همشهری آنلاین- رابعه تیموری: پرویز در نوجوانی آرتیست بوده و در فیلم سینمایی عنتر و منتر بازی کرده، ولی حالا گرد پیری روی سر و رویش نشسته و نمی‌تواند مانند روزهای جوانی اش در میان شامپانزه‌های خوش ادا یکه‌تاز باشد. سن و سال پرویز از قدمت باغ‌وحش ارم بیشتر است و سال‌ها پیش از آن که باغ‌وحش ارم بنا شود، دوران جوانی را پشت سر گذاشته، اما او تنها حیوان مسن ارم نیست و تعداد زیادی از موجودات پر سن و سال در کنار گونه‌های جوان و شاداب این باغ‌وحش دوران میانسالی و کهنسالی خود را سپری می‌کنند:
پدر باید خوش اخلاق باشد
همین‌که بازدیدکننده‌ها از در خوش نقش و نگار و کلبه مانند باغ‌وحش وارد می‌شوند، باید به دیدن شیطنت‌های جکی و جیل پا کند کنند. محوطه زندگی خانواده خرس‌های قهوه‌ای بزرگ و وسیع است و جکی و جیل لابه لای کنده‌ها و شاخه‌های باریک و قطور درخت که در گوشه کنار محوطه روی هم چیده شده‌اند مشغول جست‌وخیز هستند. تا قهوه ای در حوضچه‌ای که حفاظی شیشه‌ای دور آن را گرفته آبتنی کند، خرس پدر از توله‌ها چشم برنمی دارد و مراقب است وقتی از سر و کول هم بالا می‌روند آسیب نبینند. ٧ ماه پیش که توله‌ها به دنیا آمدند خرس پدر جوان از خانواده اش جدا شده تا قهوه ای با خیال آسوده بتواند به توله‌های شیرخوارش برسد. یک ماه پیش هم که او به خانه بازگشت، قهوه ای فقط وقتی جفتش را در جمع خانواده پذیرفت که خاطرجمع شد احساسات پدرانه آقای خرس آنقدری به بلوغ رسیده که با توله‌ها بدرفتاری نکند.
یک گله شامپانزه
در همسایگی این خانواده جوان و پرهیاهو، شامپانزه‌های سالخورده زندگی می‌کنند، اما آنها هم چندان آرام و بی‌سروصدا نیستند و گاهی غرولندها و جیغ و هوار پرویز تا آن سر باغ می‌رسد، البته اگر وقتی بازدیدکننده‌ها برای تماشای قر و قمیش‌های آنها جلوی محوطه حصاربندی‌شان صف می‌کشند، شیرین و چارلی و شروین و شراره توی لانه‌های کاسه شکل زیبای‌شان تاب بیاورند و به شامپانزه خسته سفیدمو فرصت نشو و نما بدهند کمی حالش بهتر است، اما حتی شیرین هم که مانند پرویز سن و سالی از او گذشته دوست دارد با پیچ‌وتاب خوردن در میان حلقه‌های لاستیک و طناب‌های آویخته از میله‌های آهنی سقف، تماشاچیان را به تحسین هنرنمایی خود وادارد. قرار است این گله پیر به مرکز حیوانات سالمندان کشور کنیا سپرده شوند و گله‌ای جوان جای آنها را بگیرند.
خانه های لاکچری
لانه‌های همه گونه‌ها با طبیعت شبیه‌سازی شده و برای تعدادی از آنها فضای بازی گل و گشاد و باصفایی در نظر گرفته‌اند. برای بعضی از گونه‌ها هم لانه‌های جادار و راحتی ساخته‌اند، اما لانه هیچ‌کدام از ساکنان باغ ارم مانند لانه‌های رنگی کروی شکل آهوهای ایرانی لاکچری و پربزک و دوزک نیست. آهوان این باغ هنوز سن و سالی ندارند و می‌توانند سال‌ها پس‌ازآن که یک دل سیر در محوطه جست‌وخیز کردند و با هم سرشاخ شدند، در این لانه‌های سنگ‌چینی شده زیبا استراحت کنند. مرال‌ها که در زیبایی از آهوهای طناز ایرانی چیری کم ندارند، دور از آنها سرشان به‌کار و زندگی خودشان گرم است و در محوطه‌ای سرسبز به بزرگ کردن دو گوساله خود مشغولند.
مایسای نازپرورده
بی‌جهت نیست که مایسا خانم را در باغ‌وحش ارم حسابی تحویل می‌گیرند و توبیاس، فیل‌شناس آلمانی را گاه و بی‌گاه به دیدنش می‌آورند تا اگر خواسته و میل تازه‌ای دارد که فیل بانان باغ‌وحش از آن سر درنیاورده‌اند، بی‌جواب نماند. مهاری با به‌به دنیا آوردن این دختر پرادا و کرشمه کاری را انجام داده که در طول نیم قرن اخیر هیچ یک از ماده فیل‌های در اسارت باغ‌وحش‌های ایران از پس آن برنیامده‌اند. موقع تولد فرزند محاسن و مهاری همه ایرانیان دست‌به‌کار شدند و در فراخوان نامگذاری او شرکت کردند تا بهترین نام را برای بچه فیل عزیزدردانه انتخاب کنند، البته حالا که او ٣ساله شده و تا چند ماه دیگر از آب و گل درمی آید، محاسن توانسته بعد از تحمل دوری ٣ساله از همسرش دوباره کنار آنها زندگی کند تا خواهر یا برادری برای مایسا به دنیا بیاورند و او موقع گشت‌وگذار در محل زندگی گل و گشاد خانواده اش همبازی‌ای هم خون داشته باشد.
