تاریخ فرهنگ و هنر در دیوارها و خیابانهایش مجسم بود. او در توصیف این شهر فقط از 2 جمله استفاده کرد. 2 جمله کوتاه و مختصر که گویای هویت واقعی استراسبورگ بود، مثل موزهای میماند که از در و دیوارش میآموزی و این هنرمند تنها کسی نبود که چنین توصیفی را به کار میبرد و چنین نظری داشت.
27سال از آن زمان میگذرد و حالا رونالد ریس، شهردار این شهر که معماری مرکز آن در یونسکو بهعنوان بخشی از میراث فرهنگی جهانی به ثبت رسیده به تهران آمده تا از تجربیاتش بگوید؛ تجربههایی که در توسعه شهری و فرهنگی استراسبورگ بسیار تاثیرگذار بوده است. هر چند بیشترین صحبتها و نشستهای او با دانشجویان رشته معماری و شهرسازی و استادان دانشگاه بوده و از میان مسئولان شهری با تعداد معدودی از آنها ازجمله مهندس درویشزاده، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران نشستهایی را داشته است اما در فاصله برگزاری این نشستها که اغلب تخصصی بودند، فرصتی دست داد تا گفتوگوی کوتاهی با رونالد ریس انجام دهیم.
وی در حال حاضر جزو محبوبترین شخصیتهای استراسبورگ به حساب میآید و از سوی یونسکو برای تبادل تجربیاتش به شهرهای مختلف سفر میکند. آنچه در زیر میآید گفتوگوی همشهری با رونالد ریس است که در مدیریت و انجام پروژههای شهری سابقهای 25ساله دارد .. .
- شهری که جزو 7 شهر مهم فرانسه محسوب میشود و براساس گزارشهای موجود در 15 سال اخیر اقدامات زیادی در راستای حفظ میراث فرهنگیصورت گرفته است. از آنجا که بیشترین این اقدامات در زمان مدیریت شما صورت گرفته، بفرمایید چگونه این اتفاق افتاد؟
ما در شهر استراسبورگ شورای شهری داریم که مسئول اداره شهر بوده و به شهردار در آغاز انجام و چگونگی بهرهبرداری از پروژههای شهری مشاوره میدهد؛ مشاورههایی که کاملا کارشناسی هستند و گاه شهروندان نیز در آن مشارکت دارند چرا که برخی پروژهها را خود شهروندان پیشنهاد میدهند و ما در اداره شهر سعی میکنیم از تمام ظرفیتهای موجود در شهر استفاده کرده و نیازها و خواستههای شهروندان را هم در نظر بگیریم و در این فرایند یک مشارکت همهجانبهصورت میگیرد که البته در این ارتباط نشستهایی با مسئولان داشتیم و درخصوص نحوه بهرهگیری از مشارکتهای مردمی توضیحاتی دادم که قرار است در تهران نیز از آنها استفاده شود.
با این همه شورای شهر در مشارکت دادن مردم و تامین هزینههای ساخت وساز پروژههای شهری نقش مهمی دارد و شهردار و شورا با تعامل خوب خود روند اجرای پروژهها را با سرعت انجام میدهند. البته درخصوص شوراها باید این توضیح را بدهم که در بالاترین مقیاس محدوده شهری 21 محله در شهر وجود دارد که اعضای شورای شهر مستقیما توسط نمایندگان این محلات انتخاب میشوند. هر چند دموکراسی وسیعی بر انتخابات حاکم نیست اما به خاطر رقابت زیاد، مشروعیت دموکراتیک این شورا تامین میشود. باز درخصوص مدیریت شهری در استراسبورگ باید بگویم که در یک سطح پایینتر سندیکایی وجود دارد که نمایندگان منتخب مردم از 147 منطقه استراسبورگ در آن عضویت دارند و همین سندیکاست که در مورد طرحهای جامع شهری نظر میدهد و شهردار نیز براساس آن عمل میکند.
- در حاضر حاضر مسئله اصلی شهرهای بزرگ تولوز، لیون، مارسی، لیل، نانت و استراسبورگ این است که فضای حومهها چگونه سازمان یابند و ارتباطشان با فضای مرکزی چگونه اداره شود.
در این ارتباط فقط به یک الگوی اجرایی اشاره میکنم و آن اینکه در حاشیه شرقی استراسبورک کارخانه متروکهای در کنار رودخانه قرار داشت که بهعلت قدیمی بودن و آلوده کردن آب رودخانه تعطیل شده بود که با تصمیمسازیهای شورای شهر این ساختمان با تغییر کاربری به یک کتابخانه بزرگ تبدیل شد و در حال حاضر کنار آن یک بازار بزرگ و مدرن ساخته شده و استراحتگاههایی هم در فاصلههای مشخص وجود دارند که با استفاده از نظرات کارشناسی و براساس طرح جامع، ارتباط بین حومه و مرکز را حفظ کردهاند.
