غنیمی‌فرد، معاون سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران گفت: متن مربوط به اجرایی کردن صادرات گاز به پاکستان در قالب پروژه خط لوله صلح، نهم تا دهم مارس به امضا می‌رسد که در این صورت مقدمات صادرات گاز به پاکستان و هند فراهم می‌شود. بالاخره پس از 19 سال، زمان اجرای این طرح تعیین شده است، اگرچه هنوز تردیدهایی در مورد هند وجود دارد و از طرفی خبرهایی از حضور چین به گوش می‌رسد.
طرح خط لوله انتقال گاز ایران به هند و پاکستان در سال۱۹۹۰ مطرح شد، اما گفت‌و‌گو بر سر این طرح که خط لوله صلح نام گرفته از 10سال پیش آغاز شد. در خرداد ماه امسال پس از تصویب قیمت صادرات گاز ایران به پاکستان در دولت این کشور و اعلام رسمی آن به وزارت نفت، مذاکرات ایران و پاکستان برای تعیین زمان امضای قرارداد صادرات گاز به پاکستان در دستور کار قرار گرفت و نشست ایران و پاکستان به‌منظور اصلاح متن قرارداد براساس آخرین تغییرات توافق شده و تعیین زمان امضای قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان برگزار می‌شود. تهران و اسلام‌آباد اواسط دی‌ماه سال 87 درباره فرمول تجدیدنظر شده قیمت و مکانیزم جدید بازنگری در قیمت گاز صادراتی ایران به پاکستان به توافق دست یافتند.
مذاکرات ایران و پاکستان برای نهایی کردن قرارداد صادرات گاز به این کشور در حالی انجام شد که چندی پیش، آصف علی زرداری، رئیس‌جمهوری پاکستان بر انتقال گاز از ایران به‌عنوان مهم‌ترین اولویت اقتصادی دولت اسلام‌آباد تأکید و خواستار نهایی شدن این قرارداد شد و منافع دو کشور ایران و پاکستان با احداث این خط لوله را بسیار زیاد برشمرد و ابراز امیدواری کرد با حذف مراحل بوروکراتیک و آغاز فعالیت کمیته‌های مرتبط با این طرح، انتقال گاز ایران به آن کشور هرچه سریع‌تر اجرایی شود. با امضای این قرارداد، ایران ظرف5 سال صادرات گاز به پاکستان را از طریق خط لوله 56 اینچی که هم‌اکنون از عسلویه تا ایرانشهر در حال احداث است، انجام می‌دهد.
هند تردید دارد
در شهریور ماه سال88 سفیر پاکستان در تهران با بیان اینکه هند از پروژه خط لوله صلح خارج شد و این طرح گازی فقط با حضور ایران و پاکستان اجرا می‌شود، از افزایش واردات نفت خام از ایران خبر داد. محمد بخش عباسی گفت: طی سال‌های اخیر در زمینه اقتصادی سطح روابط و مذاکرات ایران و پاکستان به‌طور چشمگیری ارتقا یافته است. اجرایی کردن پروژه گازی خط لوله صلح مهم‌ترین طرح مشترک اقتصادی ایران و پاکستان است. در این رابطه یک هیأت ایرانی متشکل از تعدادی از مدیران وزارت نفت به پاکستان سفر کردند تا توافقنامه امضا شده را نهایی کنند.
سفیر پاکستان در تهران تأکید کرد: با اقدامات انجام شده هم‌اکنون می‌توان گفت پروژه خط لوله صادراتی گاز ایران به پاکستان مرحله نهایی خود را طی کرده است. هند از این پروژه خارج شده و این پروژه فقط با حضور جمهوری اسلامی ایران و پاکستان اجرایی خواهد شد. پیش از این نیز غنیمی‌فرد، نماینده وزیر نفت در مذاکرات خط لوله صلح با بیان اینکه درصورتی که در زمان شروع صادرات گاز به پاکستان، کشور هند هم علاقه‌مند به حضور در این پروژه باشد، از آن استقبال می‌کنیم،گفت: با توجه به توسعه شبکه گاز در شرق کشور، امکان انتقال گاز بیشتر نیز به این کشور وجود دارد. وی با اشاره به این موضوع که چند سال بعد از امضای قرارداد باید صادرات گاز به کشور پاکستان آغاز شود، اظهار کرد: در این مدت مذاکرات 2کشور در رابطه با موارد فنی پیگیری می‌شود که پیش‌بینی ما این است که از سال 2014 میلادی فروش گاز به این کشور آغاز خواهد شد.
