مسجد جامعی در گفتگو با پایگاه خبری و اطلاع رسانی جماران، به تشریح تاکیدات مرحوم امام خمینی(س) در خصوص اهمیت و جایگاه شوراها پرداخت و اظهار داشت: تعابیر ایشان در مورد جایگاه مردم در حکومت تعابیر زنده‌ای است.
«استقرار حکومت مردمی در ایران» و «حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش و اداره امور محلی توسط مردم» از جمله این تعابیر بلند است. یکی از بنیادی‌ترین راهکارهای امام برای تاسیس چنین حکومتی تاکید بر تشکیل نهاد «شورا» است.
در فرمان امام به شورای انقلاب در آغازین روزهای استقرار نظام جمهوری اسلامی در 9 اردیبهشت 1358در مورد تشکیل شوراها تاکید جدی وجود دارد؛ ایشان تاکید می‌کنند که بی‌درنگ به تهیه آئین نامه اجرائی برای اداره امور محلی شهر و روستا در سراسر ایران پرداخته شود. شورا در اندیشه امام از ضرورت های نظام است اما به این امر ضروری آنگونه که امام می گفت، عمل نشد.
شوراها نماد حق تعیین سرنوشت
وی به جایگاه شورا در قانون اساسی اشاره کرد و گفت: در قانون اساسی کاربرد کلمه «شورا» بیش از هر کلید واژه دیگری است. در مذاکرات قانون اساسی علی رغم اختلاف نظرهای زیاد در مسائل مختلف، راجع به اهمیت و جایگاه شورا اتفاق نظر وجود دارد. در قانون اساسی شوراها نماد تعیین سرنوشت مردم توسط خودشان و حضور مردم در اداره امور کشور است.
عضو شورای شهر تهران به ریشه یابی تاریخی شکل گیری مردم سالاری پرداخت و تصریح کرد: تفکری بر مبنای تمرکززدائی است که زمینه و مراحل شکل گیری یک نظام حقوقی اساسی بر مبنای تفکیک قوا را کامل‌تر می‌کند. تفکیک قوا را به عنوان ابزاری برای جلوگیری از استبداد، شاید بتوان ریشه شکل‌گیری شوراها دانست. اینکه اداره امور متمرکز بر یک اراده نیست و همه قوا از قوه مجریه تا مقننه و حتی نهاد رهبری اولا مبتنی بر آراء مردم هستند ثانیا مستقل از هم هستند و با هم تعامل دارند. در قانون اساسی علاوه بر این سه قوه به رکن دیگری بنام شورا اشاره شده است.
شوراها بی واسطه‌ترین حلقه ارتباطی شهروندان با حاکمیت
وی گفت: شورا باعث می‌شود که شهروندان همواره در صحنه باشند حضور مردم در نهادهای انتخابی دیگر بگونه‌ای است که آنها یکبار نماینده های خود را انتخاب می‌کنند و کار خود را به آنها می‌سپارند اما درمورد شورا، این گونه نیست.
اعضائ شوراها دائما در ارتباط و گفتگوی دو سویه با شهروندان هستند از این رو شوراها را می‌توان بی‌واسطه‌ترین حلقه ارتباطی مردم و شهروندان با حاکمیت دانست. نحوه کار شورا بگونه ای است که دائما نظارت و همکاری مردم را می‌طلبد. انتخاب و تشکیل شورایاری‌ها یکی از جلوه‌های این همکاری مداوم است.
جنگ اجرای اصول قانون اساسی از جمله اصل شوراها را تحت تاثیر قرار داد
مسجد جامعی در خصوص دلایل تاخیر بیست ساله در اجرای قانون شوراها علی رغم تاکید مرحوم امام گفت: در زمان حیات امام در معاونت سیاسی اجتماعی وزارت کشور واحدی برای شورا تشکیل شد که آیین نامه‌ها و طرح‌هایی تهیه کرد.
