در حال حاضر متوسط اهدای عضو در دنیا 10 تا 20 نفر به ازای هر یک میلیون نفر است و این آمار در کشور ما از 6/1 نفر در سال 83 به 9/2 نفر در حال حاضر رسیده است.
لیست انتظار
دکتر کامران بهشتی، متخصص تیم پیوند دانشگاه شیراز با تاکید بر لزوم فعال شدن شبکه‌های فراهم‌آوری اعضا برای استفاده مؤثرتر از اعضای اهدایی، گفت: حداقل یک پنجم افراد در انتظار پیوند به‌دلیل کمبود عضو اهدایی، جان خود را از دست می‌دهند.
وی با اشاره به ضعف فرهنگ عمومی در زمینه اهدای عضو از جسد به فرد نیازمند افزود: با وجود همه تلاش‌های انجام شده در زمینه پیوند اعضای افرادی که دچار مرگ مغزی شده‌اند باز هم از نظر فرهنگ عمومی در این زمینه با مشکل مواجه هستیم و لازم است موضوع فرهنگ‌سازی اهدای عضو از جسد به‌صورت جدی‌تر مورد توجه قرار گیرد.
بهشتی با اشاره به همه‌گیری بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون و چاقی، ادامه داد: در سال‌های آتی با سیر فزاینده نارسایی کلیه روبه‌رو خواهیم بود و پیش‌بینی می‌شود که تعداد نارسایی‌های کلیه تا 20 سال آینده چندین برابر شود بنابراین مهم است که این نیاز از‌دهنده جسد تامین شود.
وی با اشاره به فتوای حضرت امام خمینی(ره) مبنی بر جواز پیوند عضو از فرد مرگ مغزی ادامه داد: سال 1381 قانون پیوند اعضا به تصویب مجلس رسید و تایید شورای نگهبان را نیز گرفت. در حال حاضر نیز پیوند عضو از فرد مرگ مغزی در دنیا بسیار گسترش یافته و در ایران نیز با وجود سابقه کوتاه، از رشد خوبی برخوردار بوده اما هنوز تا رسیدن به حد نصاب جهانی راه زیادی را پیش رو داریم.
متخصص تیم پیوند شیراز اظهار داشت: در حال حاضر بیش از 200 نفر در فهرست انتظار پیوند قلب، 250 بیمار در فهرست انتظار پیوند ریه و 900 بیمار در فهرست انتظار پیوند کبد قرار دارند.
زنجان اول شد
کتایون نجفی‌زاده رئیس شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی دانشکده علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: استان زنجان رتبه اول اهدای عضو را در کشور به‌خود اختصاص داده است.
وی با ذکر اینکه این استان از پیشگامان اهدای عضو در کشور است اظهار داشت: براساس آمارهای اعلام شده در سال گذشته استان زنجان در این زمینه پیشتاز بوده و به‌ترتیب استان‌های اردبیل، مازندران و کاشان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون در کشور 180 بیمار پیوند ریه منتظر دریافت عضو هستند افزود: سال گذشته 63 مورد پیوند عضو در کشور انجام گرفته است و در همین مدت 12 مورد پیوند قلب و 6 مورد پیوند 2 ریه نیز انجام شده است.
نجفی‌زاده با بیان اینکه 5 درصد مرگ و میر بیمارستان‌ها در مراکز آی‌‌سی‌‌یو رخ می‌دهد افزود: پرستاران نقش اساسی در اعلام به موقع افراد مرگ مغزی به‌عهده دارند که با انجام مراحل قانونی و همچنین رضایت خانواده‌های مربوط به افراد مرگ مغزی پیوند عضو در بهترین وضعیت انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه کشور اسپانیا از پیشگامان اهدا و پیوند اعضا در جهان است گفت: کشور ایران در آغاز این حرکت است و باید در این رابطه تلاش‌های بیشتری انجام شود.
