به گزارش همشهری آنلاین، گزارش شاخص جهانی نوآوری که هر سال از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) منتشر می‌شود، بیانگر وضعیت نوآوری در کشورهای جهان است. همچنین ایران از لحاظ این شاخص در میان کشورهای منطقه آسیای مرکزی و جنوبی در جایگاه دوم قرار گرفته و در پارامترهای «پیچیدگی بازار»، «خروجی‌های نوآورانه» و «خروجی‌های دانش و فناوری» این شاخص، به‌ترتیب در رتبه‌های ۱۹، ۴۳ و ۵۵ جهان تثبیت شده است. به‌عبارت دیگر، جایگاه ایران در مقایسه با سال گذشته در میان کشورهای منطقه آسیای مرکزی جنوبی تغییر نکرده است. همچنین سال گذشته ایران براساس گزارش شاخص جهانی نوآوری (GII۲۰۲۳) رتبه۵۳ دنیا را به خود اختصاص دهد.
برترین شهر اسلامی
نکته قابل‌توجه در مورد خوشه‌های علم و فناوری این است که تهران رتبه اول شهرهای جهان اسلام را به خود اختصاص داده است. براساس گزارش GII۲۰۲۳ تهران در حالی در جایگاه ۳۴خوشه‌های علم و فناوری قرار دارد که استامبول(ترکیه) در رتبه ۵۹ و آنکارا (ترکیه) در رتبه۸۷ قرار گرفته‌اند.
بیشتر بخوانید:
با این اوصاف درحالی‌که تعدادی از کشورها چند شهر، ایالت یا استان را در این رتبه‌بندی نشان می‌دهند، تهران تنها نقطه ایران است که در جدول خوشه‌های علم و فناوری قرار دارد. این اتفاق به این معنی است که علم و فناوری کشور در تهران متمرکز شده است.
حوزه‌های برتر تکنولوژی در تهران
گزارش GII۲۰۲۳ نشان می‌دهد که تهران در چندین حوزه سرآمد است. بیشترین سهم در بخش پتنت (ثبت اختراع) به فناوری پزشکی با ۱۷درصد اختصاص دارد. پس از آن، فناوری‌های کامپیوتری با ۶درصد، اندازه‌گیری ۶درصد، مهندسی شهری ۶درصد، مهندسی شیمی ۵درصد، داروسازی ۵درصد و شیمی مواد پایه ۵درصد توانسته‌اند سهم خود را بگیرند. بقیه این سهم به حوزه‌های دیگر مربوط است.
همچنین در بخش مقالات، مهندسی با ۲۵درصد، شیمی با ۱۸درصد، فیزیک و ریاضیات با ۱۰درصد، فناوری با ۹درصد، بیوشیمی و بیوتک با ۶درصد، علوم زمین با ۵درصد و بیولوژی کاربردی با ۲درصد سهم خود را از حوزه‌های فناوری دریافت کرده‌اند. سایر حوزه‌ها با سهم‌های کمتر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
برگزیده‌های تهران
گزارش GII۲۰۲۳ حاکی از آن است که در بخش پیمان همکاری حق ثبت اختراع ۳نفر از هموطنان ایرانی(تهران) توانسته‌اند برای کشور موفقیت‌هایی را به ارمغان بیاورند. احمد قنبری با ۸ثبت اختراع، شهروز توکلی با ۶ثبت اختراع و حسین اسدی با ۵ثبت اختراع نفرات برتر این حوزه معرفی شده‌اند.
بیشتر بخوانید:
همچنین در بخش مقالات ۳دانشگاه در تهران در مجموع ۱۸هزارو۸۲۶مقاله منتشر کرده‌اند. از این تعداد، دانشگاه تهران با ۷۷۲۸مقاله در رتبه اول قرار گرفته است. پس از آن، دانشگاه آزاد اسلامی با ۵۹۱۱مقاله و دانشگاه امیرکبیر با ۵۱۸۷مقاله در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند.
جایگاه ۶۲ جهانی ایران
شانزدهمین گزارش GII۲۰۲۳ بیانگر آن است که ایران در بین ۱۳۲کشور جهان در جایگاه۶۲ قرار گرفته و در میان ۳۷کشور که در گروه کشورهای با درآمد متوسط به پایین دسته‌بندی می‌شوند، در رتبه ششم قرار دارد.
این در حالی است که ایران در میان ۱۰کشور منطقه آسیای مرکزی و جنوبی در جایگاه دوم قرار گرفته است. به‌عبارت دیگر، ایران توانسته رتبه سال گذشته خود را تثبیت کند.
همچنین بهترین رتبه‌های به‌دست آمده به وسیله ایران در ارکان پیچیدگی بازار، خروجی‌های نوآورانه و خروجی‌های دانش و فناوری هستند که به‌ترتیب رتبه ۱۹، ۴۳ و ۵۵ را به‌خود اختصاص داده‌اند.
