ خوردن و کج شدن گردن نوزادان می‌شود و با درد و ناراحتی همراه است، اقدام خاصی جهت پیشگیری وجود ندارد؛ اما در نوع عملکردی این بیماری با قرار گرفتن گردن در وضعیت صحیح، پیشگیری از استرس و اضطراب و همچنین انجام یکسری ورزش‌های کششی و تقویتی قابل‌پیشگیری و درمان است.
چطور درمان کنیم؟
بسته به علت به وجود آمدن کجی گردن، درمان آن متفاوت است؛ به‌عنوان‌مثال در نوزادان مبتلابه تورتیکولی ممکن است لازم باشد که کودک زیر تیغ جراحی برود تا عضله‌ی گردن از ناحیه‌ای که چسبندگی دارد جداشده و وضعیت قرار گرفتن سر نوزاد اصلاح شود؛ اما در موارد دیگر به‌ویژه انواع عملکردی بیماری، با انجام یکسری ورزش‌ها، استفاده از بریس (وسیله‌ای برای حمایت از اندام- Brace) یا گردنبند و درمان‌هایی مانند اولتراسوند (Ultrasound) توسط فیزیوتراپیست می‌توان این نقص را درمان کرد که البته درمان آن ممکن است از چند ماه تا چند سال زمان ببرد.
۱. ایستاده، سر و گردن کمی به‌آرامی به جلو خم می‌شود و در صورتی که گردن به یک‌طرف متمایل است، تمرین به این صورت انجام می‌شود که علاوه بر خم شدن جزئی سر و گردن به سمت جلو به سمت مقابل حالتی که بیمار عادت دارد هم خم خواهد شد.
۲. در حالی‌که بیمار نشسته است، سر و گردن به سمت جلو و طرفین و عقب به‌آرامی می‌چرخد، هرکدام با یک مکث شش‌ثانیه‌ای انجام می‌شود.
۳. حرکت جانبی گردن به دو طرف که به‌آرامی انجام می‌شود. در این حالت باید تصور کنید که گوشتان به سمت شانه‌یتان می‌آید ولی دقت کنید که در انجام حرکت، شانه‌یتان بالا نیاید.
۴. چرخاندن خارجی شانه‌ها به سمت عقب که با تکرار ۱۰ بار انجام می‌شود یکی دیگر از کارهایی است که باید آن را انجام بدهید.
۵. چرخش جانبی سر و گردن، در نمای نیمرخ صورت به‌طور دوطرفه یکی دیگر از کارهایی است که باید با شش ثانیه مکث انجام شود.
۶. روی صندلی که پشتی دارد بنشینید، دست‌ها را از پشت سر و گردن به هم برسانید و در همین حالت به طرفین بچرخید. (در این حرکت سر و گردن و بالاتنه با هم به یک سمت چرخیده و شش ثانیه در این حالت نگه‌داشته می‌شود.)
۷. روی صندلی بنشینید، دست‌ها در ابتدا در کنار بدن باید باشد و بعد به‌آرامی سر و گردن به یک‌طرف خم‌شده و سپس دست‌ها به بالای سر رفته و به همان طرف خم می‌شوند. این حرکت باید برای سمت مقابل هم تکرار شود.
۸. روی یک صندلی نشسته، سر و گردن و شانه‌ها در ابتدا به سمت جلو و پایین خم می‌شود و سپس به‌آرامی سر و گردن به سمت بالا و عقب برمی‌گردد و همچنین شانه‌ها هم به سمت عقب و خارج چرخانده شده و کمی به بالا می‌آید. در این حالت شش ثانیه صبر کرده و سپس به حالت قبل برگردید.
۹. بایستید و در این حالت آرنج یکدست را به سمت بالا و عقب خم کنید، بطوریکه کف دست به کتف همان سمت از بدن برسد. برای انجام این کار می‌توانید از دست دیگر کمک بگیرید و آن را به سمت پایین هدایت کنید.
نظر شما