هر سال در چنین ایامی سازمان محیط‌زیست و سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی و غیردولتی مختلفی که دغدغه‌های زیست‌محیطی دارند، برنامه‌های خاصی برگزار می‌کنند تا توجه همگان را به اهمیت حفظ گونه‌های مختلف موجود در محیط‌زیست کشور جلب کنند.
امسال در حالی روز جهانی تنوع زیستی را پشت‌سر می‌گذاریم که گونه‌های گیاهی و جانوری ایران بیش از هر زمان دیگر با خطر نابودی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
افت سطح آب در 300 دشت کشور و نشست این دشت‌ها، خطر نابودی هزاران گونه‌های گیاهی و جانوری و تخلیه روستاها از جمعیت انسانی را در بسیاری از نقاط کشور دامن‌زده است.
این را کاظم نصرتی، رئیس جامعه جنگلبانی کشور در گفت‌وگو با مهر می‌گوید. وی با اشاره به پوشش ناچیز جنگلی در کشور بر ضرورت حفاظت از دشت‌ها و خاک کشور تاکید می‌کند؛
مناطق و دشت‌هایی در کرمان، رفسنجان، سیرجان، زرند، مشهد، همدان، یزد، ورامین و... با افت شدید سطح آب مواجه شده‌اند که بحران جدیدی در عرصه حیات طبیعی و منابع پایه در کشور را رقم زده است.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان جاری‌شدن سیلاب‌های ممتد و ویرانگر در مناطق مختلف کشور نتیجه همین لخت‌شدن دشت‌ها و نابودی عناصر اصلی حفاظت از خاک کشور است.
نصرتی با انتقاد نسبت به اینکه هیچ سیاست مشخص و تعریف‌شده‌ای که به لحاظ علمی بتواند خاک کشور را مدیریت کند وجود ندارد، می‌افزاید:تراز آبی آبخوان‌های کشور کاهشی معادل 80درصد داشته است.
آب‌های زیرزمینی با این کاهش تراز آسیب جدی دیده‌اند و این در حالی است که 15درصد اراضی کشور بر اثر آبیاری مفرط دچار شوری و ماندابی شده‌اند و به‌خودی‌خود از بین رفته‌اند.
دکتر عزیزی، معاون پژوهشی دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران نیز در این زمینه به همشهری می‌گوید:متأسفانه از 40سال پیش تاکنون هیدروگراف آب‌های زیرزمینی ما همواره منفی بوده است و من به جبران این پدیده با چند سال پربارش نیز خوشبین نیستم؛
به‌خصوص که این مسئله بیش از آنکه تابع میزان بارش باشد، تحت‌تأثیر عامل انسانی است.
وی در توضیح این مطلب می‌گوید:ما هیچ پیش‌بینی از میزان بارش در هر سال نداریم و مدیریت صحیحی هم اعمال نمی‌کنیم و هیچ‌گاه با توجه به میزان بارش و ذخایر آب زیرزمینی، میزان سطح زیر کشت کشاورزی را تعیین نمی‌کنیم؛
نتیجه این می‌شود که کشاورزان ما همواره سطح ثابتی را زیر کشت می‌برند و اگر سال کم‌آبی باشد نهایتا عمق چاه‌های آبشان را بیشتر می‌کنند و به این ترتیب سطح آب‌های زیرزمینی مرتب کاهش می‌یابد؛ به گونه‌ای که در دشت قزوین در طول سال‌های 79تا81 سطح آب زیرزمینی 6متر پایین رفته است.
این استاد دانشگاه کنترل برداشت آب، اصلاح سیستم‌های آبیاری و استفاده از فناوری‌های مدرن‌تر را راهی برای کنترل خشکسالی هیدرولوژیک ارزیابی می‌کند.
ایران، فقیر از نظر پوشش جنگلی
86 میلیون هکتار از خاک کشور ما مرتع است که 14میلیون هکتار آن ییلاقی و 60میلیون هکتار آن بوته‌زار و 16میلیون هکتار آن کویری و ضعیف است.
این بدان معناست که ایران از جمله کشورهایی است که کمتر از 10درصد خاکشان جنگلی است و به‌خودی‌خود کشور ما جزو فقیرترین کشورها به لحاظ پوشش منابع طبیعی و جنگل است.
نصرتی با بیان این مطلب، ضعف سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مدیریتی را عامل ناکارآمدی توان کارشناسی و تحلیل متخصصان در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی می‌شمارد؛
منابع طبیعی و محیط‌زیست بستر حیات است و با از‌دست‌دادن منابع پایه، مملکت نابود می‌شود و با این طرز تفکر و بی‌اهمیت‌دانستن خاک و آب، آبادانی کشور توهم و خیالی بیش نیست.
این کارشناس جنگلبانی کشور همچنین از کاهش 31درصدی سطح پوشش جنگل‌های کشور در 40سال اخیر در اثر تخریب و قاچاق چوب، توسعه بی‌رویه اراضی کشاورزی، توسعه‌نیافتگی و ناپایدار‌بودن فعالیت‌های عمرانی و ساخت‌و‌ساز‌ها خبر می‌دهد.
به گفته این کارشناس منابع طبیعی، 40سال پیش آمارها برآورد جنگل‌های کشور را 18میلیون هکتار نشان می‌دادند، اما امروز آمارها به دوازده و4دهم‌میلیون هکتار جنگل در کشور اشاره می‌کنند که کاهشی چشمگیر را نشان می‌دهد.
نصرتی با برشمردن مهم‌ترین دلایل کاهش حجم جنگل‌های کشور می‌گوید:حتی نگاه‌کردن با چشم هم نشان می‌دهد که سطح جنگل‌های شمال کاهش تأسف‌باری پیدا کرده و مشخص است که توسعه‌نیافتگی و توسعه ناپایدار، شعار‌زدگی و استفاده بهینه‌نکردن از امکانات، تخریب از طریق جست‌وجوی معادن، قاچاق چوب و...از ابتدایی‌ترین علل کاهش جنگل‌های کشور است.
این فعال محیط‌زیست رشد جمعیت انسانی از یک‌سو و رشد‌نکردن شیوه زندگی از سوی دیگر را یکی از علل تخریب جنگل‌ها می‌داند؛ جمعیت زیاد شده؛ با این حال شیوه معیشت مردم تغییر نکرده؛
دامداری هنوز سنتی است، شیوه‌های غیرمکانیزه کشاورزی رواج بیشتری یافته و مراتع و اراضی جوابگو نیست و در نتیجه جنگل‌ها هم برای دستیابی به امکان بهتر تخریب می‌شوند.
