این وعده را البته اگر در کنار دیگر اظهارات شهردار تهران طی چند‌سال قبل بگذارید متوجه می‌شوید که برای کارکنان مدیریت شهری، وعده یعنی الزام در اجرا. یعنی زمانی که قرار است کاری انجام شود و این اتفاق به اطلاع مردم هم می‌رسد، حتما لازم‌الاجرا خواهدبود. گزارش‌های این شماره همشهری‌مسافر نگاه دیگری است به فعالیت‌هایی که در زمینه توسعه مترو در حالا رخ دادن است.
آیا می‌دانستید این مترویی که حالا چیزی در حدود دومیلیون مسافر را جا‌به‌جا می‌کند، فلسفه وجودی‌اش از عهد ناصر‌الدین شاه قاجار شکل گرفت؟ در آن روزها پیشنهاد ساخت مسیرهایی در زیر‌زمین برای حرکت مردم و ماشین‌ها مطرح شد و البته نهایت مهندسی ساخت کارشناسان آن دوره، ساخت قطار دودی بود که از تهران به شهر ری می‌رفت.
بعد از نیم‌قرن از آن ماجرا، نخستین مسیر حرکتی مترو به صورت امروزی در تهران به راه افتاد. اولین خط متروی تهران در سال۱۳۷۷ افتتاح شد که تهران را به کرج متصل می‌کرد. آن روزها به دلیل نا‌آشنا بودن بسیاری از مردم با مسیرهای مترو و ویژگی‌ها‌ی رفت‌و‌آمدی این وسیله حمل‌و‌نقلی، تعداد مسافران هر روزه این ماشین زیر‌زمینی به 50هزار نفر در روز هم نمی‌رسید و کسی حتی فکر این موضوع را هم نمی‌کرد که یک روز به جای استفاده از ماشین شخصی، از مترو به عنوان وسیله رفت‌و‌آمدی استفاده کند و در کنارش میلیون‌ها شهروندی را ببیند که مثل خودش سوار بر مترو، به سمت محل کار و منازل خود حرکت می‌کنند
مترو هم‌اکنون چیزی در حدود یک‌میلیون‌و500هزار نفر-سفر را به صورت روزانه به سرانجام می‌رساند. نفر-سفر در این حساب و کتاب به معنای مسافرتی است که هر فرد در روز انجام می‌دهد. یعنی شرکت قطارهای مسافربری درون‌شهری در‌حال‌حاضر یک‌میلیون‌و500هزار سفر برای هر نفر را در تهران انجام می‌دهد.
حالا حساب کنید اگر بر اساس آمار و مستندات شرکت اتوبوسرانی، روزانه 4میلیون نفر-سفر در اتوبوسرانی تامین شود و چیزی در همین مقدار هم در تاکسیرانی، مخاطبان مترو در روز چیزی در حدود 15درصد سفرهای شهری را شامل می‌شوند. این یعنی به جز کُندی حرکت افزایش مسافران مترو از سال77 تا ابتدای سال85، طی 3سال گذشته مترو سالیانه چیزی در حدود 5درصد از سهم سفرهای روزانه شهروندان را بر‌عهده داشته اما اکنون این رقم به 15درصد رسیده است.
طبیعتاً باید انتظار داشته باشیم که در 3سال آینده این سهم با افزایش سالیانه 5درصدی به 25درصداز سهم مسافرت‌ها‌ی درون‌شهری برسد. حالا می‌خواهیم این مقدار را به لحاظ نفرات حاضر در ایستگاه‌های مترو ارزیابی کنیم، امسال یک‌میلیون‌و500هزار نفر از مترو استفاده کردند. این تعداد نفر در سال آینده باید به نزدیک دومیلیون نفر برسد و در سال‌های بعد به مرز دو‌میلیون‌و‌پانصد هزار نفر. در صورت وقوع این اتفاق، می‌توان گفت که برنامه‌ها بر اساس برنامه‌ریزی پیش رفته است.
شهردار تهران گفت: «تا پایان سال 18کیلومتر متروی عملیاتی به شهروندان تهرانی تحویل می‌دهیم که با این اقدام رکورد جابه‌جایی روزانه 5/2میلیون نفر مسافر با مترو به دست می‌آید. هدف اصلی ما این است که در مدت چند‌سال آتی شبکه خطوط مترو را به 210کیلومتر برسانیم تا تهران از نقطه بحرانی ترافیک خارج شده و شهروندان بتوانند یک نفس راحت بکشند».
دکتر محمد باقر قالیباف ادامه داد: «اهمیت توسعه مترو بر هیچکس پوشیده نیست و هرقدر هم نگاه سیاسی بر این موضوع حاکم باشد، باز کسی نمی‌تواند نقش کلیدی مترو را نادیده بگیرد، زیرا تجربه و علم دنیا ثابت کرده مترو در حل معضل ترافیک نقش اساسی دارد».
