اصلاح الگوی مصرف ترجمانی از مفهوم قناعت است و به‌نظر می‌رسد این مفهوم باید در یک زمینه کلان مطرح شود و آن زمینه کلان به بازتاب ارزش‌های اخلاقی بر اقتصاد بازمی‌گردد. در تشریح نسبت اخلاق با اقتصاد به مقوله قناعت می‌رسیم. قناعت به‌عنوان یک فعل اخلاقی می‌تواند روی اقتصاد و رشد اقتصادی کشور اثرگذار باشد.
نگرانی عمده این است که نگاه کلان به رابطه اخلاق با اقتصاد، صرفا به روابط خرد و مربوط به الگوی مصرف جاری مردم تقلیل پیدا کند و در این بین مردم مقصر اصلی قلمداد شوند و از شاخص‌های کلانی از قبیل نحوه تخصیص و هزینه کرد بودجه غافل شویم.
یکی از شاخص‌هایی که می‌تواند معرف نحوه مطلوب تخصیص و هزینه کرد بودجه باشد صندوق ذخیره ارزی است. میزان ذخیره ارزی موجود در این صندوق بیانگر قناعت پیشگی دولت‌ها در دوره‌های مختلف است.
شاخص مرتبط دیگر بحث میزان اتکا درآمدهای دولتی به نفت است. هرچه این اتکا بیشتر، دولت ذی‌ربط مُصرف‌تر ؛ به عبارت دیگر هر چه اقتصاد نفتی حجیم تر، فاصله دولت از فرهنگ قناعت بیشتر.
تردیدی نیست که فرهنگ مصرف مردم بایستی تغییر کند و اصلاحاتی در الگوی مصرف مردم صورت گیرد، اما نباید از نگاه کلان به مقوله رابطه اصلاح الگوی مصرف و دولت غافل بود. با توجه به جایگاه پراهمیت دولت در اقتصاد کشور، خواه ناخواه، نوع نگاه دولت به اقتصاد، نوع هزینه کرد درآمدهای نفتی از سوی دولت، قناعت پیشگی یا عدم‌قناعت پیشگی دولت، روی الگوی مصرف مردم تاثیر‌گذار خواهد بود.
بنابراین نباید مسئولان مفهوم اصلاح الگوی مصرف را به سمت مسائل جزئی و صرفه جویی‌های مستعمل و مصطلح سوق دهند.
به عبارت دیگر نباید اصلاح الگوی مصرف که می‌تواند در سطح کلان تعریف و بازتاب کلانی داشته باشد و تحولات عظیمی را در دهه پیشرفت و عدالت برای کشور رقم بزند، دستاویز برخی سیاست‌های جزئی و خرد قرار گیرد و از سطح نظری آن غفلت شود.
به‌نظر می‌رسد سال‌ها از این نگاه کلان یعنی از پیوند اخلاق با اقتصاد و از پیوند اخلاق با سیاست محروم شده‌ایم و به نام جمهوری اسلامی دچار اقتصادزدگی و سیاست‌زدگی شده‌ایم. یک تفسیر از صحبت‌های مقام معظم رهبری این است که باید از این نگاه اقتصادزده و سیاست‌زده خارج شویم و نگاه اخلاقی به مقولات داشته باشیم و یکی از تجلیات نگاه اخلاقی به اقتصاد، مفهوم با فضیلتی به نام قناعت است.
برخی فکر می‌کنند اهمیت ارزش‌های اخلاقی فقط به لحاظ زمانی است؛ یعنی فکر می‌کنند ابتدا نیاز داریم یک امنیت سیاسی و رفاه اقتصادی قابل‌قبول به دست آوریم و سپس درصورتی که چیزی اضافه ماند به اخلاق اختصاص دهیم. این نشان می‌دهد خیلی‌ها جایگاه اخلاق را متوجه نشده و فضیلتی را برای اخلاق و ارزش‌های اخلاقی از جمله قناعت و بازتاب آن بر اقتصاد قائل نیستند.
