مهندس محمد درویش، کارشناس ارشد محیطزیست با تاکید براین که آتش سوزی درتالاب گندمان ادامه دارد به همشهری گفت: موقعیت جغرافیایی این تالاب که بیش از یک میلیون سال از عمر آن میگذرد ویژگی خاصی برای آن رقم زده بهطوری که عمق مواد آلی (هموس) در برخی نقاط این تالاب به 5/12 متر میرسد.
موادآلی در این نقاط به «خاک تورب» تبدیل شده که به آن زغال سنگ نارس اطلاق میشود. سهم عمده این زغالها هم کربن است که قابلیت اشتعال دارد. از آنجایی که آتش داخل این لایهها شده آتشسوزی همچنان ادامه دارد و تا زمانی که آب به عمق تورب نفوذ نکند این آتش سوزی ادامه خواهد داشت زیرا با اندک نسیمی آتش دوباره گر میگیرد.
وی با اشاره به اینکه هنوز فضای منطقه تالاب آکنده از دود است، افزود: اینکه گفته میشود در این تالاب هیچ پرنده یا گونه زیستی بر اثر آتش از بین نرفته حرفی نادرست است شاید این تصور غلط ناشی از آن باشد که بهدلیل پوک بودن خاک تالاب حیوانات و پرندگان در دل خاک فرو رفته و بر اثر حرارت تبدیل به پودر شدهاند. با این حال لاشه شماری از پرندگان و لاک پشتهایی که در آتش سوختهاند در حواشی تالاب قابل مشاهده است.
درویش در باره اهمیت این تالاب تصریح کرد: گندمان تنها منطقهای است که در آن میتوان درنای خاکستری را مشاهده کرد؛ پرندهای که مدتهاست نامش در فهرست قرمز گونههای در معرض انقراض ثبت شده است. اردکهای غازنما از دیگر گونههایی است که فقط در این تالاب قابل رویت هستند.
در این تالاب همچنین 16 خانواده از بیمهرگان کف زی شناسایی شدهاند؛ جاندارانی که در تصفیه آب نیز در زنجیره غذایی نقش فوقالعادهای دارند.این فعال محیطزیست در ادامه گفت: آتش سوزی در گندمان بیش از هر چیز نشان داد که سازمان حفاظت محیطزیست که متولی حفاظت 5/7درصد خاک کشور(مناطق حفاظت شده) است از نظر سخت افزاری و نرم افزاری فاقد تجهیزات لازم است و از همین رو در برابر کوچکترین حادثه آسیب میبیند.
حوادثی از این قبیل، تجهیز سازمان به وسایل مدرن از جمله هواپیمای اطفای حریق و سایر تجهیزات پیشرفته را خاطرنشان میسازد.
نابودی پناهگاه زمستانگذرانی
گندمان از جمله تالابهای مرتفع ایران است و بهدلیل واقع شدن در ارتفاعات، از آلایندههایی که بسیاری از تالابها را به ورطه نابودی کشانده در امان مانده است. اما آتش سوزی اخیر در این تالاب، سبب شد تا پرندگان مهاجر یکی از پناهگاههای زمستانگذرانی خود را از دست بدهند.
این گفته دکتر اسماعیل کهرم، پرنده شناس و مدرس محیطزیست در واکنش به
آتش سوزی در گندمان است. به گفته کهرم، این تالاب که در منطقه سردسیر واقع شده در فصل زمستان محل امنی برای زمستان گذرانی پرندگان کوچنده محسوب میشود.
نیزارهای اطراف تالاب و علوفه اطراف آن منبعی برای تغذیه پرندگان مقیم و تخمگذار است و از آنجایی که این نیزارها در زمستان پناهگاه پرندگان مهاجر است بدیهی است که آتشسوزی سبب میشود پرندگان، محلی برای زمستان گذرانی خود در این منطقه نداشته باشند.
وی با اشاره به اینکه تالاب بدون نیزار معنایی ندارد، گفت: خوشبختانه این آسیبها قابل جبران است و در درازمدت پوشش گیاهیترمیم خواهد شد بهخصوص اگر زمستان سردی در پیش نباشد تخریبها زودتر ترمیم میشود.در عین حال کهرم تصریح کرد: اداره کل باید با بررسی، علل آتش سوزی را مشخص کند تا چنانچه تعمدی باشد از تکرار آن در آینده جلوگیری کند چرا که در بسیاری موارد عدهای برای تامین منافع خود از جمله برای تصرف اراضی تالابی دست به آتش سوزیهای عمدی میزنند و این بلایی است که اگر باب شود به آفتی تبدیل خواهد شد که جبران آن غیرممکن خواهد بود.
خشکسالی عامل اصلی آتش سوزی
اما بهرغم گفتههای افراد محلی مبنی بر ادامه آتش سوزی، داوود شیوندی مدیرکل محیطزیست چهارمحالوبختیاری در آخرین اظهاراتش با اعلام اینکه آتشسوزی در تالاب گندمان از روز شنبه هفته گذشته شروع شد و در روز جمعه بهطور کامل مهار شد افزود: تالاب گندمان بهدلیل خشکی شدید ناشی از کاهش 28درصدی بارندگی و قطع بسیاری از آبراهها بر اثر خشکسالی بستر مناسبی برای آتشسوزی داشته و آتشسوزی به همین خاطر در این منطقه رخ داده است.
شیوندی با تکذیب مرگ موجودات زنده گفت: هیچ لاکپشت و پرنده و ماهی در این تالاب زندگی نمیکند و اگر این تالاب آب داشت که آتش نمیگرفت. این اظهارات در حالی از سوی وی اظهار میشود که تصاویری از مرگ جانوران تالاب گندمان از سوی رسانههای مختلف بهخصوص خبرگزاری مهر منتشر شده است که شیوندی این تصاویر را متعلق به تالاب گندمان نمیداند.