دکتر ابوالفضل نجاران، متخصص مغز و اعصاب و استاد دانشگاه علوم پزشکی ارتش در این باره به همشهری گفت: سکته‌های مغزی به 2گروه ایسکمیک و خونریزی مغزی دسته‌بندی می‌شوند. عامل سکته‌های ایسکمیک انسداد عروق خون رسان به نواحی مختلف مغز و عامل خونریزی‌های مغزی معمولا پارگی یک رگ کوچک است. سکته‌های ایسکمیک شیوع بالاتری از خونریزی‌ها دارند.
وی افزود: علاوه بر خطر مرگ به‌علت سکته مغزی، بروز عوارض ناتوان‌کننده از قبیل اختلالات تعادلی، فلج اندام‌ها، اختلالات گفتاری و ذهنی به‌دنبال این بیماری، آن را در رده مهم‌ترین بیماری‌ها قرار می‌دهد.
در کشورهای پیشرفته آمار بیماران مبتلا به سکته مغزی و عوارض و مرگ و میر آن، به برنامه‌ریزی صحیح در راستای مدیریت این بیماری کمک قابل ملاحظه کرده است. در ایران متأسفانه آمار دقیقی از مبتلایان به سکته مغزی و آمار شیوع و بروز آن وجود ندارد ولی براساس مطالعات پراکنده انجام شده در استان‌های خراسان، مازندران، آذربایجان و اصفهان بروز سکته مغزی در محدوده 33 تا 43 نفر در هر 100 هزار نفر ارزیابی شده است.
براساس این گزارش، عوامل متعددی در بروز سکته مغزی مؤثرند که از مهم‌ترین آنها دیابت، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و سیگار را می‌توان نام برد. در ایران مطالعات نشان‌دهنده نسبت 2 به 1 در مورد سکته‌های ایسکمیک نسبت به خونریزی مغزی است که مشابه سایر نقاط دنیاست.
شایع‌ترین عامل مؤثر در بروز خونریزی‌های مغزی، فشار خون بالا و کنترل نشده بوده است. براساس یک مطالعه در تهران روی 122 بیمار مبتلا به خونریزی مغزی، 67 درصد بیماران سابقه فشار خون بالا داشته‌اند.
آمار مرگ و میر در ماه اول پس از سکته مغزی در مطالعات ایران حدود 30 درصد است که قابل ملاحظه است.
در مطالعات ما از ناتوانی‌های بعد از سکته مغزی آماری ارائه نشده است ولی براساس مطالعات انجام شده در مناطق مختلف دنیا، ناتوانی به‌دنبال سکته مغزی آماری بیش از مرگ و میر دارد.
براساس یک بررسی در تهران در 7/46درصد موارد خونریزی مغزی در یک ماه به مرگ منجر شده بود. حدود یک‌سوم مرگ‌ها در 2 روز اول و سایر موارد اغلب در 2 هفته اول بود.
نکته مهم دیگری که در ارتباط با سکته مغزی باید در نظر داشته باشیم تکرار سکته است که متأسفانه مرگ و میر و عوارض بیشتری را نسبت به سکته اول به‌دنبال دارد. سکته مغزی دوم در 95 درصد موارد ایسکمیک بود و در 5 درصد موارد خونریزی مغزی بود. فشار خون بالا، بیماری ایسکمیک قلبی، کلسترول بالا و سیگار عوامل خطر در سکته اول و دوم مغزی هستند.
به گفته وی، با توجه به اینکه بیشترین عوامل مؤثر در وقوع هر دو نوع سکته مغزی قابلیت مداخله درمانی دارند، شناساندن این عوامل با آموزش‌های اجتماعی، تشخیص و درمان به موقع عوامل خطر به‌خصوص کنترل فشار خون و پیشگیری از پیدایش بیماری‌های روماتیسمی قلبی اقدامات ضروری هستند که با مدیریت صحیح می‌توان به کاهش موارد سکته‌های مغزی و عوارض حاصله شخصی و اجتماعی آن کمک نمود.
افزایش معلولیت ناشی از سکته مغزی در ایران
قیمت آمپولی که برای سکته مغزی استفاده می‌شود چیزی حدود یک میلیون تومان است و متأسفانه به‌علت اینکه این دارو به هیچ وجه تحت پوشش بیمه‌ها نیست، اکثر بیماران و حتی بیمارستان‌ها به‌علت دولتی بودن قادر به خرید آن نیستند و همین امر باعث افزایش معلولیت ناشی از سکته مغزی در ایران شده است.
