رنگ‌آمیزی متنوع و مداوم مبلمان و المان‌های شهری، آراستن شهر به نور چراغ‌های رنگی، طرح‌های نقاشی شده بر دیوارها، مجسمه‌های نصب شده در میدان‌ها، تنها بخشی از کارها و نمود زیباسازی در شهر هستند. با نگاهی درست به حال و هوای ظاهری منطقه در یک سال گذشته، به تغییرات بسیاری در محیط شهری می‌توان اشاره کرد.
این دگرگونی‌ها مرهون تلاش، کار و ایده‌های خوب مهندس ایرج بلوری رئیس اداره زیباسازی و همکارانش است. مهندس بلوری ایده‌های بسیاری برای آراستن و آرام کردن فضاهای منطقه دارد، اما بافت فرسوده و محیط تنگ فضای درونی آن اجازه کار زیاد به او نمی‌دهد. با او به گفت‌و‌گو نشستیم تا از نگاهش به زیباسازی شهر و دغدغه‌هایش برای منطقه بدانیم.
باسابقه رئیس زیباسازی آشنا شویم ایرج بلوری، متولد 1337 در شهر تبریز است. مهندسی فضای سبز را از دانشگاهی در ترکیه دریافت کرده و از اواخر سال 69 وارد حوزه امور شهری در شهرداری تهران شده است. در طی 18 سال کار پیوسته با شهرداری سمت‌های مختلفی داشته:
شهردار نواحی مختلف منطقه 6، جانشین شهردار منطقه 6، رئیس زیباسازی منطقه 10، در این سال‌ها در کنار کار دوره‌های مختلف مدیریت شهری را هم گذرانده است. در سال‌های طولانی فعالیت در منطقه 6، برای احداث بزرگراه کردستان، احداث فضاهای شهری، پارک، محل‌های خدماتی، تدارک و آماده‌سازی میدان‌های مرکزی شهر برای اجرای مراسم خاص، تلاش زیادی کرده است.مهندس بلوری با به عهده گرفتن ریاست اداره زیباسازی منطقه در شهریور سال 87، فعالیت پیگیرانه خود را تا کنون ادامه داده است.
- دغدغه تعدیل ظاهر خشک و بی‌روح شهر همیشه با مدیران زیباسازی بوده است. از این دغدغه و اهمیت زیباسازی در شهر بگویید.
تهران شهری بزرگ، با جمعیت و بافتی انبوه و تا حدی آشفته است. آلودگی‌های بصری و صوتی در این شهر بسیار است. بنابراین نیاز به تغییر نماهای شهری و جلوه زیبا بخشیدن در آن بسیار ضروری است. رنگ‌آمیزی فضاها، نورپردازی و طراحی صحیح همه در خدمت آرامش بخشیدن به پوستر بیرونی شهر و روحیه مردم است.
- این زیباسازی چگونه به آرام کردن روح و روان مردم کمک می‌کنند؟
فشارهای روزمره زندگی، تراکم جمعیت و ماشین در خیابان‌ها همه، قدرت تحمل آدمی را کم می‌کند. حالا اگر فضایی هم که شهروندان در آن قدم برمی‌دارند، با رنگ‌های تیره و نابجا احاطه شده باشد، فشارها چندبرابر می‌شود. اما با رنگ‌آمیزی سنجیده، نه تنها تنش‌ها کم می‌شود، بلکه شادی را هم می‌شود به وجود شهرنشینان تزریق کرد و در این میان رنگ‌آمیزی شهر بسیار اهمیت دارد.
- برای رنگ‌آمیزی شهر چه معیارهایی مدنظر دارید؟
رنگ در شهر به 3 دسته تقسیم می‌شود. اول رنگ‌های شهری، دوم رنگ‌های ترافیکی و سوم رنگ‌های فضاهای سبز. رنگ‌های شهری در نقاشی دیواری و طرح‌های گرافیکی نقش دارند که بیشتر در خدمت رساندن مفهوم طراحی شده هستند. رنگ‌های ترافیکی به علائم ترافیکی و مسیرهای عبور ماشین‌ها مربوط هستند.
