همشهری آنلاین: در این شرایط ممکن است بدن شما خیلی سخت تلاش کند و بیشتر از قبل انسولین بسازد اما حتی این حجم از انسولین هم نمی‌تواند قفل سلول را بگشاید. با اینکه فرضیه‌های زیادی در مورد این مشکل وجود دارد، اما محققان هنوز به‌درستی نمی‌دانند که چه عامل یا عواملی روی پاسخ سلول‌های مختلف بدن به انسولین تأثیر گذاشته و آن‌ها را قفل می‌کند. این همان شرایطی است که در علم پزشکی به آن مقاومت به انسولین گفته می‌شود.
انسولین یکی از مهم‌ترین هورمون‌های بدن است که درست مثل کلید عمل می‌کند. این هورمون قفل سلول‌ها را باز می‌کند تا گلوکز (glucose) یا همان قند خون واردشان شود؛ اما بعضی وقت‌ها این قفل و کلید درست عمل نمی‌کنند که نتیجه‌اش تجمع گلوکز در خون و بالا رفتن میزان قند است. در این شرایط ممکن است بدن شما خیلی سخت تلاش کرده و بیشتر از قبل انسولین بسازد اما حتی این حجم از انسولین هم نمی‌تواند قفل سلول را بگشاید.
با اینکه فرضیه‌های زیادی در مورد این مشکل وجود دارد، اما محققان هنوز به‌درستی نمی‌دانند که چه عامل یا عواملی روی پاسخ سلول‌های مختلف بدن به انسولین تأثیر گذاشته و آن‌ها را قفل می‌کند. این همان شرایطی است که در علم پزشکی به آن مقاومت به انسولین گفته می‌شود.
مقاومت به انسولین خود را با چه علائمی نشان می‌دهد؟
مبتلایان مقاومت به انسولین معمولاً هیچ علامت خاصی ندارند و این دقیقاً همان قسمت بد ماجراست چون ممکن است مدت‌ها دچار این بیماری باشید بدون اینکه شستتان خبردار شود. بااین‌حال مقاومت شدید به انسولین در بعضی از افراد باعث ایجاد لکه‌های تیره روی پوست بعضی از نواحی بدن مثل گردن، آرنج، دست‌ها، زانوها و زیر بغل می‌شود.
چه عواملی ریسک ابتلا به مقاومت انسولین را افزایش می‌دهد؟
افزایش وزن یکی از مهم‌ترین عواملی است که باعث می‌شود ریسک ابتلای یک فرد به مقاومت به انسولین بیشتر شود. علاوه بر این مسئله، کسانی که به‌طور مرتب سیگار می‌کشند، به اندازه‌ی کافی ورزش نمی‌کنند یا فشارخون بالایی دارند، بیش از دیگران در معرض خطر هستند. همچنین بعضی از مشکلات قلبی و عروقی نیز از جمله عوامل افزایش‌دهنده‌ی خطر این بیماری است. به‌عنوان‌مثال، در افرادی که کلسترول خوب خون یا اچ. دی. ال (HDL) آن‌ها پایین بوده یا تری‌گلیسرید (چربی خون) خونشان بالاست، سابقه‌ی سکته‌ی قلبی دارند یا در ناحیه‌ی گردن و پا دچار مشکلات عروقی هستند، مقاومت به انسولین نیز بیش از دیگران دیده می‌شود و این عارضه می‌تواند مشکل‌زا باشد.
سابقه‌ی خانوادگی در ابتلا به مقاومت به انسولین اهمیت دارد؟
مطالعات نشان داده که نژاد فرد می‌تواند نقش مهمی در ابتلای او به این بیماری داشته باشد به طور مثال آمریکایی-آفریقایی‌تبارها، آمریکایی‌هایی که ریشه‌ی آسیایی دارند و همچنین همه آن‌هایی که در خانواده‌شان سابقه‌ی ابتلا به مقاومت به انسولین وجود داشته، در معرض خطر هستند و در مقایسه با کسانی که چنین سابقه‌ای در خانواده‌شان نبوده، بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. همچنین اگر پدر یا مادر، برادر یا خواهری دارید که دچار دیابت نوع دو است، ریسکتان هم برای ابتلا به بیماری بالاتر است. در ضمن فرزندان خانم‌هایی که در دوران بارداری، قند خون بالا یا دیابت بارداری را تجربه کرده‌اند، در مقایسه با سایر افراد، بیشتر دچار مقاومت به هورمون انسولین می‌شوند.
