روز گذشته رئیس اداره بهبود تغذیه وزارت بهداشت از فراهم شدن مقدمات اولیه جهت تغییر ساختار نحوه ارائه مشاوره تغذیه در بیمارستان‌ها خبر داد و گفت: نبود بخش تغذیه در بیمارستان‌ها علاوه بر اختلال در روند درمان باعث افزایش مرگ و میر بیماران بستری به‌خصوص در بخش مراقبت‌های ویژه می‌شود.
دکتر پریسا ترابی از سوءتغذیه بیماران بستری در بیمارستان‌ها به‌عنوان یک مشکل جهانی نام برد و اظهار داشت: سوء تغذیه همواره در کمین بیماران خصوصا بیماران بستری در بیمارستان است؛ چرا که در مدت بیماری ممکن است جذب مواد مغذی مختل شود و نیاز به مواد مغذی افزایش یابد.
بی‌اشتهایی نیز سبب کاهش دریافت مواد مغذی می‌شود. همچنین عدم‌امکان بلع و عدم‌هوشیاری بیماران بستری در آی‌سی‌یو نیز زمینه بروز سوءتغذیه را تشدید می‌کند.
این در حالی است که این کارشناس تغذیه درخصوص عوارض سوء تغذیه معتقد است: چنانچه بخش تغذیه به‌عنوان یکی از ارکان سلامت بیماران در بیمارستان‌ها نادیده گرفته شود و یا نقش کمرنگی در فرایند درمان داشته باشد، علاوه بر تاخیر در بهبودی بیماران و اختلال در درمان باعث افزایش نرخ مرگ و میر بیماران بستری خصوصا در بخش مراقبت‌های ویژه می‌شود.
اما اگرچه به عقیده دکتر ترابی طبق استاندارد لازم است که بیمارستان‌ها به ازای هر 50تخت یک کارشناس تغذیه داشته باشند، دکتر کیمیاگر، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در این زمینه می‌گوید: متأسفانه بیمارستان‌ها به بخش تغذیه اهمیت نمی‌دهند و بعضا مدیر بیمارستان شخصی است که با مدرکی در حد دیپلم و صرفا براساس تجربه بیشتر در این جایگاه قرار گرفته است و به‌دلیل ردیف شغلی بالاتر، دست کارشناس تغذیه را می‌بندد و مانع از فعالیت صحیح او می‌شود.
وظایف تعریف نشده
اما به‌نظر می‌رسد گذشته از کمبود کارشناسان تغذیه، تعریف جایگاه آنان هم مسئله مهمی است. دکتر کیمیاگر این نکته مهم را یادآور می‌شود: سرپرستی و نظارت بر تهیه و توزیع بهداشتی غذا، قسمت کوچکی از وظایف یک کارشناس تغذیه است.
او نقش بسیار مهم دیگری نیز دارد که تنظیم و تدوین برنامه غذایی برای بیماران با بیماری‌های مختلف است، بنابراین باید همراه پزشک به بالین بیمار برود.
وی به این نکته هم اشاره می‌کند که کارشناسی که فقط به رژیم درمانی بپردازد و بر آشپزخانه نظارت نکند، شایستگی احراز مقام مدیریت بخش غذا در بیمارستان را دارا نخواهد بود.
دکتر سیدعلی کشاورز، مدیر گروه تغذیه و بیوشیمی دانشگاه تهران نیز معتقد است: اصولا در تمام دنیا هم کارشناس تغذیه در درمان و پیشگیری از بیماری‌ها نقش تعیین‌کننده دارد، اگر حین ویزیت بیمار، پرستار کنارشانه راست پزشک ایستاده است، متخصص تغذیه باید کنار شانه چپ باشد، تا با همراهی او فرایند درمان تسهیل شود.
او در ادامه یادآور می‌شود که کارشناس تغذیه، نباید مثل گذشته نقش سرآشپز را داشته باشد بلکه او به‌عنوان عضوی از تیم درمان محسوب می‌شود.کشاورز می‌گوید: حتی اگر انتظار ایده‌آل مبنی بر یک کارشناس تغذیه به ازای هر 50تخت بیمارستانی رعایت نشود بلکه به ازای هر 100تخت هم یک کارشناس تغذیه وجود داشته باشد، پیشرفت بزرگی حاصل می‌شود؛
چرا که در حال حاضر غذاهای رژیمی برای بیماری‌های مختلف در بیمارستان‌ها نه تنها تنوع ویژه‌ای ندارند بلکه بعضا به‌دلیل عدم‌حضور نیروی متخصص در زمینه رژیم درمانی کسی که بیماری قلبی دارد، رژیمی شبیه به بیماری با نارسایی کلیوی برایش درنظر گرفته می‌شود.
صرفه جویی، کم مصرف کردن نیست
طبق نتایج به دست آمده از بررسی‌های مختلف، ارائه خدمات مناسب در زمینه تغذیه باعث کوتاه شدن زمان توقف بیمار در بیمارستان از طریق تسهیل پروسه درمان و کوتاه شدن دوران نقاهت می‌شود و به این ترتیب صرفه اقتصادی چشمگیری برای بیمارستان خواهد داشت.
گذشته از اینکه به هرحال کیفیت پخت و ارائه غذا به بیماران، بخش مهمی از خدمات هتلینگ بیمارستان‌ها را تشکیل می‌دهد و هرچه این خدمات باکیفیت‌تر باشند، رضایت بیماران و در نتیجه، احتمال مراجعه مجدد آنان به آن بیمارستان بیشتر می‌شود.
دکتر کیمیاگر نیز به این صرفه اقتصادی اشاره می‌کندو می‌گوید: برخی از بیمارستان‌ها برای صرفه جویی، از استخدام کارشناس تغذیه امتناع می‌کنند، درحالی‌که سود حاصل از بخش تغذیه فعال و مؤثر بسیار بیشتر از حقوق ماهانه‌ای است که یک نیروی متخصص دریافت می‌کند.
این درحالی است که فرید نوبخت حقیقی، مدیر گروه تغذیه بالینی وزارت بهداشت می‌گوید: بیشتر متخصصان تغذیه نیز، هم اینک در بخش‌های دانشگاهی و تحقیقاتی اشتغال دارند و تعدادی از افرادی که در بیمارستان‌ها کار می‌کنند فاقد مدرک دانشگاهی مرتبط هستند که در حکم عدم‌وجود کارشناس تغذیه تلقی می‌شود.
ضرورت تأسیس دفتر
دکتر کیمیاگر هم جبران اصولی این کمبودها را در گرو آموزش دیدن کارشناسان تغذیه قبل از ورود به بیمارستان ذکر می‌کند و می‌گوید: لازم است که وزارت بهداشت کارگاه‌هایی را در زمینه رژیم درمانی قبل از ورود کارشناسان تغذیه به بیمارستان‌ها تدارک ببیند تا این افراد در کنار دانش تئوری، از نظر عملی هم کار‌آزمودگی لازم را دارا شوند.
وی در ادامه با اعتراض به عدم‌وجود دفتر رژیم درمانی در وزارت بهداشت و درمان می‌گوید: وجود دفتری که هم بر صحت کارکرد کارشناسان تغذیه در بیمارستان‌ها نظارت کند و هم در مواقع لازم خدمات مورد نیاز این جمعیت و اطلاعات روز را در اختیار آنها قرار دهد، در وزارت بهداشت ضروری به‌نظر می‌رسد.