پروژه بلاتکلیف
با اعلام حضور هند در مذاکرات «تاپی» و فشارهای آمریکا در راستای انصراف حضور در خط لوله صلح، مشخص بود هند در این پروژه حضور نخواهد داشت، ولی مقامات هندی این موضوع را هیچ‌گاه به‌صورت رسمی اعلام نکردند، ولی در مذاکرات خط لوله صلح نیز حضور پیدا نکردند. این در حالی بود که مقامات و رسانه‌های نزدیک دولت در حوزه تبلیغی سعی در جلب نظر هندی‌ها داشتند. در این رابطه جهانبخش امینی، عضو کمیسیون انرژی در مجلس با بیان این مطلب که هند چاره‌ای جز پیوستن به خط لوله صلح ندارد، گفت: «با وجود تمام تحریم‌هایی که از سوی اروپا و آمریکا بر هند صورت گرفته، اما این کشور برای یافتن منابع مورد نیاز خود چاره‌ای جز پیوستن به خط لوله صلح ندارد، اما تاکنون خبری مبنی بر پیوستن هند به این قرارداد نشنیده‌ایم و شاید این کار در آینده‌ای نه چندان دور صورت گیرد.»
نماینده ویژه وزیر نفت در مذاکرات خط لوله صلح نیز بارها با بیان این مطلب که «ما منتظر هند خواهیم بود»، گفته بود: «لحاظ کردن مفادی در متن قرارداد برای حضور هندوستان در این پروژه درصورت تمایل این کشور وجود دارد، ولی تا این لحظه هیچ مقام هندی‌ای عدم‌تمایلی برای حضور در این پروژه بزرگ نشان نداده و امیدواریم هرچه زودتر تصمیم نهایی خود را در این زمینه اتخاذ کنند.»
رقیبی تازه وارد
همزمان با مذاکرات خط لوله صلح و تأمین گاز مورد نیاز پاکستان و شبه قاره هند توسط ایران، مذاکرات دیگری نیز در حال انجام بود که به واسطه آن گاز مورد نیاز پاکستان از کشور ترکمنستان تأمین می‌شد. در همین رابطه روسای جمهوری پاکستان، افغانستان و ترکمنستان30 می 2002، توافقنامه‌ای را در زمینه انتقال ذخایر گسترده گاز آسیای مرکزی امضا کردند. در این گفت‌وگوها که در اسلام آباد پایتخت پاکستان برگزار شد، پرویز مشرف رئیس‌جمهوری پاکستان، حامد کرزی رئیس‌جمهوری افغانستان و صفر‌مراد نیازف رئیس‌جمهوری ترکمنستان، قراردادی برای احداث یک خط لوله گاز به ارزش دو میلیارد دلار امضا کردند که گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان به پاکستان می‌رساند.
در همان زمان هند نیز که برای خروج از پروژه انتقال گاز از ایران به شبه قاره هند (خط لوله صلح) از سوی آمریکا تحت فشار بود، علاقه خود را به احداث این خط لوله ابراز کرد تا در آبان 1386، به‌طور رسمی به گفت‌و‌گوهای پروژه خط لوله گاز ترکمنستان - افغانستان- پاکستان دعوت شود.
اخیرا در حالی‌که مقامات ایرانی از آماده شدن خط لوله انتقال گاز به شبه قاره خبر می‌دهند، گزارش‌هایی مبنی بر کناره‌گیری هند از این خط لوله منتشر می‌شود. حجت‌الله غنیمی‌فرد، معاون سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت در این باره گفت: در حال حاضر همه موارد قرارداد با پاکستان نهایی شده است و قرارداد فروش گاز به پاکستان وارد مرحله اجرایی شده است.
بدیهی است که ایران و پاکستان از حضور هند در مذاکرات صلح استقبال می‌کنند، اگر زمان طولانی از اجرایی شدن قرارداد گازی ایران ـ پاکستان بگذرد حضور هند در مذاکرات صلح مشروط به شرایطی خاص است. در مورد تأخیرهای ایجاد شده برای امضای قرارداد عملیات گازی ایران و پاکستان باید گفت در قراردادهای بلندمدت که دوره اجرای آن با احتساب زمان ساخت خط لوله به حدود 35 سال افزایش می‌یابد باید تمامی موارد فنی، عملیاتی و قراردادی نهایی شود. هم‌اکنون مجموعه قراردادی آماده امضا شده که باید این قرارداد در یک کشور ثالث به امضای دو طرف برسد.
