آب این سقاخانه با همت خاندان تختی خنک می‌شد

همشهری آنلاین- سمیرا باباجانپور : آبش گوارا بود؛ خنک و سبک. این جملاتی است که در تاریخ شفاهی اهالی خانی‌آباد درباره این سقاخانه به یادگار مانده است. سید هاشم قندی تا زنده بود متولی آن بود و بعد از او خانواده‌اش عهده‌دار کارهای سقاخانه شدند. سید هاشم به پاکی و سلامت نمازگزاران بسیار اهمیت می‌داد. بخشی از آب یخچال بزرگ محل به‌طور مستقیم از مسجد عبور می کرد و آب سقاخانه از آن تأمین می‌شد. البته میرزا یوسف ایروانی، از علمای بزرگ تهران، که در مسجد قندی نماز جماعت برگزار می‌کرد هم تا مدت‌ها متولی سقاخانه بود و رتق و فتق امور آن را بر عهده داشت. این موضوع اهمیت سقاخانه را نشان می‌داد که خود امام جماعت و عالم وقت عهده‌دار آن بود.

قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

سقاخانه مسجد قندی از جمله سقاخانه‌های دائمی تهران بود که در همه‌ سال آب داشت. علی مولایاری، از معتمدین محله خانی‌آباد، می‌گوید: «آب سقاخانه از آب یخچالی معروف به یخچال آقارجب تأمین می‌شد. جایگاه مخصوصی داشت که یخ را داخل آن قرار می‌دادند و به‌واسطه همین، آب این سقاخانه خنک و بسیار دلچسب بود.»

مولایاری درباره ارادت خانواده تختی به این سقاخانه می‌گوید: «طبق روایتی که از قدیمی‌های محله شنیده‌ام، خاندان تختی بسیار به این سقاخانه ارادت داشتند. خانه آنها همان حوالی بود. حتی پدربزرگ و پدرش از تأمین‌کننده‌های اصلی یخ و آب این سقاخانه بودند. حاج قلی، پدربزرگ تختی، یخچال‌دار معروف خانی‌آباد بود. چون همیشه روی تخت مقابل دکانش می‌نشست، اهالی خانی‌آباد به او لقب حاج قلی تختی داده بودند. همین نام بعدها به‌عنوان نام خانوادگی خاندانشان قرار گرفت. آقا رجب، پدر غلامرضا تختی، هم یخچال‌داری را از پدر آموخته بود. پدر تختی یخ را از یخچال به سقاخانه می‌آورد و گاهی این کار را در روزهای گرم سال چندین بار تکرار می‌کرد. پدر تختی از بانیان هیئت بنی‌هاشم در مسجد قندی بود در ماه محرم اطراف سقاخانه سیاه‌پوش می‌شد و پرچم‌های سبز دور تا دور آن قرار می‌گرفت. عزاداران از آب سقاخانه نوش جان می‌کردند و بر حسین (ع) و یارانش سلام می‌فرستادند. تأمین آب سقاخانه آنقدر مهم بود که هرکسی اجازه انجام آن را نداشت. چون باور داشتند این آب نه‌تنها برای رفع عطش بلکه ضامن سلامتی است. برای همین بسیاری از مردم برای شفا و حتی درمان بیماری و مرض از آن می‌نوشیدند.»

سقاخانه مسجد تاریخی محله خانی‌آباد از ۱۵ سال قبل دیگر آب ندارد. مولایاری می‌گوید: «تقریباً سال ۱۳۶۴ بود که منبع آبی استیل برای این سقاخانه در نظر گرفته شد که البته فقط تابستان‌ها آب داشت. تا مدت‌ها کسبه آب آن را تأمین می‌کردند ولی کم‌کم از رونق افتاد. در حال حاضر در ایام محرم عزاداران در سقاخانه مسجد شمع روشن می‌کنند. روزگاری شمع روشن کردن و نذر آب در این سقاخانه بسیار پراهمیت بود و اغلب هیئت‌های عزاداری برای نوشیدن آب سقاخانه مسجد قندی در نزدیکی آن توقف می‌کردند.»