شورای انقلاب هم پیش از این در سال 1358 در این خصوص مصوبه‌ای داشت. اما کشور در شرایط جنگی بود و همه مسائل تحت تاثیر آن قرار داشت. حتی در اجرای اصول دیگر قانون اساسی هم اغماض می شد.
در سال‌های پس از جنگ، آقای موسوی لاری تلاش زیادی برای اجرای قانون شوراها کرد زمانی که ایشان در مجلس برای کسب آراء به عنوان وزیر کشور اجرای قانون شوراها را جزو برنامه‌های سال اول خود مطرح کرد به نظر بلند پروازانه می‌آمد.
تمام نهادهای اجرائی از جمله فرمانداری باید به شوراها پاسخگو باشند
عضو شورای شهر تهران در پاسخ به این سوالِ خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران مبنی بر اینکه چرا هویت شورا بجای اینکه بر اساس قانون نظارتی باشد بیشتر سیاسی و اجرایی شده است؟، گفت: مشکل اساسی که در مورد شوراها وجود دارد این است که بجای اینکه شورا بر دستگاه اجرایی نظارت کند، دستگاه اجرایی بر شورا نظارت می‌کند.
مثلا مصوبات شورا را باید فرمانداری تایید کند و در غیر این صورت اعتبار ندارد. در حالیکه این خلاف جایگاه شورا در قانون اساسی است و تمام نهادهای اجرائی از جمله فرمانداری باید به شوراها پاسخگو باشند. این روح حاکم بر قانون اساسی است که در اصل یکصدم به صراحت بر نظارت شوراها بر اداره امور مناطق مختلف کشور تاکید شده است.
جنس شورا از جنس مجلس است
عضو شورای شهر تهران درخصوص نسبت مجلس و شورا گفت: مجلس و شورا نسبت به هم همپوشانی دارند. جنس شورا از جنس مجلس است هر دو به دستگاه‌های اجرائی نظارت می‌کنند مجلس قانون می‌نویسد و شورا هم به وضع مقررات می‌پردازد مجلس بودجه تصویب می‌کند و شورا هم همین وظیفه را در قبال شهر و شهرداری دارد.
اگر مجلس از وزیر سوال و پرسش می‌کند باید در مقیاسی کوچکتر شورا نیز از مدیر اجرایی شهر سوال کند و به کار آن نظارت داشته باشدبه این ترتیب مجلس در سطح ملی ملی عمل می‌کند و شورا در سطح محلی و منطقه‌ای.
دستگاه اجرایی با شورا مشارکت نمی‌کند
وی در خصوص نسبت دستگاه اجرایی با شورا گفت: سندهایی که در شورای شهر تهران تهیه و تصویب می‌شود نیاز به مشارکت دستگاه اجرایی دارد اما دستگاه اجرایی مشارکت نمی کند. شورا در حوزه نظارت بر دستگاه‌های اجرایی با آنچه که قانون اساسی بیان می‌کند فاصله دارد. شورا در این حوزه عملا اقتداری ندارد. چنین شورایی، شورای شهر نیست، شورای شهرداری است.
نظام مشارکتی خلقیات و ادبیات خود را می‌خواهد
مسجد جامعی در خصوص تنزیل شان و جایگاه شورا در هرم قدرت اظهار داشت: ما پس از قرن‌ها نظام جدیدی را بنیان گذاشتیم که نظامی مشارکت جو است، نظام مشارکتی خلقیات و ادبیات خود را می‌خواهد و نیاز به تغییرات اساسی در حوزه نگرش‌ها و باورهای فرهنگی و اجتماعی دارد.
وی افزود: در حالیکه امروزه بحث مدیریت واحد شهری یک ضرورت و مصوبه است نمی شود بدون همکاری و حمایت دستگاه اجرایی مثلا در امر مقاوم سازی در برابر زلزله کاری کرد.