به عقیده کارشناسان، برای نجات جان این بیماران هر دقیقه مهم است، چون در غیراین صورت صدمات و پتانسیل ناتوانی بیشتر خواهد بود. اهمیت این مسئله تا حدی است که در همه جای دنیا برای درمان این نوع سکته، واحد‌هایی به نام واحدهای سکته مغزی تشکیل شده است.
به گفته متخصصان مغز و اعصاب، واحدهای سکته مغزی دقیقاً شبیه CCUهایی هستند که حدود ۲۰ تا ۳۰ سال پیش در دنیا رایج شد و قرار بود تمام کسانی را که مبتلا به سکته قلبی هستند به آنجا ارجاع دهند.
دکتر نجاران، در این مورد به همشهری می‌گوید: در این سکته‌ها برای رساندن بیمار به بیمارستان 3 الی 6 ساعت، به‌عنوان زمان استاندارد تعریف شده است. البته به عقیده وی در حال حاضر ما برای رساندن این بیماران به مراکز درمانی مشکلی نداریم، بلکه اقدامات دیگری که باید بعد از رساندن این بیماران به بیمارستان‌ها انجام شوند، هنوز در کشور ما به‌صورت فرهنگ در نیامده‌اند.
دکتر نجاران خاطر‌نشان می‌کند: علاوه بر اینکه آمپول RTPA باید در دسترس بیمارستان‌ها و بیماران باشد، مهم‌ترین عامل درمانی توانبخشی این بیماران است. به عقیده وی ،پزشکان ما بیشتر به درمان دارویی معتقدند و بحث فیزیوتراپی و توانبخشی این بیماران هنوز جانیفتاده است؛
در حالی‌که درمان دارویی فقط جلوی سکته‌های بعدی این بیماران را می‌گیرد و بهبودی کامل فقط از طریق کاردرمانی امکان‌پذیر است.
سن سکته مغزی در ایران 10سال پایین‌تراز میانگین جهانی
بعضی متخصصان معتقدند، سن سکته مغزی در ایران ۱۰ سال از میانگین جهانی پایین‌تر است همچنین بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی نشان داده است که میزان مرگ‌و‌میر و ناتوانی ناشی از سکته‌های مغزی در دنیا از سال ۱۹۹۰ تاکنون- یعنی طی ۱9سال گذشته- حدود ۵۰درصد کاهش یافته که البته سهم مهم این کاهش مربوط به کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکای‌شمالی است.
این در حالی است که دکتر نجاران هم با تایید این نکته ادامه می‌دهد: سن بروز سکته مغزی در ایران از یک طرف به‌علت افزایش بیماری‌های قلبی و از طرف دیگر به‌دلیل افزایش استرس‌های روحی کاهش یافته است که البته نقش وضعیت نامطلوب تغذیه، کمبود تحرک، وضعیت آب و هوا و مصرف دخانیات را در این امر نمی‌توان نادیده گرفت.
وی خاطر‌نشان می‌کند: با این حال اصل فراموش شده در مورد این بیماری این است که متأسفانه هنوز سکته مغزی در بین مردم شناخته شده نیست و تصورات غلط در مورد آن خیلی زیاد است؛ به‌طوری که این اعتقادات غلط حتی در میان نورولوژیست‌ها هم دیده می‌شود.
سکته مغزی در 3 دقیقه به مغز صدمه می‌زند
یک تحقیق جدید نشان می‌دهد بر خلاف این عقیده رایج که سکته‌های مغزی در فاصله 3 ساعت از وقوع آنها قابل درمان طبی هستند، آسیب مغز در عرض 3دقیقه پس از سکته مغزی آغاز می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد، تغییرات ساختاری مغز در جریان سکته مغزی خیلی زود رخ می‌دهد، بنابراین بهترین کار این است که عوامل خطرساز برای بروز این بیماری را از بین ببریم و شیوه زندگی را تغییر دهیم. عوامل خطرساز برای سکته مغزی شامل سیگارکشیدن، داشتن اضافه‌وزن، بی‌حرکتی جسمی، اعتیاد به الکل، دیابت، استرس و کلسترول بالاست.
