به گزارش خبرنگار دین و معارف خبرگزاری ایسنا، بررسی وضعیت نوین فرهنگی ـ اجتماعی شیعیان عراق روز دوشنبه توسط گروه مطالعات فرهنگی جهان اسلام پژوهشکده ارتباطات میان‌فرهنگی و بین‌الملل پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد، حسین اکبری معاون عتبات عالیات سازمان حج و زیارت، دکتر احسان امین، مدیرعامل موسسه البلاغ و مهندس جمال ابراهیمی کارشناس ارشد حوزه مسائل عراق، وضعیت نوین فرهنگی ـ اجتماعی شیعیان عراق را بررسی کردند.
در ابتدای این نشست حسین اکبری، معاون عتبات عالیات سازمان حج و زیارت با اشاره به تاریخ جنبش‌های شیعی و نظام سلطه در طول تاریخ کشور عراق خاطرنشان کرد: کشور عراق به عنوان کشور بین‌النهرین حدود 800 سال در کنترل ایران بود و پس از آن به تصرف انگلیسی‌ها درآمد که درحال حاضر نیز متشکل از سه قومیت شیعه، سنی و کرد است.
وی یادآور شد: در زمان حزب بعث که حکومت را با کودتا در دست گرفتند، دوران سختی برای شیعیان عراق بود و برخورد‌های بسیار خشن و بدی در مورد آنها انجام می‌شد.
این کارشناس مسائل عراق تاکید کرد: همواره یک ارتباط تنگاتنگ تاریخی با محوریت مرجعیت شیعه در ایران و عراق وجود داشته است و شیعیان عراق در طول تاریخ ارتباطی پیوسته و جدی با ایران داشته‌اند و تنیدگی خاصی میان آنها وجود دارد.
اکبری با بیان اینکه شیعه دنیا را تنها برای خود نمی‌خواهد گفت: حتی کشورهای استعماری که در گذشته و یا حال حاضر در عراق حضور دارند، به این نتیجه رسیده‌اند که زمان از بین بردن شیعه گذشته و باید با او تعامل کرد.
وی در ادامه به اهداف آمریکا از حمله به عراق اشاره کرد و گفت: همگن‌سازی منطقه، تامین امنیت انرژی، تثبیت قدرت در عراق و تحقق صلح خاورمیانه از اهداف جنگ و حمله به عراق بود. اما آنها در عمل با مشکلاتی مواجه شدند و اتفاقاتی که در عراق افتاد با محوریت مرجعیت شیعه به خوبی اداره شد.
معاون عتبات عالیات سازمان حج تاکید کرد: هرگاه خداوند سکانداری ملتی را به مرجعیت شیعه داده، قدرت و توانایی اداره آن را نیز داده است. به طوری که آیت‌الله سیستانی و نقش ایشان در عراق بسیار برجسته بود و توانست بسیاری از نقشه‌های آمریکایی‌ها را بر هم بزند و شیعیان و حکومت مالکی توانست نقش خوبی را اجرا کند و پیوندش با شیعیان ایران به گونه‌ای است که کسی نمی‌تواند آن را از هم جدا کند.
به گزارش ایسنا، در ادامه این نشست تخصصی، دکتر احسان امین، مدیرعامل موسسه البلاغ بزرگ‌ترین مقاومت ملت عراق در مقابل زورگویان را مقاومت فرهنگی عنوان کرد و گفت: در اشغال عراق و تحولات این کشور حتی یک بیت شعر و یک خط از اهل قلم و نویسندگان نمی‌توان یافت که از اشغال استقبال و تمجید کند و همه به گونه‌ای آن را ذم کرده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: یکی از موارد بارز در فرهنگ عراق ارتباط آن با سایر فرهنگ‌ها و غنای فرهنگ این کشور است که سال‌ها مرکز ترجمه و تالیف بسیاری از کتب و علوم بشری بوده است و دارای تکثر و چند بعدی است.
امین بی ثباتی سیاسی در عراق را عاملی برای مهاجرت علما، متفکران و اندیشمندان این کشور دانست و تصریح کرد: این عامل در کنار اثرات منفی‌ای که داشت باعث شکوفایی و تعامل بیشتر آنها با اندیشمندان سایر کشورها و بویژه کشور ایران شد. بنابراین حضور و رفت‌وآمد متفکران و علمای دو کشور تا جایی رسیده است که نمی‌توان بین فرهنگ تاریخی و دینی دو کشور فاصله انداخت.
مدیرعامل موسسه البلاغ همچنین به تاثیر اشغال عراق بر وضع فرهنگی این کشور اشاره و اظهار کرد: در زمان صدام انحصار دولتی فرهنگ وجود داشت و رسانه‌های تبلیغاتی و فرهنگی در انحصار دولت بود و از شروع حکومت بعث مراکز فرهنگی غیردولتی دینی در معرض نابودی قرار گرفتند. به طوری که در آن دوران 870 حسینیه با دینامیت منفجر شد و از 30 مدرسه علمیه تنها یک مدرسه باقی مانده بود و هر صدای آزاد بویژه اگر از سوی علما و روشنفکران بود زندانی می‌شد و این مسئله عاملی بود که آنها از این کشور هجرت کنند.
