موهایت به استقبال برف زمستان می‌رود. شاید بیماری‌ای که در بهار عمرت جایی نداشت، اکنون همراه هست است. چهره‌ات شاید چون دیروز نباشد و شریک زندگی‌ات به سفر ابدی رفته است.
تو چون درخت پاییزی هستی که گرچه ظاهرش با بهار دیروز فرق دارد و برگ‌های سبزش، قرمز و زرد شده و در پی سفر است اما ریشه‌هایش همچنان پابرجاست تا پیش رود و خزان عمر را پاس دارد. پس خوش به حال خزان عمر که با ریشه‌های معنویت و یاد خدا، خرد، صبر و امیدواری و نگاهی پرمفهوم به سفر ابدی آن را پاس می‌داریم.
هارولد گسنر، نویسنده، می‌گوید: «پیشاپیش خود را برای مقابله با فشارهای روانی و مشکلات آماده کنید و روش‌های مقابله با آن را بیاموزید.»
در سالـمندی،کار، همسر، دوستان و سلامتی خود را از دست می‌‌دهیم. روزهای سخت و شب‌های همراه با بی‌خوابی را پشت سر می‌گذاریم. پژوهش‌های بالینی نشان می‌دهد کسانی که همسر خود را از دست می‌دهند طی 12 تا 24 ماه از غم آنان کاسته شده و بهبود می‌یابند. روش‌های مقابله با فشار روانی و افسردگی مانند اثر انگشت منحصر‌به‌فرد است.
کسانی که مشکلات‌شان را با دیگران در میان می‌گذارند، احساس آرامش می‌کنند زیرا مهم‌ترین نیاز آنان بیان احساسات، غم و رنج است. ورزش سبک یا متوسط یا انجام کارها و فعالیت‌هایی که در گذشته لذت‌بخش بوده، روحیه را بهتر می‌کند. انسان‌های مذهبی با خواندن نماز، انجام فرائض مذهبی و رو آوردن به مسائل معنوی به آرامش می‌رسند.
توجه به فرزندان و نوه‌ها، ارتباط مستمر با دوستان و افراد مورد علاقه و برگزاری مهمانی، کار با جوانان، همکاری با سازمان‌های خیریه، خواندن کتاب یا تماشای فیلم مورد علاقه، باغبانی و انجام کارهای خانگی، نگاه کردن عکس‌های خانوادگی و به یاد آوردن خاطرات خوش، فشار روانی را کاهش می‌دهد. یادگیری هنر جدید مانند نقاشی، عکاسی و خط روحیه را بهتر می‌کند.
اما مراقب باشید از روش‌هایی چون مصرف الکل و سیگار برای مقابله با فشار روانی استفاده نکنید زیرا سلامتی شما را به‌خطر می‌اندازد.
برخی سالمندان در مقابل مشکلات تسلیم می‌شوند. آنان گوشه‌گیر شده و نمی‌خواهند با کسی صحبت کنند. آنان نیاز به کمک دیگران دارند ولی علاقه نشان نمی‌دهند. فکر می‌کنند رنج، ترس، گریه‌های مداوم، بی‌خوابی شب‌ها و بی‌اشتهایی طبیعی است و به‌زودی به حال عادی بازمی‌گردند، درحالی‌که ادامه این امر به افسردگی حاد منجر می‌شود و اجازه نمی‌دهد فرد از نعمت‌های دیگر زندگی لذت ببرد.
اجازه ندهید افسردگی شما حاد شود. به مشاور یا روانپزشک مراجعه کنید. برخی افراد با صحبت و پاره‌ای دیگر با دارو درمان می‌شوند.
به‌طور منظم ورزش کنید
ورزش باعث افزایش عـمـر و کیــفیت آن می‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد ورزش‌های اروبیک به بهبود حافظه کمک می‌کند و سیستم ایمنی بدن را افزایش می‌دهد، در نتیجه فرد کمتر دچار بیماری می‌شود یا در صورت بیماری زودتر بهبود می‌یابد. اگر از جوانی ورزش کنید، یک امتیاز است ولی برای ورزش‌کردن هرگز دیر نیست. با نظر کارشناسان، تمرینات ورزشی‌ای را که برایتان مناسب است به‌طور منظم انجام دهید.
سالمندی خردمندی است
در سخن بزرگان آمده است: «خرمندی با شناخت و افزایش سن به‌دست می‌آید.» در امثال سلیمان اشاره می‌شود: «خرد یعنی موهای سفید انسان.» اریک اریکسون روانشناس معتقد است که خرد قدرت منحصر به فردی است که با وجود کاهش توانایی جسمی انسان در سالمندی با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.
پیش رفتن به سوی خردمندی یک سفر است نه هدف. خردمندی مستلزم هوش فراوان و سن زیاد نیست. انسان در هر سنی می‌تواند خردمند شود اما افراد مسن فرصت بیشتری برای کسب این موهبت دارند. فرد خردمند در سراسر زندگی جرأت تجربه‌کردن و آموختن تجربه‌ها را دارد. میانه‌روی، مهربانی و کنترل خود از ویژگی انسان عاقل است.