این رنگ‌ها علاوه بر ایجاد حالت هوشیاری برای راننده، نباید تمرکز او را در حین رانندگی بر هم بزنند. رنگ‌های به کار رفته در فضاهای سبز نیز نباید فضای اصلی را تحت‌الشعاع قرار داده و بیننده را از آن جدا کنند. دیدن گل و گیاه مهم‌تر از دیدن یک سطل زباله قرمز‌رنگ است.
- در مورد نورپردازی هم این دقت نظر اعمال می‌شود؟
البته هر جا که از نورهای رنگی استفاده می‌شود، همان قوانین مربوط به رنگ وجود دارد. علاوه بر این در نورپردازی بحث تلطیف کردن، جذاب کردن و حتی بالا بردن امنیت در مکان‌های تاریک، در طراحی لحاظ می‌شود.
- اما زیباسازی شهر، فقط رنگ‌آمیزی و چراغ نصب کردن نیست؟
بله، دقیقاً زیباسازی حوزه‌های مختلفی دارد. از نقاشی دیواری،کارهای حجمی، نصب مبلمان شهری و احداث پاتوقها تا احیای بافت‌های قدیمی، آذین‌بندی و تبلیغ فرهنگی در مناسبت‌های گوناگون. بنابراین مدیریت زیباسازی وظایف متعددی دارد که در همه آنها ایجاد آرامش و نشاط در شهر و سپس ترویج فرهنگ شهروندی را مدنظر دارد.
- به کارهای حجمی اشاره کردید. چرا برخی از حجم‌های نصب شده یا المان‌های شهری خشن و ناملایم هستند؟
وقتی اصول زیباسازی رعایت نشود، این اتفاق می‌افتد. المان‌ها و فرم‌ها در حد امکان باید نرم و دور از تیزی و خشونت باشند. چشم انسان با خطوط و فرم‌های منحنی سازگارتر است. از طرف دیگر تناسب کار ساخته شده با مکان نصب آن نیز مهم است. بطور مثال آلاچیق‌هایی که در حال حاضر نصب می‌شوند از بتون با طرح چوب ساخته شده‌اند. در صورتی که قبلاً جنس فلزی خشن داشتند اما طرح چوبی که الآن به کار می‌رود به طبیعت درون پارک نیز نزدیک‌تر است.
- شرایط، امکانات و محدودیت‌های محیط نیز بطور حتم در طراحی و زیباسازی نقش دارند. زیباسازی در این منطقه با وجود بافت فرسوده و قدیمی‌اش چقدر ممکن است؟
متأسفانه محدودیت بسیاری برای کار کردن وجود دارد. برای نورپردازی و نصب کارهای حجمی فضای مناسب کم است. اکثر نماهای منطقه زیرسازی مناسب نداشته و فرسوده است. برای نقاشی دیواری بیشتر اوقات باید کل دیوار عوض شده یا مجدد زیرسازی شود که کار مشکلی است.
- از سوی دیگر فضای آزاد برای احداث پاتوقها وجود ندارد و برای این کار باید زمینی به تملک شهرداری درآید.
در مجموع محدودیت وجود دارد. بسیاری از طرح‌های من در اینجا قابل اجرا نیست. اما تمام تلاش من و همکارانم از ابتدا این بوده که با توجه به شرایط موجود، طرح‌ها و فکرهای مختلف را بررسی کنیم. تا حالا هر جا فضا فراهم شده کار کرده‌ایم. بطور مثال فضای مناسب برای نورپردازی در محله‌ها نیست، تنها زیر پل‌ها امکانپذیر بود که در پل‌های نواب و زیرگذر آزادی کار نورپردازی را اجرا کردیم. جالب است بدانید گاهی برای نصب پرتابل تبلیغات فرهنگی هم به دلیل معابر تنگ و باریک به مشکل برمی‌خوریم.
- تبلیغات فرهنگی هم در حوزه وظایف زیباسازی است؟
به نظرم تبلیغ و فرهنگسازی در رأس کارهای شهرداری است. نصب این پرتابل‌ها به عنوان مبلمان شهری به عهده ما است، اما آموزش زندگی در شهر را هم انجام می‌دهیم. علاوه بر پیام‌های فرهنگی درباره زباله، نگهداری از محیط شهر و رعایت بهداشت، تبریک و پیام‌های مناسبتی هم روی پرتابل‌ها نصب می‌شود.
