آثار ازدیاد جمعیت در سراسر جهان احساس میشود اما مناطقی که بیشترین رشد جمعیت را دارند، جزو فقیرترین مناطق جهان هستند.
به گزارشای پی اس، منطقه جنوب صحرای آفریقا دارای سریعترین رشد جمعیت است و این امر باعث تشدید مشکلاتی مانند قحطی، بیماری و نزاع خشونتآمیز بر سر منابع میشود. به گفته کارشناسان، در کشورهایی مانند کنیا که رشد جمعیت متوقف شده بود، اکنون با سرعت بیشتری در حال رشد است و برآورد میشود تا سال 2050 جمعیت آن به 87 میلیون نفر برسد.
در حال حاضر، جمعیت این کشور 39 میلیون نفر است. کشورهایی که بیشترین رشد را دارند؛ آنهایی هستند که بیشترین جمعیت شهری فقیر را دارند، همچون هند، پاکستان، نیجریه و اندونزی.
در حالی که نرخ رشد جمعیت در خلال 30 سال گذشته در تمام مناطق جهان پایین آمده است، در آفریقا این کاهش از همه کمتر بوده است.
صندوق جمعیت سازمان ملل میگوید برنامههای تنظیم خانواده برای ارتقاء بهروزی اقتصادی و اجتماعی زنان بهخصوص در خلال بحران اقتصادی جاری و کاهش فقر مزمن و میزان بالای مرگ ومیر کودکان و مادران ضروری است. بهرغم موافقت 179 کشور بر سر اهمیت تنظیم خانواده در کنفرانس بینالمللی جمعیت و توسعه در سال 1994، بودجه برنامههای تنظیم خانواده برای فقر در 15سال گذشته ثابت مانده است. در نتیجه شتاب رشد ناشی از نرخ بالای باروری که کارشناسان خاطرنشان میکنند اگر از همین الان برنامههای مؤثر تنظیم خانواده اجرا شود، میتوانیم تأثیر آن را بر تداوم رشد بالای جمعیت در خلال 15، 20 یا 30 سال آینده ببینیم.
در سراسر جهان، سالانه 500هزار نفر زن، حین بارداری و زایمان میمیرند. علت مرگ بسیاری از آنان مشکلات قابل پیشگیری یا درمان پزشکی است. به ازای هر مرگ، 20مورد آسیب و ناتوانی دائمی نصیب زنان میشود. میزان مرگ مادران در آفریقا دستکم 100 برابر کشورهای توسعهیافته است. از این رو، کارشناسان یادآوری میکنند تنظیم خانواده زنان را توانمند میکند. بهبود وضعیت زنان و کودکان در نتیجه تنظیم خانواده، باعث بهبود شرایط کلی کشور میشود.
جلوگیری از انتقال ایدز یک عامل مهم دیگر در برنامههای تنظیم خانواده است. برنامههای مقابله با ایدز و تنظیم خانواده نیازمند آموزش بهداشت جنسی در میان جوانان و فقراست. تنظیم خانواده نه فقط برای کشورهای کمتر توسعهیافته بلکه برای گروههای حاشیهنشین در داخل کشورها نیز اهمیت دارد.
مردمان بومی هنوز بخش بزرگی از جمعیت را در برخی نقاط جهان بهخصوص آمریکای لاتین تشکیل میدهند. بنا بر آمار صندوق جمعیت سازمان ملل، نیمی از دختران بومی پیش از 20سالگی یک بارداری را پشت سر میگذارند. نیاز به خدمات تنظیم خانواده در میان این مردمان زیاد است اما در زمینه مطالب آموزش تنظیم خانواده که از نظر فرهنگی مناسب این دسته از مخاطبان باشد، کمبود وجود دارد.
فرهنگهای مختلف در کشورهای جهان، نگاه بعضاً متضادی به موضوع بچهدارشدن دارند که در نظر گرفتن آن در تدوین برنامههای تنظیم خانواده اهمیت دارد.
یک موضوع مهم دیگر در برنامههای تنظیم خانواده، مشارکت دادن مردان در این رنامههاست. مسئله اساسی در این برنامهها این است که به مردان فهماند تنظیم خانواده صرفاً مسئله زنانه نیست و به آنان نیز مربوط میشود.
در ابتکاری که اخیراً در آفریقا آزمایش شده است، از ورزش برای ترغیب مردان به مشارکت در این برنامهها استفاده میشود. در این قاره همه، شامل افراد پیر، جوان، زن و مرد به فوتبال علاقه دارند و ابتکارهای قابلتوجهی برای ارتباط دادن مردان با برنامههای بهداشت جنسی اجرا میشود.