اما بیشتر مردم نمی‌دانند که بیماری مزمن کلیه، بیماری شایعی است که زندگی را به مخاطره می‌اندازد. این بیماری تا زمانی که خیلی پیشرفت نکرده باشد نشانه‌های خاصی نداشته و شخص متوجه ابتلا به آن نمی‌شود. نکته قابل توجه این است که بیماری مزمن کلیه در مراحل اولیه خود به آسانی با انجام آزمایش‌های ساده قابل تشخیص است.
تحقیقات اخیر نشان داده است که در سرتاسر جهان میلیون‌ها نفر به بیماری مزمن کلیه مبتلا بوده و خیلی بیشتر از آن، در معرض خطر ابتلا هستند. متأسفانه همه‌گیری جهانی بیماری دیابت و چاقی سبب خواهد شد که در آینده، موارد ابتلا به این بیماری خیلی بیشتر از حال حاضر باشد.
عدم‌تشخیص و درمان بیماری مزمن کلیه، می‌تواند به ایجاد مشکلات بسیار جدی مانند نارسایی کلیه که سبب می‌شود فرد نیاز همیشگی به دیالیز، یا پیوند کلیه پیدا کند، منتهی شود.
اقدامات اولیه مناسب سبب می‌شود که روند پیشرفت بیماری کلیه کند شده و حتی متوقف شود. به همین دلیل انجام آزمایش‌های ساده اولیه و بهنگام در مورد افراد در معرض خطر اهمیتی فراوان دارد. بزرگداشت روز جهانی کلیه فرصتی است که در باره این بیماری، راه‌های پیشگیری و مراقبت از آن، نکاتی را فرا بگیریم. در اینجا پنج مرحله آموزش در مورد این بیماری آورده شده است؛
مرحله اول: این حقایق را بدانید
شش کاری که کلیه‌های سالم انجام می‌دهند عبارتند از:
1- تنظیم سطح مایعات بدن
2- پاکسازی مواد سمی و زائد بدن
3- تولید هورمون مؤثر در خون‌سازی
4- فعال‌سازی ویتامینD برای حفظ سلامتی استخوان‌ها
5- تولید و رها‌سازی هورمون‌های مؤثر در تنظیم فشار خون
6- حفظ و نگهداری مواد معدنی بدن (مانند سدیم، پتاسیم و فسفر)
8مشکلی که به‌دلیل ابتلا به بیماری مزمن کلیه ایجاد می‌شود:
1- بیماری‌های قلبی عروقی
2- حمله قلبی و سکته
3- فشار خون بالا
4- کم خونی یا تعداد کم گلبول‌های قرمز
5- ضعف استخوان‌ها
6- آسیب به اعصاب
7- نارسایی حاد کلیه که مرحله انتهایی بیماری است.
8- مرگ
مرحله دوم: خطر را بشناسید
عوامل خطرزا برای ابتلا به بیماری کلیه
1- دیابت (در خود یا سابقه خانوادگی )
2- فشار خون بالا (در خود یا سابقه خانوادگی )
3- بیماری قلبی عروقی (در خود یا سابقه خانوادگی )
4- سابقه خانوادگی از بیماری کلیوی یا دیابت و یا فشار خون بالا
5- سن بالای 60 سال
6- چاقی
7- داشتن وزن کم در هنگام تولد
8- استفاده طولانی مدت از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
9- عفونت مزمن دستگاه ادراری
10- ابتلا به سنگ‌های ادراری
مرحله سوم: تشخیص نشانه‌های بیماری
بیشتر مبتلایان در مراحل ابتدایی بیماری مزمن کلیه هیچ‌گونه نشانه‌ای را بروز نمی‌دهند. به همین دلیل انجام آزمایش در مراحل ابتدایی مهم است. به‌تدریج که بیماری پیشرفت می‌کند، نشانه‌های بیماری خود را بروز می‌دهند و در برخی موارد گمراه‌کننده هم هستند. به این نشانه‌ها توجه کنید.
1- خستگی و ضعف
2- ادرار سخت و دردناک
3- ادرار کف آلود
4- ادرار صورتی یا تیره رنگ (وجود خون در ادرار)
5- افزایش نیاز به ادرار کردن (به‌ویژه در شب‌ها)
6- چشمان پف آلود
7- صورت، دست‌ها، شکم و پاهای باد کرده
8- تشنگی مداوم
مرحله چهارم: آزمایش بدهید
اگر شما یا یکی از بستگان شما در گروه پر خطر ابتلا به این بیماری هستید از پزشک خود بخواهید آزمایش‌های زیر را درخواست کند.
