سفر نوجوانانه با ماشین‌زمان
یک قصه محبوب دیگر کودکان و نوجوانان به فیلم‌سینمایی تبدیل می‌شود.
این قصه کلاسیک که «شادی‌های جعبه» نام دارد، اولین بار سال 1935 منتشر شد و «جان میسفیلد» نویسنده آن است. نسخه سینمایی این قصه را «مایک نیول» کارگردانی می‌کند که با ساخت یکی از قسمت‌های مجموعه فیلم «هری پاتر» علاقه‌اش به دنیای بچه‌ها را نشان داده است. فیلم‌نامه را نیول با همکاری «فرانک کوتری بویس» می‌نویسد. بویل اکثر فیلم‌نامه‌های خود را برای فیلم‌های نوجوانانه نوشته است.
خط اصلی قصه کتاب میسفیلد در باره نوجوانی دوازده ساله به نام «کای» است که به شکلی مرموز، سر از یک دنیای جادویی در می‌آورد. او به کمک ماشین زمانی که در یک نقطه دور افتاده پیدا کرده (و به نام شادی‌های جعبه معروف است) راهی مکان‌هایی می‌شود که عجیب و غریب و فانتزی هستند. کای در این مکان‌ها با ماجراجویی‌ها و خطرهای زیادی روبه‌رو می‌شود.
صحنه‌ای از مجموعه تلویزیونی شادی‌های جعبه
ماجراجویی‌های فانتزی کای حدود پنجاه سال قبل، به صورت یک برنامه رادیویی انگلیسی درآمد. نیول درباره کارگردانی نسخه سینمایی این قصه می‌گوید: «وقتی یک بار دیگر قصه کتاب را خواندم، بلافاصله جذب ماجراجویی‌های جذاب و شگفت‌انگیز آن شدم. فضایی که در این قصه تصویر می‌شود، به شدت تأثیرگذار است. امیدوارم فیلمی که می‌سازم، هم بچه‌های امروزی را جذب خودش کند و هم آدم‌های بزرگسالی را که از آن برنامه رادیویی و مجموعه تلویزیونی خاطره دارند، خشنود کند.»
نیول این روزها در حال انتخاب بازیگر نقش کای است. با انتخاب این بازیگر، کلید فیلم‌برداری در اواسط فصل تابستان زده می‌شود. سازندگان فیلم امیدوارند موفقیت مالی آن در نمایش عمومی، راه را برای تولید قسمت‌های بعدی آن باز کند.
شادی‌های جعبه هم مثل مجموعه فیلم هری‌پاتر از جلوه‌های ویژه زیادی کمک خواهد گرفت. تکنولوژی جدید کامپیوتری و دیجیتالی امکان ساخت صحنه‌های فانتزی خلق شده در قصه کتاب را دارد. صنعت سینما به این دلیل تا قبل از این به سراغ قصه کتاب شادی‌های جعبه نرفته بود که توانایی تولید صحنه‌های فانتزی و غیرقابل تصور این قصه را نداشت.
کیکاووس زیاری
نقاشان فراموش‌شده
تا حالا درباره نگارگری شنیده‌ای! نگارگری نوعی نقاشی قدیمی ایرانی است و خیلی حیف است که ما از نقاشی‌هایی که پدران و پدر بزرگان‌مان می‌کشیدند چیزی ندانیم.
اروپایی‌ها وقتی برای اولین بار با این نوع نقاشی رو‌به رو شدند، به آن «مینیاتور» گفتند، اما مینیاتور کلمه‌ای فرانسوی و به معنی طبیعت کوچک شده است و در حقیقت نام نوع دیگری از نقاشی است که با نگارگری ما خیلی فرق می‌کند.
در زمان‌های قدیم بعضی از نقاش‌های ایرانی تمام عمرشان را نقاشی می‌کشیدند و حتی وقتی هم که پیر می‌شدند و کلی عروس و داماد و نوه و نتیجه دور و برشان بود، دست از نقاشی کردن بر نمی‌داشتند. یکی از این افراد، «سلطان‌محمد» بود که 500 سال پیش، در زمان شاه طهماسب زندگی می‌کرد. شاه طهماسب، به سلطان‌محمد خیلی علاقه داشت و او را رئیس کتابخانه‌اش کرد و برای هر نقاشی‌ای که می‌کشید، پول زیادی به او می‌داد.