مراحل جلب رضایت برای اهدا
الهام حبیبی مددکار واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی گفت: برای همسو کردن خواسته بیماران نیازمند پیوند با خواست خانواده‌ای که تصمیم به اهدا دارد در 3 مرحله جلب رضایت صورت می‌گیرد: ابتدا هماهنگ‌کننده پیوند در حضور پرستار یا پزشک بیمار درباره وضعیت فعلی، پاسخ به درمان و پیش آگاهی بیماری صحبت و خانواده اهدا‌کننده را از واقعیت مرگ مغزی آگاه می‌کند.
در مرحله بعدی خانواده اهدا‌کننده باید به‌صورت کتبی رضایت خود را از اهدای عضو بیمارشان با فرض مرگ مغزی بودن اعلام کنند. این رضایت نامه را باید اولیای دم امضا کند.
مرحله سوم جلب رضایت در واحد فراهم آوری اعضای پیوندی است. تشخیص نهایی مرگ مغزی با 4 پزشک متخصص مورد تایید وزرات بهداشت است که شامل متخصص داخلی اعصاب، جراحی اعصاب و بیهوشی است و در پایان متخصص پزشکی قانونی به‌عنوان نماینده پزشکی قانونی نظارت کامل بر روند تایید و تشخیص دارد که درصورت تایید نهایی نشدن مرگ مغزی، ادامه درمان در مرکز پیوند پیگیری می‌شود.
مددکار واحد فراهم‌آوری اعضا تاکید کرد: بیمار مرگ مغزی قبل از طی 3 مرحله به هیچ عنوان در اتاق عمل پذیرفته نمی‌شود و در اینجا هر سؤالی که خانواده داشته باشد پاسخ داده می‌شود و تردیدها و شبهات موجود رفع خواهد شد.
ثبت رسمی تمایل به اهدای عضو
دکتر نجفی‌زاده رئیس واحد پیوند بیمارستان دکتر مسیح دانشوری در این باره گفت: در حال حاضر قشر جوان، تمایل زیادی به اهدای اعضای خود پس از مرگ دارند. اما به‌دلیل نبود روش‌های مناسب برای ثبت رضایتمندی، این تمایل تنها در شمار کمی از موارد به‌صورت رسمی ثبت شده است.
وی با معرفی به طرح سنجش میزان آگاهی از اهدای عضو و تمایل به ثبت رضایتمندی به اهدای عضو در گواهینامه رانندگی گفت: در این طرح واحد پیوند دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مستقر در بیمارستان دکتر مسیح دانشوری با همکاری اداره راهنمایی و رانندگی در 5 مرکز آموزش رانندگی استان تهران، پرسش‌نامه‌ای در رابطه با اهدای عضو با همکاری 252 نفر تکمیل کرده است.
دکتر نجفی زاده گفت: 82 درصد افراد مورد مطالعه در این طرح، قبلا درباره مرگ مغزی مطالبی شنیده یا خوانده بودند. منبع دریافت اطلاعات در 70 درصد آنها رادیو و تلویزیون، 25 درصد صحبت با دوستان و در سایر موارد روزنامه و اینترنت و... بوده است.
وی با بیان اینکه در این طرح 77 درصد افراد مورد مطالعه مایل به اهدای عضو بودند اما تنها 8 درصد آنها کارت اهدای عضو داشتند گفت: این امر نشان‌دهنده آن است که در جامعه امروز به‌ویژه میان قشر جوان، تمایل بالایی به اهدای عضو پس از مرگ وجود دارد اما به‌دلیل نبود روش‌های مناسب برای ثبت رضایتمندی این تمایل، شمار اندکی از استانها ثبت شده است.
دکتر نجفی‌زاده در خاتمه تاکید کرد: با توجه به اینکه بسیاری از راننده‌ها تمایل دارند که در گواهینامه‌شان، رضایتمندی آنها برای اهدای عضو ثبت شود، این کار می‌تواند مانند کشورهای دیگر باعث ثبت جامع مشخصات افراد داوطلب شود.
همشهری استانها
