در برخی از موضع‌گیری‌ها روس‌ها اعلام کرده‌اند که اگر پیشرفتی در مذاکرات هسته‌ای با تهران حاصل نشود، این کشور با وضع تحریم‌های جدید علیه ایران موافقت خواهد کرد. این در حالی است که برخی دیگر از مقامات روس معتقدند که هنوز امکان حل مسئله هسته‌ای ایران بدون استفاده از تحریم‌های تکمیلی وجود دارد. مجموع موضع‌گیری‌های فوق باعث شده که یک بار دیگر نقش روسیه در پرونده هسته‌ای ایران برجسته شود.
واقعیت آن است که روس‌ها همواره برای آنکه از یک سو شدت فشارهای آمریکا را کاهش دهند و از سوی دیگر از عرصه تعاملات جهانی قدرت‌های بزرگ خارج نشوند، با بهانه‌های مختلف به تغییر مواضع خود در قبال برنامه هسته‌ای ایران پرداخته‌اند.
بر این اساس با وجود آنکه روس‌ها به ظاهر با وضع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران مخالفت می‌ورزند، با این حال تاکنون به تمام قطعنامه‌هایی که در شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران تصویب شده است، رأی مثبت داده‌اند.
بر این اساس اگرچه روسیه یک قدرت هسته‌ای به شمار می‌آید و خود در طرح‌های هسته‌ای ایران مشارکت دارد، اما نگران دستیابی احتمالی ایران به فناوری هسته‌ای نیز هست؛ زیرا درصورت تحقق این امر از یک سو روسیه از صدور فناوری هسته‌ای خود به ایران باز‌می‌ماند و دچار ضررهای اقتصادی می‌شود و از سوی دیگر درصورت دستیابی احتمالی ایران به تسلیحات هسته‌ای، روسیه در تیررس موشک‌های ایران قرار خواهد گرفت.
علاوه بر این احتمال دارد که ایران با دستیابی به تسلیحات هسته‌ای، سیاست‌های به‌مراتب رادیکال‌تری را در پیش گیرد و به‌عنوان منبعی الهام‌بخش برای مسلمانان ساکن روسیه نیز مطرح شود.
البته با وجود مخاطراتی که روس‌ها از پیشرفت هسته‌ای ایران احساس می‌کنند، با این حال همکاری با ایران، دست‌کم از 2جهت برای روسیه اهمیت دارد؛ نخست، منافع اقتصادی که از طریق کسب منابع مالی لازم برای سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های هسته‌ای، به دست آوردن پول جهت عملی کردن برنامه تضمین امنیت سلاح‌های هسته‌ای و ذخیره مواد هسته‌ای به دست می‌آید و دیگری، ملاحظات ژئوپلیتیکی ایران که این کشور را پل ارتباطی شرق و غرب و شاهراه جهانی انرژی کرده و از موقعیت ممتازی برای گسترش نفوذ روسیه در خاورمیانه برخوردار است.
مجموع مسائل فوق باعث شده که عملا روسیه با همراهی یا امتناع از همکاری با غرب درخصوص وضع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، خود را در معرض آزمونی بزرگ قرار دهد.آنچه در دستگاه دیپلماسی ایران باید مورد توجه قرار گیرد، این نکته است که در حال حاضر روسیه ابرقدرت جهانی یا یکی از دو بازیگر اصلی صحنه جهانی نیست بلکه کشوری است که از نقاط ضعف متعدد در عرصه اقتصاد، فناوری و آسیب‌های اجتماعی رنج می‌برد. بنابراین شرایطی وجود دارد که درصورت تکیه و استفاده از آنها می‌توان وارد یک بازی برابر با این کشور شد.
به‌عنوان نمونه مسئله انتقال گاز ایران به اروپا می‌تواند تهدیداتی را برای روسیه به‌وجود آورد به‌نحوی که تنها تهدید فروش گاز به اروپا با قیمت ارزان‌تر می‌تواند منافع اقتصادی و به تبع آن منافع سیاسی روسیه را به خطر اندازد.
در نتیجه در شرایطی که روس‌ها به صراحت عنوان کرده‌اند که سیاست خارجی خویش را بر پایه واقع‌بینی، عمل‌گرایی و مصلحت‌اندیشی طراحی کرده و در این راستا فارغ از رهیافت‌های ایدئولوژیک، فقط به منافع ملی کشورشان توجه می‌کنند، ایران نیز باید در قبال روس‌ها اصل «مقابله به مثل» را در کنار تاکتیک‌های مختلف در خدمت راهبردهای کلان خود قرار دهد.
بی‌شک با طرح و اجرای یک استراتژی تلفیقی و با تأکید بر موقعیت ژئوپلیتیک و نفوذ ایران در جهان اسلام می‌توان به رقابت و همکاری پایاپای با روس‌ها پرداخت و دیگر شاهد مواضع دوگانه و بعضا بهانه‌تراشی آنها در قبال مسائل گوناگون نبود.