سلطان‌محمد و نقاش‌های آن زمان، برای رنگ‌آمیزی نقاشی‌هایشان از مداد رنگی، گواش و پاستل‌های امروزی استفاده نمی‌کردند، یعنی اصلاً در زمان آنها این‌جور چیزها وجود نداشت؛ برای همین هم مجبور بودند خودشان رنگ بسازند. آنها سنگ‌هایی را که رنگ خاصی داشتند (مثل سنگ لاجورد که آبی رنگ است)، آن‌قدر می‌سابیدند تا پودر شود، بعد این پودر را با مواد دیگر مخلوط می‌کردند و رنگ می‌ساختند. آنها حتی از طلا و نقره هم در کارهایشان استفاده می‌کردند، به‌همین خاطر نقاشی‌هایشان از نظر مادی هم ارزش زیادی داشت.
«معراج حضرت محمد(ص)» یکی از بهترین نگارگری‌های سلطان‌محمد است. سلطان‌محمد با کشیدن این نقاشی، خیلی مورد توجه قرار گرفت و همه هنرمندان دنیا را شگفت‌زده کرد.
در میانه این تابلو، تصویر پیامبر را می‌بینیم که با چهره‌ای نورانی بالاتر از زمین، آفتاب و همه ابرها، روی موجودی که بدنش اسب و سرش فرشته‌ای است، نشسته، جبرییل به‌پیشواز آمده و بقیه فرشتگان هم دور حضرت رسول جمع شده‌اند و هر کدام هدیه‌هایی را برای خوش‌آمد گویی آورده‌اند. اینجا همه چیز حال و هوای معنوی دارد و حس لطیف و شاعرانه‌ای را به ما انتقال می‌دهد.
این نگارگری زیبا الآن در موزه بریتانیای انگلستان نگه‌داری می‌شود.
محبوبه اسلامی
او فیلم‌هارا به هم می‌چسباند
کلی حلقه‌های فیلم روی میز است. در یک گوشه هم فیلم‌نامه قطوری قرار دارد و در طرف دیگر گزارش منشی صحنه از مرحله‌های فیلم برداری. او وارد می‌شود، از امروز کار او شروع می‌شود. درست بعد از پایان تصویربرداری است که کار تدوین‌گر شروع می‌شود.
تدوین چیست؟
تدوین مرحله بعد از پایان فیلم‌برداری است. در این مرحله نماها و تصویرهای مختلف ضبط شده براساس خط داستانی فیلم‌نامه کنارهم چیده می‌شوند و شکل نهایی خود را پیدا می‌کنند. فیلم در مرحله تدوین با نظر کارگردان، ضرباهنگ و ریتم مورد نظر را پیدا می‌کند و اندازه زمانی نما و پایان هر نما مشخص می شود.
تدوین‌گر کیست؟
تدوین‌گر که در زبان فارسی مونتور (به فرانسوی: Monteur) و ادیتور (به انگلیسی: Film director) نیز خوانده می‌شود، به کسی گفته می‌شود که فیلم را تدوین می‌کند. او مسئولیت ترکیب هماهنگ نوارهای صداها و نماها را برعهده دارد.
ابزار تدوین‌گر
اولین نکته مهم در تدوین، ابزاری است که تدوین‌گر در اختیار دارد. میز تدوین برای این کار طراحی شده است و تجهیزات کاملی برای دیدن فیلم، برش فیلم و... روی میز قرار دارد. روی این میز وسیله‌ای برای جلو و عقب کشیدن فیلم که نیاز یک تدوین‌گر است، دیده می‌شود. حلقه‌هایی برای نگه‌داری فیلم، تلویزیون، دستگاه برای هماهنگی تصویر و صدا و... از جمله موارد دیگری است که روی میز تدوین دیده می‌شود. مداد، قیچی و نوار چسب روی میز قرار دارد. البته این روزها تدوین کامپیوتری به کمک صنعت فیلم‌سازی و تلویزیون آمده است و انجام کار راحت‌تر از سابق شده است.
تدوین یکی از مهم‌ترین مرحله‌های فیلم‌سازی است. در این مرحله فیلم و یا مجموعه تلویزیونی شکل می‌گیرد. به همین دلیل است که در جشنواره‌های مهم سینمایی و تلویزیونی دنیا، جایزه‌ای که به تدوین فیلم و تدوین‌گر اختصاص می‌یابد، یکی از مهم‌ترین جایزه‌ها محسوب می‌شود. در اسکار (مهم‌ترین جشنواره فیلم دنیا)، امی (مهم‌ترین جشنواره فیلم‌های تلویزیونی) و جشنواره فیلم فجر که در ایران برگزار می‌شود، هم این جایزه به تدوین‌گر داده می شود.
البته در دانشگاه‌های سینمایی هم این رشته تدریس می‌شود. یعنی دانشجویانی که بخواهند در آینده این رشته را به عنوان شغل انتخاب کنند، با خواندن این رشته در دانشگاه و البته کسب تجربه در مقام دستیاری تدوین‌گرهای حرفه‌ای، می‌توانند در راه تدوین قدم بگذارنند.
ندا انتظامی
