او تحصیلات دانشگاهی‌خود را در دانشگاه‌های منچستر و آکسفورد گذراند و پس از فراغت از تحصیل به نوشتن روی آورد.
او با انتشار نخستین رمانش در سال 2003 توجه بسیاری از خوانندگان و منتقدان ادبی را به‌خود جلب کرد و نامزد دریافت جایزه بوکر نیز شد.
«علی» در رمانش، داستان خانواده‌ای بنگلادشی را به تصویر می‌کشد که در منطقه «بریک لین» در لندن زندگی می‌کنند. «بریک لین» یکی از مناطقی است که بسیاری از مهاجران پاکستانی و بنگلادشی در این منطقه زندگی می‌کنند و همواره مورد آزار و اذیت نژادپرستان انگلیسی قرار می‌گیرند.پس از انتشار رمان خانم «علی» بسیاری از خوانندگان بنگلادشی آن را یک سیاه‌نمایی بزرگ از وضعیت زنان در جامعه بنگلادش اعلام کردند و داستان آن را متضاد ارزش‌ها و اعتقادات اسلامی مردمان این کشور خواندند.
«مونیکا» در این رمان داستان دختری به نام نازنین را طرح می‌کند که پس از خودکشی مادرش به خواست پدر مجبور است با مردی بنگلادشی که دو برابر او سن دارد ازدواج کند. از این‌رو نازنین 17 ساله که در خانواده‌ای مسلمان زندگی می‌کند در فاصله اندکی به شهر مدرن لندن مهاجرت می‌کند.
زندگی در این شهر به همراه مردمان آن تحولات اساسی در زندگی او برجای می‌گذارد که بسیاری از باورها و اعتقادات او را زیر سؤال می‌برد.پس از این رمان که در سال 2003 با همکاری نشر «دوبل‌دی» در انگلیس منتشر شد، «مونیکا علی» 2 رمان دیگر با نام‌های «آلنتجو بلو» و «در آشپزخانه» را به‌ترتیب در سال‌های 2006 و 2009 با همکاری همین ناشر منتشر کرد. او به خاطر نگارش رمان «در آشپزخانه» امسال موفق شد جزو بیست نفر از برترین نویسندگان سال انگلیس شناخته شود.
«علی» سومین رمان خود را با نام «در آشپزخانه» آوریل سال‌جاری منتشر کرد. این رمان به اعتقاد بسیاری از منتقدان ادبی بعد از نخستین رمان وی «بریک لین»، یکی دیگر از آثار موفق این نویسنده محسوب می‌شود که داستانی جذاب با سوژه‌ای اجتماعی دارد. مونیکا در این رمان به مقوله کار و بیکاری در جوامع به‌ویژه جوامع مدرن پرداخته و این موضوع را طرح می‌کند که داشتن کار مناسب چگونه می‌تواند زندگی انسان‌ها را متحول کند و آنها را از برخی مشکلات و دردسرهای جاری در زندگی به‌خصوص در جوامع بزرگ در امان بدارد.
«علی» در این رمان با شبیه‌سازی آشپزخانه به استودیوی یک برنامه تلویزیونی و با شخصیت‌پردازی قوی قهرمان این رمان و تقویت روحیه سخنوری او به خوبی توانسته است از جذابیت‌ها و افسونگری‌های یک برنامه تلویزیونی برای جذب مخاطب برای خوانش رمانش کمک بگیرد.
«مونیکا علی» پیش از این نیز 2 رمان با نام‌های «آلنتجو بلو» و «بریک لین» به رشته تحریر در آورده است که دومی علاوه بر اینکه تا آخرین مرحله داوری جایزه بوکر سال 2003 پیش رفت در سال 2007 مورد اقتباس سینمایی قرار گرفت و فیلمی از آن با کارگردانی «سارا گورون» ساخته شد. جنجالی که این فیلم پس از نمایش در سینماهای جهان به راه انداخت، موجب شد تا مخاطبان به‌ویژه هموطنان «مونیکا» به رمان او نگاهی منفی و توأم با دلسردی داشته باشند تا حدی که بسیاری از رهبران دینی و سیاسی بنگلادش خرید رمان او را در این کشور ممنوع اعلام کنند.