- یکی از مشکلات مهم تهران موضوع حملونقل عمومی است که بهرغم برنامهریزیهای مختلف مسئولان هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده است. در استراسبورگ وضعیت حملونقل به چه صورت است؟
ما از 2سال گذشته حملونقل را گسترش دادیم و همانند پاریس و دیگر شهرها شبکه تراموا را با بررسیهای کارشناسانه توسعه دادیم و به موازات این اقدام، واحدهای بیشتری از اتوبوس را وارد سیستم حملونقل شهری کردیم بهگونهای که با این اقدام تعداد واحدهای اتوبوس شهری به دو برابر افزایش یافت و در حال حاضر تعداد وسایل حملونقل عمومی به اندازهای است که دیگر شهروندان استراسبورگ از وسایل نقلیه شخصی برای تردد استفاده نمیکنند و تقریبا همه از وسایل حملونقل شهری استفاده میکنند و درخصوص توسعه حملونقل عمومی در این شهر باید بگویم که این تعداد بیشتر از آن میزانی است که ابتدا پیشنهاد شده بود.
با این همه ما در مجموعه مدیریت شهری سعی کردیم برای کاهش مصرف زمینههایی از قبیل در دسترس بودن و راحت بودن را فراهم بیاوریم و با توجه به این مسئله درخصوص میزان و محدوده قطارهای زیرزمینی بررسیهای کارشناسانه به عمل آوردیم و از آن استفاده کردیم و از آنجا که براساس برنامه باید از تمام شکلهای وسایل حملونقل عمومی برای توسعه آن استفاده میکردیم از پارک سوار هم استفاده شد و این در حالی بود که برای رسیدن به این هدف طرح استفاده از اتومبیلهای اشتراکی مطرح شد و مورد استفاده قرار گرفت و در حال حاضر ما در استراسبورگ تمام گزینههای حملونقل عمومی را برای کاهش استفاده از اتومبیل شخصی در اختیار شهروندان قرار دادهایم و مشکل خاصی در این ارتباط در این شهر وجود ندارد.
- شما درخصوص حفظ میراث فرهنگی و ارتباط آن باکیفیت خدمات جدید شهری نشستهای مختلفی در تهران داشتید. دیدگاه شما درخصوص حفظ این آثار چیست؟
من فکر میکنم حفاظت از شهر تاریخی تنها حفاظت کالبدی از آن نیست و این امر همراه با توسعه اقتصادی و انگیزه اقتصادی برای ماندن مردم در شهر است و بهعنوان مثال همین تراموا که در دل شهر تاریخی استراسبورگ ساختهایم نشاندهنده آن است که میتوان عنصر جدید و مدرنی را برای شهر تاریخی اضافه کرد بدون اینکه با بافت تاریخی آن تعارضی ایجاد کند. بنابراین از دیدگاه من در عین حال که میشود بافت تاریخی شهر را با اجرای درست طرحهای جامع حفظ کرد متعاقب آن میتوان از ابزار جدید نیز برای رفاه شهروندان کمک گرفت.
- شما از بافتهای فرسوده تهران بازدید کردید. فکر میکنید بتوان در تهران هم از الگوهای مشابه استراسبورگ استفاده کرد؟
ما چیزی با این اصطلاح نداریم و نمیدانم چرا چنین اصطلاحی را به کار میبرید ولی به هر حال در این مکانها بهعنوان یک بافت تاریخی میتوان تلفیقی از فرهنگ و خدمات جدید شهری ایجاد کرد.
- خود شما بهعنوان یک شهردار که 2دوره این مسئولیت را آن هم در شهر تاریخی استراسبورگ بر عهده داشتید درخصوص مدیریت شهر چه کار میکنید؟
من ضروری میدانم درخصوص هر پیشنهاد تازهای با مردم مشورت شود و در این ارتباط باید به 2نکته توجه داشت که توجه به آنها مشاوره را ممکن میسازد؛ نخست اینکه شهردار باید در این فرایند نسبت به پیشنهاد مطرح شده آگاهی کامل پیدا کند؛ بهطور مثال یکی از اعضای شهرداری وظیفه دارد شهروندان را برای مشاوره سازماندهی کند و دومین شرطی که برای مشاوره لازم است و من در نشستهایی که با مسئولان شهری تهران داشتم، مطرح کردم و باید رعایت شود این است که در این ارتباط مطالب بهصورت شفاف و باز توسط کارشناسان فنی به مردم ارائه شود.