بخشی از غارت‌ها در جنگ‌های میان ایران با دیگر کشورها همچون روسیه انجام شده است اما بسیاری از آثار ارزشمند و تکه‌های فرهنگمان را هم با هجوم دلالان فرهنگی و هنری از دست داده‌ایم. اگرچه به نظر می‌رسد هنوز هم نه مسئولان و نه مردم ارزش واقعی این آثار را درک کرده‌اند و تلاشی جدی برای جمع‌آوری و حفظ باقیمانده میراثمان نمی‌شود.
اما در همین دوره‌ای که در کنار غفلت‌ها، قاچاقچیان سازمان یافته صاحب نفوذ تا برخی از مردم کوچه و خیابان تلاش دارند تکه‌های دیگری از هویتمان را با دلار معامله کنند ایرانیانی هم هستند که با سفر به کشورهای دور و نزدیک، به روش‌های مختلف، همچون حضور در حراجی‌های بزرگ دنیا، در رقابتی سخت، تلاش دارند تا چنین آثاری را به کشورمان بازگردانند.
دکتر «محمدصادق محفوظی» مؤسس مرکز دایره‌المعارف انسان‌شناسی و مؤسسه پژوهشی ابن‌سینا یکی از این مردان است که با همت خود و همیارانش هفته گذشته نیز گنجینه‌ای کم‌نظیر را وارد این مرکز در سعادت‌آباد کرد. انتشار این خبر که مرکز دایره‌المعارف انسان‌شناسی به گنجینه‌ها و بازمانده‌های دیگری از هویت تاریخی، ملی و دینی سده‌های گذشته دست پیدا کرده است، عصر چهارشنبه هفته گذشته بسیاری از علاقه‌مندان و چهره‌های شاخص مذهبی، هنری و اجتماعی را برای حضور در مراسم رونمایی از این گنجینه به مرکز دایره‌المعارف انسان‌شناسی در سعادت‌آباد کشاند.
حضور در مجموعه‌ای از دستاوردهای فرهنگی و هنری و قرار گرفتن میان سفالینه‌ها، تابلوهای قدیمی، دست‌نوشته‌ها، انگشتری‌ها و سکه‌های ضرب شده، قرآن‌های دست‌نویس و خطی در قطع‌های بسیار کوچک و بزرگ و مجموعه‌ای از کتاب‌های عرفانی، ادبی و دینی ناخودآگاه آدمی را مسافر تاریخ می‌کند.
صفحه‌ای از قرآن‌مجید به خط کوفی، با نقطه‌گذاری و اعراب به شیوه ابوالاسود دوئلی منسوب به حضرت علی (ع)، صفحه‌ای از کلام‌الله مجید به خط کوفی با رقم کتبه حسین‌بن‌علی (ع) با سجع شاه‌اسماعیل صفوی، آیاتی از کلام‌الله مجید به خط کوفی اصیل مدنی با رقم کتبه حسن‌بن علی بن‌ابیطالب (ع) و آیاتی از قرآن کریم که به خط دیگر امامان معصوم و کاتبان و بزرگان به زیباترین شکل ممکن بر روی پوست نقش بسته، یا شاهنامه‌هایی با خط نستعلیق متعلق به دوره قاجار و ایلخانی، کتب دعا و تابلوهای ارزشمند و بی‌نظیری از کمال‌الملک، قلمدان‌های دوران گذشته و مُهر بزرگانی از دوره صفوی، قاجار و سلجوقی تنها گوشه‌ای از گنجینه گرانبهای موزه و نمایشگاه مرکز دایره‌المعارف انسان‌شناسی است که تمامی بازدیدکنندگان را متحیر کرده.
حاضران اگرچه محو تماشای آثار فرهنگی و هنری پیشینیان شده‌اند اما بی‌صبرانه منتظر رونمایی از آثار قدیمی تازه به دست آمده نیز هستند تا ببینند چه اثر ارزشمند دیگری به گنجینه این مرکز و افتخارات این مرز و بوم اضافه کرده است.
گنجینه‌ای کم‌نظیر ساعتی بعد، مراسم رونمایی از 13 اثر ارزشمند ایرانی و اسلامی با حضور جمعی از هنرمندان، اندیشه‌ورزان و بزرگانی همچون آیت‌الله مقتدایی، مدیر حوزه علمیه قم، آیت‌الله سید هادی خسروشاهی، آیت‌الله سید جمال‌الدین دین‌پرور رئیس بنیاد نهج‌البلاغه، دکتر مهدی محقق، رئیس هیئت مدیره انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دکتر محمدصادق محفوظی، رئیس مرکز دایره‌المعارف انسان‌شناسی و مؤسسه پژوهشی ابن‌سینا و تنی چند از شخصیت‌های دیگر آغاز می‌شود.
پس از اجرای تماشایی گروه تواشیح، «داریوش ارجمند» هنرمند سینمای کشورمان به عنوان گرداننده مراسم خوشامد می‌گوید و پس از مقدمه‌چینی کوتاه او و سخنان «محمدصادق محفوظی»، آیت‌الله مقتدایی با نام و یاد خدا و حضرت بقیه‌الله الاعظم «مهدی» عج از این گنجینه رونمایی می‌کند.دو جلد کتاب تفسیر کشاف زمخشری مربوط به سنه 900 هجری قمری اولین اثری است که در این مراسم رونمایی می‌شود و نظر بسیاری از کارشناسان این حوزه را به خود جلب می‌کند.