وی ادامه داد: در زمان صدام وضع فرهنگی عراق همانند کشورهای کمونیستی بود و بعد از سقوط صدام و اشغال عراق بلاهای بزرگی بر سر اهل علم و ادب آمد که آتش کشیدن کتابخانه‌های ملی و اوقاف بغداد که دارای هزاران نسخه خطی بود و غارت موزه‌های نینوا و بغداد که یک فاجعه جهانی به حساب می‌آمد و کشتن صدها استاد و عالم و دانشمند از نمونه‌های این بلایا به شمار می‌رفت.
مدیرعامل موسسه البلاغ گفت: پس از اشغال عراق توسط نیروهای اشغالگر، 91 درصد از اساتید و اهل هنر و علم از خطر مرگ هراسانند و تا به حال حتی یک قاتل از قاتلان این اقشار دستگیر یا محاکمه نشده است.
امین تشدید اختلافات قومی، قبیله‌ای و مذهبی را از دیگر آثار سوء اشغال عراق در حوزه فرهنگ و اجتماعیات برشمرد و افزود: پس از اشغال عراق جو ترس و وحشت با انتقام‌گیری بین اقوام و مذاهب به وجود آمد و این موضوع آثار و تولیدات فعالیت‌های فرهنگی را تحت تاثیر قرار داد.
وی همچنین با بیان اینکه پس از اشغال عراق و انهدام سلطه استبدادی صدام نیروهای نهفته در مردم که زیر فشار بودند به حرکت درآمده و به گونه‌ای شکوفا شدند تصریح کرد: در این دوران شاهد بروز نسل جدیدی از شعرا و نویسندگان جوان و تاسیس ده‌ها مرکز و صدها موسسه علمی، پژوهشی و فرهنگی و موسسات غیردولتی بودیم. همچنین شاهد فعالیت گسترده شاعران و متفکران عراقی در داخل و خارج بودیم که این امر بیشتر در زمینه شعر و داستان بود.
این کارشناس مسائل فرهنگی عراق درادامه به وضعیت چاپ و نشر کتاب در عراق قبل و بعد از اشغال اشاره کرد و افزود: در زمان معاصر 70 درصد کتاب‌های مراکز نشر لبنان و مصر در عراق به فروش می‌رسد و هنوز بازار کتاب عراق بازار اول عرب است و نمایشگاه‌های مختلفی در شهرهای متعدد این کشور برگزار می‌شود و خرید کتاب برای مردم عراق اولویت زیادی دارد.
امین یادآور شد: بعد از سقوط صدام شاهد افزایش نشر و تولید کتاب و آثار فرهنگی و ادبی در عراق هستیم به طوری که در مقایسه با 10 نشریه زمان صدام در حال حاضر حدود 300 نشریه اعم از روزنامه و مجله به چاپ می‌رسد و در مقایسه با 5 رسانه در آن زمان امروز حدود 50 رسانه، رادیو و تلویزیون و شبکه‌های ماهواره‌ای در عراق فعالیت می‌کند و از این تعداد تنها دو رسانه دولتی است و آن هم طبق قانون زیر نظر پارلمان عراق است.
به گزارش خبرنگار ایسنا، در پایان نشست بررسی وضعیت نوین فرهنگی ـ اجتماعی شیعیان عراق، مهندس جمال ابراهیمی کارشناس ارشد حوزه مسائل عراق بحث رسانه‌های این کشور در قبل و بعد از سقوط رژیم بعثی را مورد ارزیابی قرار داد و افزود: در عراق هم‌اکنون شبکه‌های تلویزیونی، رادیو، روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها به عنوان رسانه مطرح هستند و فعالیت می‌کنند، که از کانال‌های تلویزیونی دو کانال دولتی و بقیه غیردولتی است و 8 کانال سیاسی شیعه در عراق فعالیت می‌کنند و 4 کانال دینی و مذهبی با مرجعیت آقای شیرازی برنامه پخش می‌کنند.
ابراهیمی اضافه کرد: در بخش روزنامه‌ها نیز که در گذشته همه آنها دولتی بودند، درحال حاضر ده‌ها روزنامه تولید می‌شود که از مجموع 70 روزنامه تولید شده در عراق 16 روزنامه شیعی است.
این کارشناس مسائل عراق با بیان اینکه هم‌اکنون 24 خبرگزاری غیررسمی در کشور عراق فعالیت می‌کنند خاطرنشان کرد: سه سندیکای خبرنگاران، اتحادیه ادیبان و نویسندگان و جامعه هنرمندان عراقی نیز مشغول به فعالیت هستند و به اعضای خود تسهیلات ارائه می‌دهند. همچنین دو سازمان دفاع از آزادی بیان و دفاع از آزادی خبرنگاران نیز وجود دارند که بسیار فعال هستند.
ابراهیمی در پایان به وضعیت سینما در کشور عراق اشاره کرد و گفت: در گذشته سینما در عراق یک مدیریت مرکزی داشت اما در زمان حمله اشغالگران که ده سینما در بغداد فعال بود، اکثر آنها تخریب شدند و هم‌اکنون سینماهای این کشور زیر نظر وزارت فرهنگ عراق است که ضعیف عمل می‌کند. البته دو سینما در شهرهای بصره و بغداد افتتاح شده است اما آنها هم نسبت به گذشته فعال نیستند.