- آموزش شهروندی، به همین پیام‌ها ختم می‌شود؟
خیر. اعتقادی وجود دارد که برای آموزش هر چیز باید از کودکی شروع کرد. بنابراین با شروع مدارس برنامه‌های آموزش شهری در طی سال تحصیلی، برای بچه‌ها اجرا می‌شود. به دلیل اهمیت آغاز مهر و تحصیل، امسال با حضور 3 اکیپ مجهز، یک هفته قبل از بازگشایی مدرسه‌ها، تمام نماهای شهری و دیوارهای 3 ناحیه شست‌وشو و تمیز شد.
امسال برای خانواده‌ها هم کنار 45 مدرسه بنرهای فرهنگی نصب کردیم. در این بنرها نحوه انتخاب راه مناسب برای رساندن بچه‌ها، پارک نکردن ماشین جلو در مدرسه و نکات دیگر درباره کم کردن ترافیک روزهای آغاز مهر یادآوری شده است.
- بازخورد کارهای زیباسازی و تبلیغی در میان ساکنان منطقه چطور بوده است؟
مردم این منطقه بسیار قدرشناس هستند. انتظارشان بالا نیست و در ازای کمترین کاری که برای آنها انجام می‌شود بسیار قدردان هستند. حرف‌های آنها از طریق شورایاری‌ها منتقل می‌شود یا خودمان واکنش‌ها را به طور مستقیم سر پروژه‌ها می‌بینیم. یادم هست هفته‌های اول که آبنمای موزیکال پارک هزار شهید افتتاح شده بود. بیشتر شب‌ها به آنجا می‌رفتم تا از نزدیک رضایت یا عدم رضایت مردم را ببینم.
- این قدرشناسی موجب توجه بیشتر آنها به نگهداری از شهر و کارهای زیباسازی شده است؟
تا حالا مورد خسارت جدی نداشتیم. به غیر از بازیگوشی‌های بچه‌ها که به طور مثال شب چهارشنبه‌سوری به دیوارهای نقاشی‌شده ترقه می‌زنند. مردم همیشه در نگهداری وسایل نصب شده، ما را یاری داده‌اند. البته آموزش‌های مداوم از طریق اداره زیباسازی و معاونت اجتماعی هم تأثیر داشته است.
حالا مردم، شهرداری را از خودشان می‌دانند. قبلاً پرداخت عوارض با رغبت انجام نمی‌شد اما با فعالیت‌های جدید شهرداری، مردم مشاهده کرده‌اند که در ازای گرفتن عوارض چه خدمات و برنامه‌های مختلف رفاهی، تفریحی به آنها ارائه می‌شود.
- حالا که تعامل خوبی بین مدیران شهری و شهروندان برقرار است، چه روش‌هایی برای انجام کارهای خلاقانه و بهتر در شهر دارید؟
امروز که در عصر ارتباطات قرار داریم، تبادل فکری و اطلاعات اینترنتی، بهترین راه آشنایی با شیوه‌های مختلف در شهرها و کشورهای دیگر است. علاوه بر این خودم سفر و مطالعه در رشته کاری را نیز مدنظر دارم. درباره روان‌شناسی رنگ در شهر بسیار می‌خوانم. اینکه چرا به طور قراردادی در همه جای دنیا جدول‌ها به رنگ سفید ومشکی یا سفید و زرد است.
چرا باجه‌های پست و تلفن را زردرنگ می‌کنند و همه تعاریف و فلسفه خاصی که در کابرد رنگ‌ها وجود دارد. بجز این شیوه‌ها، از تجربه‌های مدیرها و مسئولان دیگر شهر یا کسانی که دیگر در رأس کار نیستند، بهره می‌گیریم.
- شهر ما چقدر توان زیبا شدن و آرامش‌بخشی دارد؟
به نظر من تهران جزو شهرهای قشنگ است. قابلیت‌های بسیاری برای زیبایی و منحصر به فرد شدن دارد. به همین دلیل هم با مطالعات و مشاوره‌هایی که در شهرداری صورت می‌گیرد، به سرعت به شهرهای تمیز و مدرن جهان خواهد پیوست. البته هر شهری خصوصیات ویژه خود را دارد. بنابراین همیشه در الگوبرداری از روش‌های مدرن و جدید، فرهنگ محله‌ها و مردم ساکن آن در نظر گرفته می‌شود.
همشهری محله - 10