یک توله شیر تازه نفس
با آن که دیگر روزهای یال و کوپال نشان دادن و قدرت‌نمایی اصلان گذشته و یک آقای شیر پیر شده، هنوز هم یاغی‌گری‌های روزهای جوانی خود را کنار نگذاشته و اگر از پشت در بسته اتاقکش هم بو ببرد که کارکنان باغ‌وحش مشغول رفت و روب محوطه آنها هستند به نعره‌ای بلند ابهت سلطانی اش را به رخ می‌کشد. یگانه و آرش و کاترین به‌اندازه اصلان سرکش نیستند و بدشان نمی‌آید روزهای کهنسالی را به لم دادن زیر تخت چوبی محوطه یا با چرخیدن میان کنده‌های درخت چسبیده به کف خاکی محوطه طی کنند، اما همان نگاه‌های تیز چشم‌های آنها کافی است که نشان دهند در اسارت و در سن ١٣-١٤سالگی هم می‌توانند برای‌نژاد شیر آفریقایی آبروداری کنند. گله شیر پیر نمی‌دانند ارس جوان در همسایگی آنها انتظار رسیدن یک شیر نر هم سن خودش را می‌کشد تا از نسل آنها باغ‌وحش ارم صاحب یک گله تازه نفس شود.
موجودات زنده‌خوار
حتی تنها ببر بنگال و یک قلاده پلنگ پرتغالی باغ‌وحش ارم هم به‌اندازه افعی لطیفی و مارهای سن و سال‌دار این باغ خوش اقبال نیستند که گاهی با بلعیدن یک همس‌تر یا خرگوش زنده سالم که از انستیتو پاستور تهیه می‌شود، دلی از عزا درآورند. این خزندگان زنده‌خوار همین‌جا به پیری رسیده‌اند و هنوز هم با چشم‌های گرد براق و هیکل‌های تابدار قیطانی‌شان می‌توانند توی عمق چشم‌های بازدیدکنندگان ترس و هیجان را یک جا و با هم بنشانند. شاید همین حق آب و گل داشتن این موجودات خوش خط و خال باعث شده حتی هیرمان پریال و کوپال و ماده محبوبش هم که برای رسیدن به ارم رنج سفر از باغ‌وحش‌های انگلستان و ایرلند تا ایران را تحمل کرده‌اند مجاز نباشند گاهی علاوه بر راسته گوشت گوساله‌ای که خوراک معمول‌شان است، حیوان کوچک زنده‌ای را هم به نیش بکشند. این جفت شیر ایرانی حسابی میان بازدیدکنندگان محبوب هستند و آنها برای شنیدن نعره و تماشای دندان قروچه‌های پرجذبه این سلطان‌های دربند دقایقی طولانی مقابل محوطه باصفا و پردار و درخت‌شان انتظار می‌کشند، اما اگر یک جفت شیر ایرانی بارور را از گله‌های پرزاد و ولد کشور هندوستان به ارم بیاورند، شاید هیرمان و همسرش از وجود این خویشاوندان هم نژاد جوان و پرزادو ولدشان چندان خوشحال نشوند.
ارم در انتظار ساکنانی جوان
در میان ٤٠٠ حیوانی که از ٨٠ گونه مختلف در باغ‌وحش ارم گردآوری شده‌اند، شمار جاندارانی که میانگین عمر گونه خود را رد کرده‌اند کم‌نیست و بهرام شامپانزه آفریقایی ۵٠ساله و تنها ببر سیبری ایران که ٢١ سال سن داشت ازجمله این جانوران بودند که به‌تازگی از دنیا رفته‌اند. اگر چه به قول قاسم محمدی، مدیر باغ‌وحش ارم، نمی‌توان از مرگ طبیعی حیوانات پیر جلوگیری کرد، اما شاید بتوان با جایگزینی سریع‌تر حیوانات جوان و انتقال سالمندان به مرکز تخصصی نگهداری حیوانات سالمند کشور کنیا شرایطی را به وجود آورد که زبان بسته‌های ساکن این باغ شاهد مرگ همخانه‌های خود نباشند. حیوانات باغ‌وحش‌های ایران و سایر کشورها فقط از حیواناتی تامین می‌شوند که در سایر باغ‌وحش‌ها تکثیر پیدا کرده‌اند یا پس از آسیب دیدن در طبیعت در حفاظت گاه‌ها و باغ‌وحش‌ها درمان و نگهداری شده‌اند. جانورانی که در باغ‌وحش‌ها به دنیا می آیند و تکثیر پیدا کرده‌اند، قابلیت رهاسازی و زیست در طبیعت را ندارند و باید عمر خود را در باغ‌وحش سر کنند یا در مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست نگهداری شوند.
بیشتر بخوانید:این حیوان از باغ وحش ارم پیرتر است! + فیلم | «پرویز» چند ساله است؟
نظر شما