ارزش یونیکورن ایران
یکی از شاخص‌های گزارش سال گذشته شاخص نوآوری جهانی با عنوان «کسب‌وکارهای جدید» نامگذاری شده بود. با این حال، در گزارش GII۲۰۲۳ یعنی امسال، این شاخص به «ارزش یونیکورن» تغییر کرده است.
درحالی‌که ایران سال گذشته در رتبه۹۰ این شاخص قرار گرفته بود، اما گزارش امسال نشان می‌دهد که ایران به جایگاه۴۸ ارتقا یافته است.
این شاخص البته به این معنی نیست که ایران اکنون به «یونیکورن» دست یافته است.
بهبود خروجی نوآوری
ایران همچون سال‌های گذشته، از نظر شاخص‌های خروجی نوآوری نسبت به ورودی‌های نوآوری رتبه بهتری کسب کرده است.
نقاط قوت اصلی نوآوری ایران شاخص «علائم تجاری براساس مبدأ» با رتبه اول، «درصد فارغ‌التحصیلان علوم و مهندسی» با رتبه۳، ارزش بازار با رتبه۵ و شکل‌گیری سرمایه ناخالص با رتبه۹ جهان است.
بیشتر بخوانید:
ایران همچنین در طرح‌های صنعتی براساس مبدأ به رتبه۱۱، در حق اختراع براساس مبدأ به رتبه ۱۳، در هزینه‌های نرم‌افزاری به رتبه۱۶، در مقیاس بازار داخلی به رتبه۲۰، در مقالات علمی و فنی به رتبه۲۷ و در اسناد قابل استناد به رتبه۴۰ دست یافته است.
عملکرد بهتر نسبت به سطح درآمد
یکی از موضوعات گزارش GII۲۰۲۳ درباره رابطه بین سطح درآمد (GDP سرانه) و عملکرد نوآوری (نمره GII) و خط روند عملکرد نوآوری مورد انتظار با توجه به سطح درآمد است.
این گزارش بیان می‌کند که اقتصادهایی که بالاتر از خط روند، ظاهر می‌شوند، بهتر از حد انتظار عمل کرده‌اند و اقتصادهایی که پایین خط روند هستند، عملکرد کمتری نسبت به انتظارات دارند.
با این تعریف، ایران بالای خط روند قرار گرفته و عملکرد بهتری نسبت به سطح درآمد خود داشته است.
گزارش GII۲۰۲۳ حاکی از این است که ایران در خروجی‌های دانش و فناوری، بروندادهای خلاق، پیچیدگی بازار، سرمایه انسانی و تحقیقات و زیرساخت بالاتر از میانگین گروه با درآمد متوسط پایین عمل می‌کند.
از طرفی، ایران در این ارکان به غیر از رکن زیرساخت، بالاتر از میانگین منطقه‌ای (آسیای مرکزی و جنوبی) عمل کرده است.
نتیجه‌گیری از GII۲۰۲۳
در کل شاخص‌های بهبودیافته سال۲۰۲۳ نسبت به سال۲۰۲۲ شامل اثربخشی دولت، محیط کسب‌وکار، پژوهشگران، پایداری اکولوژیکی، تولید ناخالص داخلی به واحد مصرف انرژی، مقیاس بازار داخلی، اشتغال دانش‌بنیان، نفوذ دانش، پرداخت‌های مالکیت فکری، واردات با فناوری‌بالا، واردات خدمات ICT، هزینه‌های نرم‌افزاری، رسیدهای مالکیت فکری، پیچیدگی‌های تولید و صادرات، ارزش برند جهانی و صادرات کالاهای خلاق هستند.
وضعیت نوآوری کشور در تعدادی از سنجه‌ها به‌گونه‌ای است که ضرورت برنامه‌ریزی برای بهبود برخی از زیرساخت‌ها، تنظیم‌گری، سیاستگذاری و بازنگری در برخی از قوانین و سیاست‌های موجود را نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
مهم‌ترین سنجه‌های نیازمند رویکردهای تحولی، دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات، خدمات برخط دولت، تنوع صنایع داخلی، بهره‌وری نیروی کار، تولیدات مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته، صادرات محصولات با فناوری‌های پیشرفته و عملکرد لجستیک هستند.
مقایسه با کشورهای منطقه
یکی از نکات جالب توجه حاصل از این گزارش که می‌تواند برای سیاستگذاران اهمیت داشته باشد، مقایسه ایران با کشورهای منطقه است.
بر این اساس، کشورهای ایران و اندونزی از نظر شاخص نوآوری در یک سطح هستند که این موضوع می‌تواند فرصتی برای همکاری‌های بین ۲کشور در حوزه فناوری نوآوری باشد. نتیجه این همکاری با توجه به سطح یکسان هر ۲کشور براساس سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ها می‌تواند جایگاه هر ۲کشور را ارتقا دهد.
نظر شما