همشهری آنلاین - سمیرا باباجانپور : مالک نخست زمین این ساختمان را باید عزیزخان خواجه ندائی، از خواجه‌سرایان معروف درباره قاجار، بدانیم. البته نه‌فقط زمین ساختمان مذکور بلکه بیشتر زمین‌های آن محدوده از املاک او بوده است. عزیزخان بسیار موردتوجه دربار به‌خصوص میرزا علی‌اصغرخان امین‌السلطان، مشهور به اتابک، بود. همین امر باعث شده بود از جنبه مالی وضع خوبی داشته باشد و املاک زیادی به نامش بود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
بهراد یعقوبی، تهران‌پژوه و نویسنده کتاب «واقفان دارالخلافه»، می‌گوید: «عزیزخان یکی از واقفان معروف تهران بود. او این زمین‌ها را وقف کرد. بعد از مرگش تنها وارثش خواهرش بود. یکی از مردان مجلس وقت، برای تصاحب زمین‌ها، قصد فریب خواهر عزیزخان را داشت. خبر به گوش رضاشاه می‌رسد و درصدد دخالت برمی‌آید. من خودم وقف نامه این زمین‌ها را دیده‌ام. عزیزخان تولیت زمین‌های وقفی را بعد از خودش، شاه وقت ذکر کرد و از این‌رو رضاشاه این حق را به خودش می‌داد تا مدیریت این املاک را به دست بگیرد. به این ترتیب، سال ۱۳۱۳ دستور ساخت مدرسه متقین در این زمین‌ها داده می‌شود؛ مدرسه‌ای که برای ایتام و کودکان بی‌سرپرست در نظر گرفته شده بود. هدف از راه‌اندازی این مدرسه تحصیل علم و دانش و آموزش یک حرفه به دانش آموزان بود. دانش‌آموزان بی‌سرپرست به‌صورت شبانه‌روزی در این مدرسه زندگی می‌کردند.»
ساختمان مذکور در دوطبقه طراحی‌شده بود. نصرالله حدادی، تهران‌پژوه، درباره این ساختمان می‌گوید: «زمانی که در وزارت فرهنگ و ارشاد به‌عنوان مدیرکل مشغول به کار بودم، به مدت ۵ سال در طبقه اول این بنا کار می‌کردم. نکته جالب این بود که قبض آب و برقی که برای این بنا صادر می‌شد هنوز به نام تاج‌الملوک، همسر رضاشاه، بود. گویا رضاشاه این بنا را به همسرش می‌دهد. در این مدت دختران بی‌سرپرست در طبقه دوم این ساختمان زندگی و تحصیل می‌کردند.»
رضاشاه این ساختمان را در تصرف فعالیت‌های دولتی درآورده بود. حدادی می‌گوید: «طبقه اول مربوط به اداره برنامه‌وبودجه بود و طبقه دوم محل زندگی و آموزش دختران ایتام. بعد از مدتی طبقه اول به چاپخانه اداره برنامه‌وبودجه تبدیل شد و اوراق بهادار، سفته و ...آنجا چاپ می‌شد. طی سال‌هایی که آنجا کار می‌کردم از استحکام بنا متعجب بودم؛ بنای ساختمان بسیار خوش‌ساخت و مقاوم است.»
نقل‌قول‌ها درباره این ساختمان تاریخی زیاد است. مهرشاد کاظمی، تهران‌پژوه، نیز روایتی را نقل می‌کند که مدتی طبقه اول این ساختمان دفتر کار محمد مصدق، نخست‌وزیر ایران، بوده است.
ساختمان آجری محله حسن‌آباد مدت‌هاست که متروکه مانده و گویا قرار است متاسفانه تخریب و به یک مرکز تجاری تبدیل شود.
عکاس: مونا عادل
نظر شما