دکتر علی لاریجانی در زمانی که دبیری شورای‌عالی امنیت ملی را برعهده داشت در سفر خود به هند درباره احداث خط لوله گاز ایران از طریق پاکستان به هند با مقامات هندی به مذاکره پرداخت. مان موهان سینگ، نخست‌وزیر هند گفت: «نیاز هند به انرژی با نرخی انفجاری در حال افزایش است و برای پاسخ به این نیاز هند همزمان به بررسی دو امکان روی آورده است؛ خط لوله ایران و خط لوله پیشنهادی دیگری که جمهوری ترکمنستان را از طریق افغانستان و پاکستان به هند وصل می‌کند، مسئله ترجیح دادن یکی از دو خط لوله بر دیگری نیست، هند به هر دو خط لوله نیازمند است.»
سیاستمداران هند درباره امنیت خط لوله ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. علاوه بر این نگرانی کاخ سفید از برنامه هسته‌ای ایران و عدم‌تمایل واشنگتن به سرمایه‌گذاری عظیم دیگر کشورها در ایران نیز علت دیگر دشواری کار است، اما هند مجبور است بیش از 65 درصد از نفت مصرفی خود را وارد کند و از همین رو دچار سر در گمی شده است.
چین جایگزین هند
منوچهر متکی، وزیر امور خارجه اخیرا در مصاحبه با هیأت رسانه‌ای پاکستان در تهران گفت: چین ممکن است به‌زودی به خط لوله انتقال گاز ایران- پاکستان بپیوندد. وی به تلاش‌های آمریکا برای ممانعت از تحقق پروژه خط لوله صلح اشاره کرد و گفت: روابط روبه رشد هند و آمریکا نباید بر روابط هند با کشورهای دیگر در منطقه تأثیر بگذارد. متکی نسبت به مشارکت پاکستان در این پروژه به‌رغم مخالفت‌های آمریکا ابراز اطمینان کرد و افزود: ما نباید اجازه دهیم هیچ کشور ثالثی در روابط دو کشور ایران و پاکستان مداخله کند.
رئیس‌جمهوری ایران به‌زودی به اسلام‌آباد سفر می‌کند. این سفر می‌تواند فصل جدیدی را در روابط دو کشور بگشاید که طی آن موافقت‌نامه‌هایی در بخش‌های دفاعی، اطلاعاتی، تجارت و بازرگانی میان دو کشور به امضا می‌رسد.
زمان نهایی اجرای خط لوله صلح
غنیمی فرد، معاون سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت اخیرا گفته که قرار است متن مربوط به اجرایی کردن تدابیر تعریف شده در قالب پروژه خط لوله صلح نهم و دهم مارس به امضا برسد که با امضای این متن و اخذ مدارک لازم از طرف پاکستانی، ضمائم قرارداد امضا شده در خرداد ماه سال گذشته کامل و قرارداد وارد مرحله اجرایی می‌شود. با نهایی شدن قرارداد خط لوله صلح، امیدواریم مقدمات اجرایی کردن پروژه مزبور و صادرات گاز به پاکستان تا سال 2014 به شرط آماده شدن خط لوله انتقال طرف پاکستانی فراهم و اجرایی شود.
غنیمی‌فرد، درخصوص تداوم و توسعه این خط در قالب خط لوله صلح و صادرات گاز به هند، تصریح کرد: به موجب صادرات گاز به هند با طرف پاکستانی تمام تفاهم‌های لازم در دستور کار قرار گرفته است، با توجه به زیرساختهای فراهم شده با طرف پاکستانی معتقدم هر زمان که طرف هندی علاقه‌مند به عقد قرارداد در این خصوص باشد زیرساختهای لازم فراهم و مقدمات اجرایی کردن این پروژه نیز از هم‌اکنون در دستور کار است. با امضای متن مزبور در دهم مارس آتی ضمن فراهم‌سازی مقدمات صادرات گاز به پاکستان، زیرساختهای لازم به‌منظور صادرات گاز به هند نیز در تعامل با طرف پاکستانی فراهم و درصورت رضایتمندی هند اجرایی خواهد شد.