براساس پژوهش دانشگاه یل، افراد عقیده دارند انسان عاقل به دیگران توجه می‌کند. پژوهش دیگری در دانشگاه کالیفرنیا نشان داد که افراد، آرامش، همدردی، عدم قضاوت، مهربانی، خوشرویی و شوخ‌طبعی را صفات ویژه افراد خردمند می‌دانند. این صفات از قلب انسان سرچشمه می‌گیرد.
بودا یکی از فلاسفه و معلمان،که سنت مذهبی او بر میلیون‌ها انسان در ژاپن، چین و آسیای‌جنوب‌شرقی تاثیر گذاشته است، ویژگی‌هایی برای انسان دانا برمی‌شمرد که مهم‌ترین آن مهربانی و نرمش است. به گفته او، انسان دانا از کلام خشن، غیبت و دروغگویی دوری می‌جوید.
ژان‌ژاک روسو- فیلسوف فرانسوی قرن19- می‌گوید: «چه خردی مهم‌تر و باارزش‌تر از مهربانی است؟» و یک قرن بعد نیچه- نویسنده آلمانی- می‌گوید: «با افزایش درایت، رفتارهای منفی انسان کاهش می‌یابد.»
خود را کنترل کنید
فرد دانا در رویارویی با مشکلات و سختی‌های زندگی و حتی توهین دیگران، خونسردی خود را حفظ می‌کند.
بودا می‌گوید: «انسان خردمند، رفتار، کلام و افکار خود را کنترل می‌کند».
درد و رنج را راهی به سوی مقاوم بودن بدانید وقتی در سالمندی دچار مشکلات فراوان شدم، نزد روانشناسی رفتم و مشکلاتم را با او در میان گذاشتم. با دقت به صحبت‌هایم گوش کرد و گفت: «زمانی متوجه می‌شوی که همه تجارب زندگی‌ات- حتی بدترین آنها- با ارزش است.»
من از او انتظار داشتم از من حمایت کند یا مرا راهنمایی کند که چگونه بر مشکلات غلبه کنم. سال‌ها طول کشید تا متوجه شوم نظر وی صحیح بود. درد و رنج ما را وامی‌دارد تا راهی برای مقابله با مشکلات پیدا کنیم و باعث مقاومت ما و درک مسائل مهم خود و جهان اطرافمان می‌شود.
حافظه‌تان را تقویت کنید
پژوهش‌ها نشان می‌دهد کسانی که با مطالعه و انجام کار فکری، ذهن‌شان را فعال نگه می‌دارند، در مقایسه با سایرین کمتر دچار زوال ذهن می‌شوند. بازی شطرنج و مطالعه را جزو برنامه‌های روزانه خود قرار دهید. همان‌طوری که در بالا گفته شد، ورزش را فراموش نکنید.
اگر دچار اضطراب هستید با مراجعه به متخصص آن را درمان کنید زیرا اضطراب باعث فراموشی می‌شود.
پژوهش‌هایی که در دانشگاه ویرجینیا انجام گرفت نشان داد در آزمون حافظه، سالمندانی که شیرینی مصرف کردند 38درصد در مقایسه با سایرین کلمات و جملات را پس از شنیدن به یاد می‌آوردند و حافظه درازمدت آنان افزایش یافت. اگر دچار بیماری قند نیستید، با نظر دکترتان چای را با شکر در صبح و بعدازظهر بخورید.
اگر دچار فراموشی هستید، همه کارهایتان را یادداشت کنید؛ به تنهایی به جاهای ناشناخته نروید؛ همزمان دو کار را انجام ندهید. اگر فراموشی‌تان حاد است به متخصص مراجعه کنید.
تجارب جدید را بیاموزید
اگر شرایط جسمی و فعلی شما اجازه می‌دهد به شهرهایی که تاکنون نرفته‌اید سفر کنید و با مردم و آداب و رسوم آنان آشنا شوید.
کار با رایانه و اینترنت را بیاموزید. آدرس ای‌میل (پست الکترونیکی) باز کنید و مطالب جالب و جوک و عکس‌های دیدنی که در اینترنت پیدا می‌کنید را برای فرزندان یا نوه‌تان ارسال کنید. مادربزرگ و پدربزرگی به‌روز باشید. خاطرات زندگی‌تان را تایپ و برای نوه‌ها و دوستان‌تان ارسال کنید. بازی رایانه‌ای را بیاموزید.
تسلیم بیماری نشوید
با بیماری مبارزه کنید و غذا، میوه و سبزیجاتی را که برای حفظ سلامتی و مقابله با بیماری لازم است مصرف کنید.
در صورت نیاز از وسایل کمکی نظیر واکر، صندلی چرخدار، سمعک و... استفاده کنید. مادربزرگ 90ساله من که از سمعک و صندلی‌چرخدار استفاده می‌کرد، تا پایان زندگی امیدوار بود و آموختن زبان جدید را آغاز کرد؛ هر روز به دنبال شنیدن جوک جدید بود؛ هر وقت به دیدن او می‌رفتم با جوک و شوخی، لحظات شادی را برای همه نوه‌ها و فرزندان فراهم می‌کرد.
نویسنده: داگلاس اچ‌پاول
برگرفته از Myths of aging