شهردار تهران همچنین با تاکید بر این‌که مهم‌ترین دغدغه شهر و شهروندان معضل ترافیک و آلودگی هواست، گفت: «حل این معضل جز با توسعه حمل‌و‌نقل عمومی امکان‌پذیر نیست و به‌همین‌دلیل ما همه امکانات و توانایی خود را برای توسعه حمل‌و‌نقل عمومی در شهر به کار می‌گیریم».
وی تصریح کرد: «زمانی بحث بود که ساخت و توسعه متروی زمان‌بر است و به‌عنوان یک راهکار کوتاه‌مدت نمی‌تواند مورد‌توجه قرار گیرد اما اکنون با تجهیزات و تجربه این موضوع را به اثبات رسانده‌ایم که می‌توان بسیار سریع خطوط مترو را توسعه داد».
وی اظهار داشت: «زمانی حتی یک دستگاه حفار تونل تی.بی.ام در کشور وجود نداشت اما اکنون به‌کارگیری 4دستگاه برای حفر تونل‌ها‌ی تهران در دستور‌کار است و به‌زودی تی.بی.ام‌ها کار عملیاتی و اجرایی خود را آغاز می‌کنند که با به کارگیری آن‌ها روزانه حداقل حفر 15 تا 20متر تونل مترو ممکن می‌شود».
محمد باقرقالیباف خاطرنشان کرد: «یک مدیر زمانی می‌تواند از اقدامات سلبی برای رفع مشکلات استفاده کند که قبل از آن اقدامات ایجابی لازم را انجام داده باشد. در مورد ترافیک نیز ما نمی‌توانیم اول محدودیت‌هایی مانند اجرای طرح‌ها‌ی زوج و فرد و همچنین طرح ترافیک اعمال کرده و به مردم بگوییم خودروی شخصی را بیرون نیاورید بدون آن‌که برای تردد آن‌ها فکری کرده و وسایل حمل‌و‌نقل عمومی مناسب را برای آن‌ها مهیا کرده باشیم».
وی با اشاره به این مسئله که در قانونی که در مجلس تصویب و ابلاغ شد، یک‌میلیارد دلار برای توسعه متروی تهران از اعتبارات صندوق ذخیره ارزی در‌نظر گرفته شد و امیدواریم دولت همکاری‌ها‌ی لازم را در این زمینه داشته باشد و در همین ماه‌ها‌ی نخستین سال این اعتبار، محقق و در اختیار شهرداری قرار بگیرد، تصریح کرد: «زمینه جذب یک‌میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی برای مترو تهران کاملا مهیاست و در صورتی که این اعتبارات هرچه سریع‌تر محقق شود، می‌توانیم شاهد جهش خوب در ساخت مترو در سال‌جاری باشیم».
وی همچنین خاطرنشان کرد: «در سال‌جاری علاوه‌بر توسعه خطوط مترو افزایش ناوگان مورد‌نیاز مترو نیز با جدیت دنبال می‌شود، چنانچه در‌تلاشیم امسال 150واگن و لکوموتیو به ناوگان مترو بیفزاییم». قالیباف در پایان نیز یادآور شد: «براین اساس پیش‌بینی می‌شود تعداد مسافران مترو امسال روزانه یک‌میلیون نفر افزایش یافته و از 5/1میلیون نفر در روز به 5/2میلیون نفر برسد».
آماری که شهردار تهران اعلام کرد، حاکی از آن است که رشد افزایش مسافران مترو بر اساس پیشرفت و توسعه این خطوط در سال‌جاری برابر با 3سال خواهد بود. یعنی اگر قرار به برنامه‌ریزی جهت افزایش 500هزاری نفری مسافران مترو باشد، در ابتدای سال سوم این رقم باید محقق می‌شد که بر اساس این برنامه‌ریزی جدید، در همین سال شکل می‌گیرد.
توجه داشته باشید که افزایش خطوط مترو در حالی رخ می‌دهد که بودجه‌ها‌ی اختصاصی در این زمینه، با توجه به عدم پرداخت بدهی‌ها‌ی معوق دولتی کفاف ساخت‌و‌‌سازهای اساسی در این زمینه را نمی‌دهد اما شهرداری با استفاده از دیگر منابع مالی خود قصد دارد مترو را در تمامی سطح شهر گسترش دهد.
شهر لندن با وسعتی کوچک‌تر از تهران دارای بیش از 200ایستگاه مترو در داخل شهر است. در لندن تقریباً ابتدای هر محله یک ایستگاه مترو وجود دارد و فاصله دورترین ایستگاه‌های مترو با منازل مسکونی چیزی کمتر از 5دقیقه پیاده‌روی است.
در تهران نیز شرایط باید به سمتی برود که فاصله نزدیک‌ترین ایستگاه تا محل کار یا منزل هر شهروندی، چیزی کمتر از چند‌دقیقه باشد. 210کیلومتر خط مترو در تهران در صورت تحقق، می‌تواند همان وعده‌ای باشد که شهروندان انتظار دارند؛ یعنی در هر محله‌لااقل یک ایستگاه مترو وجود داشته باشد.
همشهری مسافر
