همشهری - ساختمان مزین به گچ بری، آیینه کاری، مقرنس کاری و گره چینی است. در این ساختمان قاجاری که زمانی خانه حسین خداداد بوده، می توان با ساعت های قدیمی ایرانی و خارجی از کشورهای فرانسه، سوییس، انگلیس و آلمان آشنا شد و هم شاهد نمایشی بی نظیر از هنر و معماری ایرانی بود.
موزه ای در بنای قاجاری
موزه زمان (خانه حسین خداداد) بنایی قدیمی و دو طبقه در زعفرانیه تهران است که صاحب این قصر باشکوه فقط یک سال در آن زندگی کرد. این ساختمان حدود هشتاد سال قدمت دارد و پیشینه اش به دوره قاجاریه می رسد. این ملک در سال چهل و دو توسط حسین خداداد خریداری شد. ساختمان آن در یک طبقه ساخته شده بود و حسین خداداد با مقاوم‌سازی ساختمان و احداث یک طبقه روی همکف تغییراتی در بنا ایجاد کرد. وی به دلیل علاقه‌ای که به احیای هنر طراحی و گچ بری در ایران داشت از بهترین استاد کاران بهره برد. البته گچ بری‌های بنا 12 سال طول کشید و سال 1356 به پایان رسید. پس از حسین خداداد یک سال در خانه زندگی کرد و پیش از انقلاب ایران از ایران رفت.
دیدنی های موزه تماشاگه زمان
ابزارهای زمان سنجی در این موزه در چند بخش به نمایش درآمده اند که شامل ساعت های ابتدایی، ساعت های مکانیکی وزنه ای و کوکی و ساعت های قابل حمل (جیبی و مچی) و ابزار گاه‌شماری است. در واقع در موزه تماشاگه زمان می توان سفری متفاوت در تاریخ داشت.
ساعت آفتابی
ساعت های آفتابی ابزارهایی برای سنجش زمان بودند که حدود 5500 سال پیش اختراع شدند. در این نوع ساعت ها، چوبی عمودی به نام شاخص وجود دارد. تابش آفتاب به شاخص، سایه ای را بر روی سطح افقی می اندازد که اندازه آن زمان را مشخص می کند. ساعت های آفتابی تا قرن 18 میلادی در اروپا استفاده می شدند و هنوز هم نمونه های آنها بر دیوار کلیساها و خانه های قدیمی دیده می شود؛ جالب آنکه ساعت های کوچک آفتابی نیز برای سفر وجود داشتند.
ساعت آبی
عملکرد این ساعت با استفاده از جریان یکنواخت آب بود. در گذشته یک ظرف درجه بندی شده را آب می کردند. این آب قطره قطره از سوراخ پایینی ظرف خارج می شد و سطح آب باقی مانده، زمان را مشخص می کرد. در مصر باستان این ساعت را برای اندازه گیری زمان صحبت در دادگاه به کار می بردند.
ساعت آبی مکانیکی
پس از آنکه استفاده از ساعت های آبی در یونان مرسوم شد، پیشرفت هایی نیز در آنها به وجود آمد و ساعت های آبی مکانیکی پدید آمدند. در این نوع ساعت ها آب از مخزن بالایی به مخزن پایینی می ریخت و در نتیجه سطح آب در مخزن پایینی بالا می آمد. چوبی دندانه دار را در این مخزن قرار می دادند که در انتهای آن چوب پنبه ای قرار داشت. با بالا آمدن سطح آب، چوب پنبه به سمت بالا کشیده می شد و چوب دندانه دار نیز به بالا می آمد. دندانه های چوب با چرخ دنده درگیر می شدند و عقربه برای نشان دادن زمان به حرکت در می آمد.
ساعت روغنی
ساعت روغنی، مخزن مدرجی دارد که در آن روغن مخصوصی می ریختند. فیتیله ای در این ساعت قرار داشت که پس از روشن شدن، از روغن موجود در مخزن به عنوان سوخت استفاده می کرد و زمان با توجه به میزان روغن باقی مانده و توسط درجه های روی مخزن سنجیده می شد. این وسیله، هم، زمان را نشان می داد و هم در طول شب باعث روشنایی می شد.
قایق اژدها
با شنیدن نام قایق اژدها ممکن است به هر چیزی فکر کنید به جز ساعت. شاید هم تصور کنید اشتباهی در این میان رخ داده است. نه! هیچ اشتباهی در کار نیست و این عنوان به یک نوع ساعت سوختی مخصوص چینی ها اشاره دارد که شبیه یک قایق است. در قسمت میانی این قایق شمعی به صورت خوابیده قرار می دادند و در راستای قایق نیز با فاصله معین وزنه هایی از ریسمان ها آویزان بودند. با سوختن شمع و نزدیک شدن شعله به هر ریسمان و سوختن، آن وزنه ها به درون ظرف فلزی زیر قایق می افتادند و صدای دنگ دنگ ایجاد می کردند. تعداد وزنه ها و صدای دنگ دنگ زمان را برای افراد مشخص می کرد.
ساعت طنابی
ساعت طنابی نیز نوعی ساعت سوختی به حساب می آید که از تعدادی طناب تشکیل شده است. در سطح طناب ها گره هایی در فواصل مساوی قرار دارد که به نوعی درجه زمان هستند. سوختن طناب باعث از بین رفتن گره ها می شد و با توجه به گره های باقی مانده زمان را می سنجیدند.
ساعت شمعی
در این نوع ساعت، برای سنجیدن زمان، بدنه شمع را درجه بندی می کنند. با روشن شدن شمع و آب شدن آن از درجه های باقی مانده و از بین رفته می توان ساعت را متوجه شد.
ساعت شنی
در این نوع ساعت ها شن از مخزن بالایی و از طریق سوراخی باریک به مخزن پایینی منتقل می شود و زمان با استفاده از میزان شن مخزن ها به دست می آید. ساعت های شنی بیشتر برای اندازه گیری بخش های کوتاهی از زمان و یا مقدار ثابت آن مفید بوده و هستند.
البته داشته های موزه زمان بیش از این است و برای تماشای همه ساعت های به نمایش درآمده باید وارد طبقه های اول و دوم شد که هر یک زیبایی های خاص خود را دارد.
نظر شما