چهار تست ساده که زندگی را نجات می‌دهد:
1- بررسی فشار خون:
فشار خون بالا می‌تواند به عروق خونی کوچک در کلیه‌ها آسیب برساند. فشار خون، بعد از بیماری دیابت مهم‌ترین علت ایجاد‌کننده نارسایی حاد کلیه است.
فشار خون زیر 140-90 برای بیشتر مردم خوب است. اگر مبتلا به بیماری کلیوی هستید، فشار خون زیر 130 -80 بهتر و زیر 120-80 بهترین است.
2- بررسی پروتئین در ادرار:
وجود مقادیر کمی از آلبومین که یک نوع پروتئین است، در ادرار از نشانه‌های اولیه مبتلا‌شدن به بیماری مزمن کلیه است. وجود همیشگی آلبومین و سایر پروتئین‌ها در ادرار نشان‌دهنده صدمه به کلیه‌هاست.
3- بررسی کراتی‌نین خون:
کراتی‌نین، پسماند تولید شده از فعالیت عضلات بوده و کلیه‌ها، کراتی‌نین خون را پاکسازی کرده و دفع می‌کنند. هنگامی که عملکرد کلیه‌ها کاهش پیدا کند، سطح کراتی‌نین خون افزایش پیدا می‌کند.
4- میزان فیلتراسیون گلومرولی:
پزشکان سطح کراتی‌نین خون را اندازه‌گیری کرده و نتیجه آن را با سن، نژاد و جنس می‌سنجند تا میزان فیلتراسیون گلومرولی به‌دست آید چون حساس‌ترین و صحیح‌ترین نشانگر عملکرد کلیه‌هاست.
مرحله پنجم: سالم بمانید
شش کاری که مبتلایان به بیماری مزمن کلیه باید انجام دهند:
1- فشار خون خود را پایین بیاورید.
2- اگر مبتلا به دیابت هستید، سطح قند خون خود را تحت کنترل در آورید.
3- مصرف نمک را کاهش دهید.
4- از استفاده خود سرانه مسکن‌ها دوری کنید.
5- در مصرف پروتئین‌ها میانه روی کنید.
نکته آخر
بیماری مزمن کلیه بیماری تمام سنین است. طبق گزارش‌های مراکز علمی، این بیماری خطر حمله قلبی، سکته و مرگ زود رس را در بین جوانان و سنین میانسالی دوبرابر می‌کند.
بیماری مزمن کلیه مختص افراد بالای 55سال نبوده و عاملی خطرزا برای ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی حتی در جوانان است. به هر حال، با انجام آزمایش‌های بسیار ساده می‌توان بیماری‌های کلیه را به راحتی تشخیص داده و با مراقبت از کلیه‌ها احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کم کنیم و با این کار شانس زندگی طبیعی را افزایش دهیم.هشدارهای مختلف در مورد خطرات بیماری قلبی هر ساله افزایش می‌یابد اما بیشتر مردم در باره علل و عواقب بیماری مزمن کلیه گاهی اطلاعات کافی ندارند.
شما هنگامی که به سردرد، گلودرد، سرماخوردگی و آنفلوانزا مبتلا می‌شوید می‌دانید که بیمار شده‌اید، اما آیا شما می‌دانید که مبتلا به بیماری مزمن کلیه هستید یا خیر؟ بیماری واقعا خطرناک و مرگ‌آوری که بیماری خاموش نیز نامیده می‌شود، زیرا اغلب تا موقعی که به مراحل انتهایی خود نرسیده باشد توجه ما را جلب نمی‌کند. بزرگداشت روز جهانی کلیه، اهمیت دادن به شناخت بیماری‌های کلیه و راه‌های پیشگیری و درمان آنهاست. اگر به بیماری‌های کلیه در مراحل اولیه، توجه نشود، عواقب خطرناک آن بعد‌ها شامل کلیه‌ها شده و رهایی از آنها در برخی اوقات امکان پذیر نیست.
*کارشناس ارشد خون شناسی و بانک خون
