همشهری آنلاین – حسن حسن‌زاده: قدمت سقاخانه آیینه طهران، آنطور که از حکاکی روی کاشی‌های فیروزه‌ای آن پیداست، به دوران قاجار و سال ۱۲۸۵ هجری شمسی برمی‌گردد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
این سقاخانه اگرچه در سال ۱۲۸۵ شمسی بنا شده، اما مانند دیگر اماکن پایتخت از گزند توسعه و خیابان‌کشی‌های تهران در امان نمانده است. احمد شریفان، متولی سقاخانه، درباره تاریخچه آن می‌گوید: «بنای فعلی سقاخانه آیینه طهران دقیقا همان بنای قدیمی و اولیه نیست. سال ۱۳۴۴، همزمان با تعریض خیابان ظهیرالاسلام، بنای اولیه سقاخانه تخریب شد و بنای فعلی را با آینه‌کاری‌های زیبا، کمی پایین‌تر از محل اصلی بنا، در دل این خیابان ساختند. بنای اولیه سقاخانه سال ۱۲۸۵، وقتی خیابان ظهیرالاسلام فعلی کوچه‌ای خاکی بود و گذر سقاخانه نام داشت، ساخته شده. هرچند برخی می‌گویند پیش از آن نیز سقاخانه بنایی چوبی داشت و قدمت آن به ۲۵۰ سال می‌رسید.»
بنای سقاخانه در دل خیابان ظهیرالاسلام و در همسایگی مغازه‌ها، با ارتفاع ۳ و نیم و عرض حدود ۲ متر، یکی از بزرگ‌ترین سقاخانه‌های تهران است. شریفان درباره هنر به‌کاررفته در ساخت این سقاخانه می‌گوید: «روزگاری به این سقاخانه عهد قجری عنوان زیباترین سقاخانه تهران داده بودند، چون آینه‌های زیادی در ساخت آن به کار رفته بود و نام آیینه طهران نیز به همین دلیل برای آن انتخاب شد. سقاخانه به محرابی شباهت دارد که با آینه‌کاری، کاشی‌کاری و کتیبه‌نویسی ساخته شده و برای آنکه آینه‌کاری‌های داخل محراب آسیب نبیند یک در چهارلنگه جلوی آن ساخته شده.»
بالای در چهارلنگه، کتیبه‌هایی تعبیه کرده‌اند که نام جلاله الله و اسامی امامان در میان شمسه‌ها حک شده و با آیه‌هایی از سوره نور که روی کاشی‌های لاجوردی نقش بسته هماهنگی کامل دارد.
نام سقاخانه آیینه طهران در منابع مکتوب تاریخی نیز ذکر شده است. حجت بلاغی در کتاب تاریخ تهران، این سقاخانه را در فهرست سقاخانه‌های مهم پایتخت قرار داده و ساخت آن را به فردی به نام حاج میرآخور نسبت می‌دهد. شریفان به عنوان آخرین متولی سقاخانه می‌گوید: «پس از ساخت بنای سقاخانه در سال ۱۳۴۴ که زمینش را مرحوم خانم غریب وقف کرده بود، حاج میرآخور اولین بانی و متولی سقاخانه بود. پس از او سید حسین اردیبهشت، سپس سید علی اردیبهشت و آقای سلیمانی متولی امور سقاخانه بودند.»
نظر شما