مقاومت به انسولین چطور تشخیص داده می‌شود؟
تست مقاومت به انسولین پیچیده و کمی سخت است، بنابراین پزشک برای اینکه ببیند آیا دچار این بیماری هستید یا نه، تست‌های معمول مربوط به پیش‌دیابت را برای شما انجام می‌دهد تا مشخص شود که آیا قند خونتان بیش‌ازحد معمول هست یا خیر. با آزمایش خون می‌توان وضعیت قند خون ناشتا را بررسی کرد و مقایسه‌ی قند خون شما در این وضعیت، طی چند ماه گذشته نشان می‌دهد که آیا سلول‌های بدنتان نسبت به انسولین به‌عنوان یک هورمون پایین‌آورنده خون، مقاوم هستند یا خیر.
احتمال تبدیل مقاومت به انسولین به دیابت
مقاومت به انسولین بدن را در شرایطی قرار می‌دهد که برای ساخت مقدار بیشتر هورمون، دچار تلاش مضاعف شود تا سطح قند در خون را در حد و اندازه‌ی طبیعی نگه دارد. در نتیجه به‌مرور سلول‌های سازنده انسولین در پانکراس از بین می‌روند و از کار می‌افتند و این مسئله فرد را به سمت ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت نوع دو سوق می‌دهد. هرچند اگر مقاومت به انسولین زود تشخیص داده شود، با کمی تغییر در سبک زندگی روزانه می‌توان از وقوع این اتفاق تا حد زیادی پیشگیری کرد.
اهمیت درست غذا خوردن در مبارزه با مقاومت به انسولین
همان‌طور که اشاره شد مقاومت به انسولین با اضافه‌وزن و چاقی رابطه‌ی مستقیم دارد و به‌شدت به نوع غذایی که می‌خورید، وابسته است؛ بنابراین اگر به‌تازگی متوجه شدید که دچار این مشکل هستید، باید مصرف شیرینی و شکلات، قندهای تصفیه‌شده و چربی‌های حیوانی را کاهش دهید و در عوض میوه و سبزی و غلات تصفیه‌نشده و سبوس‌دار بیشتری مصرف کنید.
این کار علاوه بر تنظیم قند خون به شما کمک می‌کند تا وزن کم کنید یا وزنتان را در محدوده‌ی سالم نگه دارید و چاق نشوید. همچنین این سبک غذا خوردن به‌مرور مقاومت سلولی به انسولین را نیز کم می‌کند. یکی از رژیم‌های غذایی مشهوری که به مبتلایان به مقاومت به انسولین توصیه می‌شود، رژیم «دش» (DASH) است که معمولاً برای مبتلایان به بیماری‌های قلبی و عروقی و پرفشاری خون توصیه می‌شود. کاهش دریافت سدیم و افزایش دریافت پتاسیم، منیزیم و کلسیم روزانه، پایه و اساس رژیم دش را تشکیل می‌دهد. همچنین مطالعات حاکی از تأثیر مستقیم کمبود ویتامین دی (D) بر سلول‌های بدن و کاهش واکنش‌های سلولی به انسولین است که به‌مرور قند خون را بالا می‌برد.
رفع مقاومت سلولی به انسولین با ورزش و فعالیت بدنی
ورزش و فعالیت بدنی فقط مقاومت سلول‌های بدن به انسولین را کاهش نمی‌دهد بلکه درست مثل رژیم غذایی سالم، روی وزن هم اثر می‌گذارد. یکی دیگر از فواید ورزش به‌خصوص روی سلول‌های ماهیچه‌ای این است که باعث می‌شود این سلول‌ها به شکل بهتر و مؤثرتری از قند و انسولین استفاده کنند؛ بنابراین اگر دچار این بیماری هستید باید روزی ۳۰ دقیقه در اغلب روزهای هفته ورزش کنید تا قلبتان سریع‌تر بزند و نفس کشیدن کمی برایتان سخت شود.