من نگرانم که این مصلحت اندیشی‌ها باعث کاهش مشارکت بشود
عضو شورای شهر تهران در خصوص تجمیع انتخابات گفت: در تجمیع انتخابات شورای شهر و ریاست جمهوری، هزینه ها فرع قضیه است. نگاه نظام مشارکت جویانه است یکی از افتخارات نظام تعدد انتخابات در این مملکت است.
اگر این مشارکت را محدود کنیم خلاف این مشی عمل کرده‌ایم. هزینه برای انتخابات ،نوعی سرمایه گذاری است. اینکه مردم سالی یکبار جمع شوند بحث کنند و مشارکت نمایند و نمایندگان خود را انتخاب کنند به منزله یک سرمایه بزرگ اجتماعی است. من نگرانم که این مصلحت اندیشی ها باعث کاهش مشارکت بشود.
توسعه پایدار نمی تواند بدون همراهی و مشارکت پیوسته شهروندان اتفاق افتد
این عضو شورای شهر تهران در خصوص نسبت توسعه و شورا اظهار داشت: توسعه پایدار نیازمند گفت گوی دو جانبه بین شهروندان و مدیران است. اگر هدف اداره امور شهری همراهی با نگاهی انسانی نباشد، توسعه راه بجایی نمی‌برد.
هر چه نگاه انسانی در مدیریت ها بیشتر باشد مشارکت بیشتر می شود. توسعه پایدار نمی‌تواند بدون همراهی و مشارکت پیوسته شهروندان اتفاق افتد و ساختاری که این همیاری پیوسته را تامین و تضمین می کند شورا است.
باید در هر پروژه‌ای، سندی تنظیم شود تا پیوست فرهنگی اجتماعی و زیست محیطی آن پروژه را ترسیم نماید
وی به مصوبه‌ای در شورای شهر تهران اشاره کرد و اظهار داشت، باید در هر پروژه‌ای، سندی تنظیم شود تا پیوست فرهنگی اجتماعی و زیست محیطی آن پروژه را ترسیم نماید. این پیوست‌ها باید بر اساس مطالعه و اهمیت مکانی ـ زمانی موجود صورت بگیرد تا معلوم شود انجام این پروژه به رفاه و بهبود زندگی مردم کمک می رساند.
ما طبق قانون شورای شهر هستیم اما آنچه در عمل مشاهده می‌شود شورای شهرداری شده‌ایم
مسجدجامعی اضافه کرد: ما طبق قانون شورای شهر هستیم اما آنچه در عمل مشاهده می‌شود شورای شهرداری شده‌ایم ما برای مسائل مختلف شهر از بافت‌های فرسوده تا بحث زلزله وحتی امور فرهنگ و اجتماع مصوبه داریم اما کسی به این سندها توجه نمی‌کند. انگار این مصوبات برای ثبت در تاریخ است.
از نگاه امام شورای شهر همه کارهای شهر را در دست دارد
احمد مسجد جامعی درباره ارزیابی کارنامه شورای شهر گفت: حضور شورای شهر، به عنوان نماینده مردم و مدافع منافع شهروندان در سطح جامعه می‌تواند بسیار مهم باشد.
سه هزار و هفتصد وچهل شورایار در محله‌های تهران فعال شده‌اند تا اینها بتوانند به موازات شورای شهر در تنظیم آیین نامه‌ها و تدوین مصوبه‌ها شورا را یاری کنند. عملکرد مدیریت شهری در مجموع قابل دفاع است.
فعالیت در شهرداری تهران قطعا از دستگاه اجرایی بیشتر است. ولی آنچه در نگاه امام بود و از قانون اساسی استفاده می‌شود با آنچه در سطح کنونی است فاصله بسیار دارد. از نگاه امام شورای شهر همه کارهای شهر را در دست دارد حتی امام صراحتا اعلام می‌کنند که شهردار را همین شوراها تعیین می‌کنند و تمام کارهای شهر به عهده این شوراهاست