کتاب الحروف ابراهیم فقیر در شرح کلمات قرآن کریم متعلق به سنه 800 هجری قمری، قرآن کریم به جهت ناصرالدین شاه قاجار به کتابت مسیح موسوی طالقانی، کوتاه درباره موسس موزه آثار خطی دکتر محمدصادق محفوظی مؤسس مرکز دایره‌المعارف انسان‌شناسی و یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های آثار خطی و فرهنگی دنیا تحصیلات خود را در رشته روان‌شناسی بالینی در دانشگاه دولتی انگلیس تا درجه دکترا به پایان رسانید و در همان زمان توانست به تحصیل خود در رشته فلسفه نیز بپردازد
اما عشق او به فرهنگ و هنر ایرانی و اسلامی بخصوص نسخ خطی سبب شد از 20 سال پیش به جمع‌آوری این آثار ارزشمند بپردازد و برای انجام این مهم به طرق مختلف همچون حضور در حراجی‌های کشورهای دور و نزدیک، این گنجینه باارزش را جمع‌آوری کند.
موزه آثار خطی دکتر محفوظی واقع در سعادت‌آباد با بیش از 70 هزار آثار خطی و فرهنگی پایگاه مطمئنی برای پژوهشگران و هنرمندان به شمار می‌رود و تاکنون ده‌ها هزار نفر از جمله بسیاری اندیشمندان و شخصیت‌های برجسته علمی و فرهنگی و اجتماعی جهان از این مرکز بازدید کرده‌اند و از همت وی به شگفت آمده‌اند.
شش دفتر مثنوی معنوی به خط کامل هراتی دوران تیموری سنه 842 هجری قمری، هفت‌پیکر نظامی گنجوی دوران تیموری به قلم گیسو شاه، اسفار اربعه ملاصدرا با تعلیقه مرحوم عصار، نقاشی صحرای محشر و ساقی کوثر به قلم محمدحسین نقاش‌باشی در سنه 1220 زمان فتحعلی‌شاه قاجار، کلیات خواجو کرمانی پایان یافته در سنه 830 هجری قمری توسط یکی از شاگردان خواجو کرمانی، کتاب نهج‌البلوغ شرح زیج الغ تألیف درویش الحاج عباس و سیم سنه 1158 هجری قمری، قرآن کریم به خط محمدرضا خوانساری کتابت شده به جهت معتمدالسلطان، قطعه خط دعا به خط محمدبن نیریزی، دعای تحویل شمس به خط احمد طباطبایی و قرآن کریم به خط ابوالقاسم شریف به جهت فتحعلی‌شاه قاجار کتابت شده، آثار ارزشمندی هستند که طی مراسمی رونمایی به گنجینه با ارزش مرکز دایره‌المعارف انسان شناسی افزوده شدند.
آیت‌الله «مقتدایی» پس از مراسم رونمایی، این مجموعه را گنجینه‌ای ارزشمند معرفی می‌کند و می‌گوید: «گردآوری چنین مجموعه‌هایی علاوه بر ارزش‌های معنوی می‌تواند پایه‌گذار بسیاری از اندیشه‌های عمیق و رویکردهای ریشه‌دار در میان نسل جوان و دیگر اقشار جامعه باشند و انصافاً دکتر محفوظی با یک تلاش بی‌نظیر و خلوص نیت و صداقت توانسته‌اند این گنجینه بسیار با ارزش را تشکیل دهند.
ان‌شا الله که باقیات و صالحاتی باشد برای ایشان و قابل استفاده برای دیگران.» بی‌توجهی به فرهنگ و هنر در ادامه مراسم دکتر «مهدی محقق» رئیس هیئت مدیره انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در جایگاه قرار می‌گیرد و می‌گوید:
«زمانی مسلمانان در تمام علوم حرف اول را می‌زدند اما در دوره‌ای از تاریخ توجه کافی برای نگهداری از آثار علمی و فرهنگی و هنری نشد و به همین دلیل بهترین آثار ما در موزه‌های اسپانیا، ایتالیا، انگلستان،روسیه و دیگر کشورهاست. این باعث تأسف است که ما مسلمانان برای نگهداری این آثار اهمیتی قائل نبوده‌ایم اما موجب سرافرازی است که فردی همچون دکتر محفوظی با همت و پشتکاری درخور توجه تمام تلاششان را برای جمع‌آوری و حفظ این آثار به‌کار گرفته‌اند.»
وی ضمن اینکه گردآوری آثار و گنجینه‌های ایرانی و اسلامی را اقدامی بسیار با ارزش می‌خواند خاطرنشان می‌کند که فراهم آوردن زمینه‌هایی برای تحقیق و پژوهش بر این آثار که زمینه‌ساز تألیفات و خلق آثار بعدی‌اند، بسیار مهم است.
«محقق» کتاب کشاف زمخشری را یکی از ارزشمندترین آثاری دانست که در این مراسم از آن رونمایی شد و در ادامه، استادان و صاحبنظران دیگری که در این برنامه حضور داشتند نیز درباره ارزش دینی و تاریخی آثار این مجموعه مطالبی را بیان کردند.
همشهری محله - 2