درمان مقاومت به انسولین نیاز به دارو دارد؟
تغییر سبک زندگی مهم‌ترین رویکرد درمانی برای رفع مقاومت به انسولین است. بااین‌حال اگر احتمال ابتلا به دیابت برای شما مطرح باشد، لازم است مصرف دارو را نیز برای بهبود استفاده سلول‌ها از انسولین با نظر پزشک متخصص شروع کنید. در این حالت «متفورمین» (metformin) متداول‌ترین دارویی است که تجویز می‌شود تا هم احتمال ابتلا به دیابت را کاهش دهد و هم به کاهش وزن در افراد چاق کند. یکی دیگر از فواید متفورمین نیز این است که ریسک ابتلای خانم‌هایی را که سابقه‌ی دیابت بارداری داشته‌اند، به نوع دوم این بیماری کاهش می‌دهد.
مقاومت به انسولین و سندرم متابولیک
مقاومت به انسولین یکی از عوامل مرتبط به سندرم متابولیک است. مبتلایان به این سندروم با داشتن سه علامت از مجموعه این علائم مشخص می‌شوند؛ افزایش اندازه دور کمر، افزایش تری‌گلیسرید یا چربی خون، کاهش اچ. دی. ال خون، افزایش فشارخون و افزایش قند خون. کسانی که مبتلا به سندرم متابولیک هستند هم بیشتر از سایرین در معرض دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته هستند.
مقاومت به انسولین با چه بیماری‌هایی مرتبط است؟
افرادی که سلول‌های بدنشان نسبت به انسولین مقاوم شده، نسبت به سایرین، التهابات بیشتری را در بدنشان تجربه می‌کنند و بیشتر دچار بیماری‌های عروقی، کلیوی، کبدی، آرتریت روماتوئید و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌شوند.
با این خوراکی‌ها به جنگ بیماری‌تان بروید
۱. بلوبری
در سال ۲۰۱۰ محققان نشان دادند که مصرف بلوبری مقاومت به انسولین را در افراد چاقی که دچار این بیماری هستند، کاهش می‌دهد و چون این میوه، قند کم و فیبر بالایی دارد، ضد چاقی هم محسوب می‌شود. همچنین استفاده از بلوبری به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های ضدپیری، پوست شما را نیز جوان و درخشان می‌کند.
۲. آووکادو
آووکادو سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع است که روند آزاد شدن قند در خون را کند می‌کند، در نتیجه نیاز بدن به انسولین کم و از مقاومت سلولی به این هورمون کاسته می‌شود.
۳. روغن‌زیتون
اسیدهای چرب غیراشباعی که در روغن‌زیتون وجود دارد، ترشح هورمون‌های ضداشتها از جمله «لپتین» (leptin) را تحریک می‌کند و به‌طور اختصاصی مقاومت سلول‌های بدن نسبت به هورمون انسولین را از بین می‌برد. در سال ۲۰۰۷ مقاله‌ای منتشر شد که نشان داد داشتن رژیم غذایی سرشار از اسید چرب غیراشباع در مقایسه با رژیم‌های مملو از کربوهیدرات یا برنامه‌ی غذایی که اسید چرب اشباع زیادی دارد، مانع از ایجاد چاقی شکمی شده و مقاومت به انسولین را از بین می‌برد.
۴. دارچین
تنها با مصرف نصف قاشق مرباخوری دارچین در طول روز می‌توانید میزان انسولین را در خونتان تنظیم کنید. پژوهش‌های اخیر حاکی از آن است که دارچین روی سلول‌های کبدی و ماهیچه‌ای اثر می‌گذارد تا به شکل بهتر و مؤثرتری از انسولین استفاده کنند. علاوه بر این مصرف این ادویه با تسریع روند کاهش وزن نیز رابطه دارد؛ بنابراین کافی است به مدت بیست روز، روزانه نصف قاشق مرباخوری دارچین بخورید تا قند خونتان ۲۰ درصد پایین بیاید.
۵. گیلاس
اگر چاق هستید و مقاومت به انسولین دارید، گیلاس را در فصل‌های گرم سال در برنامه غذایی روزانه‌تان قرار دهید. این میوه که به‌رغم طعم شیرینش، قند کمی دارد، سرشار از ترکیبات شیمیایی طبیعی به نام «آنتوسیانین» (anthocyanin) است که به پایین آمدن قند خون کمک می‌کنند. تحقیقات نشان داده آنتوسیانین‌های موجود در گیلاس تولید و ترشح انسولین را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد و به دلیل اثر آنتی‌اکسیدانی‌اش، ضدسرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی نیز محسوب می‌شود.
نظر شما