مسلمانان روزه‌دار که ماه رمضان را با روزه‌داری به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیاری از کارهای مباح دیگر امتناع ورزیده‌اند، اکنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند می‌طلبند، اجر و پاداشی که خود خداوند به آنان وعده داده است.
ابن بابویه (علیه‌الرحمه) در کتاب «منلایحضرهالفقیه» آورده است که امام مجتبی (ع) مردمی را دید که در روز عید فطر به جای نماز و عبادت به بازی و خنده مشغول بوده، امام (ع) به اصحاب خویش که با آن حضرت بودند رو کرد و فرمود: «همانا خدای عز و جل ماه رمضان را آفرید که وسیله ریاضت بندگانش باشد که تا در این ماه با طاعت و بندگی خداوند از همدیگر به سوی بهشت رضوان سبقت گیرند.»
پس پاره‌ای از انسان‌ها سبقت گرفتد و فائز و رستگار شدند و عده‌ای تخلف ورزیدند و خسران کردند، و زیان دیدند، پس شگفتا از انسان خندان و بوالهوسی در روزی که نیکوکاران در آن روز پاداش داده می‌شوند و به ثواب اعمال خویش می‌رسند و آنان که در این ماه کوتاهی کردند و عملی انجام ندادند ناامید و مأیوس می‌شوند و زیان می‌بینند، و سوگند به پروردگار که اگر پرده‌ها به کناری رود (معلوم می‌گردد) که نیکوکار تأسف و قلّت عمل خیرش دارد و گناهکار متأسف است به گناهان و بدی‌هایش، (خداوند آن بینش و چشم باطن بین را به ما عطا فرماید، که ورای حجاب و پرده‌ها را بنگیریم و بیاندیشیم و آن‌گاه در اصلاح نفس سرکش خویش کوشا و جدی باشیم.
در قنوت نماز عید فطر می‌خوانیم: «... اسئلک بحق هذا الیوم الذی جعلته للمسلمین عیداً و لمحمد صلی‌الله علیه و آله ذخراً و شرفاً و کرامتً و مزیداً اَن تُصلی علی محمد و آل محمد و اَن تُدخِلَنی فیهِ کُل خَیر ادخَلتَ فیهِ محمداً و آل محمد و اَن تُخرِجنی مِن کُل سوءِ اَخرجتَ منهُ محمداَ و آل محمد صلی‌الله علیه و آله اللّهمَ اِنّی اَسألُکَ خَیر ما سَئَلکَ عِبادکَ الصالحون وَ اعوذُ بکَ مما استعاذَ مِنهُ عبادکَ المُخلصون: بار الها!به حق این روزی که آن را برای مسلمانان عید و برای محمد(ص) ذخیره و شرافت و کرامت و فضیلت قرار دادی از تو می‌خواهم که بر محمد و آل محمد درود بفرستی و مرا در هر خیری وارد کنی که محمد و آل محمد را در آن وارد کردی و از هر سوء بدی خارج سازی که محمد و آل محمد را خارج ساختی، درود و صلوات تو بر او و آنها، خداوندا، از تو می‌طلبم آنچه بندگان شایسته‌ات از تو خواستند و به تو پناه می‌برم از آنچه بندگان خالصت به تو پناه بردند.»
عارف وارسته ملکی تبریزی در باره عید فطر آورده است:«عید فطر روزی است که خداوند آن را از میان دیگر روزها برگزیده است و ویژه هدیه بخشیدن و جایزه دادن به بندگان خویش ساخته و آنان را اجازه داده است تا در این روز نزد حضرت او گرد آیند و بر خوان کرم او بنشینند و ادب بندگی بجا آرند، چشم امید به درگاه او دوزند و از خطاهای خویش پوزش خواهند، نیازهای خویش به نزد او آرند و آرزوهای خویش از او خواهند و نیز آنان را وعده و مژده داده است که هر نیازی به او آرند، برآورده و بیش از آنچه چشم دارند به آنان ببخشند و از مهربانی و بنده‌نوازی، بخشایش و کارسازی در حق آنان روا دارد که گمان نیز می‌برند.»
جابر از امام باقر (ع) روایت کند که پیامبر (ص) فرمود: هنگامی که روز اول شوال می‌شود منادی حق ندا می‌دهد، ای مؤمنان صبح کنید برای دریافت جوایز خویش. سپس امام باقر (ع) فرمود: ای جابر جایزه خدا مثل جوایز این پادشاهان نیست» - (منلایحضرهالفقیه، ج1،ص511)در این روز برنامه‌های ارزنده‌ای از قبیل صدقه دادن، کمک به مستمندان و واماندگان، و صلة ارحام و دلجویی از ایتام و دیدار علمای ربانی از طریق امامان معصوم (علیهم‌السلام) رسیده و تنظیم شده است که پوشیدن لباس تمیز و نو یکی از برنامه‌های این روز می‌باشد. خداوند به تمام بندگان مسئول و متعهدش این عید سعید را مبارک گرداند و اعمال عبادی بندگان شایسته‌اش را قبول فرماید، آمین یا رب‌العالمین.
سخنان تاریخی و سیاسی امام خمینی ره در عید فطر 58
عیدسعید فطر بر همه مسلمین مبارک باد، امید است خدای تبارک و تعالی عبادت مسلمین را در این ماه بزرگ قبول فرماید.اسلام دین سیاست است، دینی است که در احکام او سیاست به وضوح دیده می‌شود و هر روز اجتماعات در تمام مساجد کشورهای اسلامی، از شهرستان‌ها گرفته تا دهات، قُراء و قصبات، چند مرتبه برپا می‌شود، تا اینکه مسلمین در هر بلدی از احوال خودشان و حال مستضعفین اطلاع پیدا می‌کنند.
و از طرف دیگر در هر هفته یک اجتماع بزرگ تشکیل می‌گردد تا نماز جمعه که در آن مسائل روز و احتیاجات کشور از جهات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی طرح می‌گردد، برپا شود.
