بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه بین 3 تا 5میلیون نفر به مراکز فیزیوتراپی مراجعه می‌کنند. دکتر محسن هاشمی، دبیر علمی بیست‌و یکمین کنگره فیزیوتراپی با اشاره به «نقش فیزیوتراپی در سیاستگذاری نظام سلامت جامعه» در این گفت‌وگو به کاربردهای این رشته و اهمیت آن در جامعه بیشتر اشاره می‌کند.
وی معتقد است: می‌توان با ارائه خدمات درمانی سریع‌الوصول، بی‌خطر و مفید مانند فیزیوتراپی که یکی از مهم‌ترین حلقه‌ها در زنجیره سلامت جامعه است با کاهش فشار ناشی از هزینه‌های بالای درمان بر مردم، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های آحاد جامعه یعنی بحث درمان را برطرف کرده و جامعه را به سمت سلامت بیشتر سوق داد.
- گاهی مردم از هزینه‌های فیزیوتراپی گله می‌کنند. نظر شما چیست؟
به‌نظرم رشته فیزیوتراپی در حقیقت یک درمان رایگان است و ارزان‌ترین درمان در وزارت بهداشت محسوب می‌شود. همچنین یکی از پر‌نیاز‌ترین رشته‌هاست ولی متأسفانه وزارت بهداشت راه درمان‌های پرهزینه را چهار بانده می‌کند و راه درمان‌های کم‌هزینه را دوطرفه و باریک می‌کند، درحالی‌که این رشته می‌تواند مصرف دارو را کم کند. مثلاً یک بیمار توانبخشی قلبی یا مبتلا به آرتروز زانو در این رشته هیچ احتیاجی به دارو درمانی ندارند. اگر ما فکر کنیم که مصرف سرانه دارو را در جامعه با فیزیوتراپی می‌توانیم کم کنیم، به اهمیت جایگاه آن پی‌می‌بریم ولی برنامه‌ریزی‌های وزارت بهداشت در این مورد به‌گونه‌ای است که همیشه راه مراجعه بیماران را برای درمان‌های غیردارویی می‌بندد.
- پس به‌نظر شما شناخت مردم از این رشته در مقایسه با کشورهای دیگر خوب نیست؟
نه، خوشبختانه شناخت مردم بیش از آن چیزی که ما روی آن کار کردیم است. منتها جایگاه فیزیوتراپی به آن سرعت بر خلاف چیزی که در دنیا مشاهده می‌کنیم نبوده. در حقیقت این رشته به اندازه نیاز جامعه جایگاه ندارد.
- و به‌نظر شما مشکل کجاست؟
ببینید، ما به‌عنوان متخصصان در این رشته فقط می‌توانیم از نظر علمی کاری کنیم که فیزیوتراپی بهتر شناخته شود ولی نمی‌توانیم کاری کنیم که سیاستگذاری وزارت بهداشت در مورد جایگاه این رشته در کشور تغییر کند. در حقیقت سلامت جامعه ما در نظام بهداشت و درمان مثل یک پازل است که هر کدام از قطعات این پازل رشته‌های مختلف پزشکی هستند. یکی از آنها هم فیزیوتراپی است که در کشور ما متأسفانه این پازل یا جای خودش نیست و یا کاملاً خالی است.
- آماری دارید که در چند درصد موارد، پزشکان درمان فیزیوتراپی را برای بیماران تجویز می‌کنند؟
متأسفانه در جامعه کنونی ما راه‌های مراجعه به تخصص‌های مختلف و مصرف بی‌رویه دارو بسیار راحت و در دسترس همگان است ولی در مقابل آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، درمان‌های ارزان قیمت و راهکارهای عملی نظیر فیزیوتراپی در جهت پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری‌هاست. الان در اکثر برنامه‌های رسانه‌ای آنچه بیشتر به عموم مردم آموزش داده می‌شود، نحوه مراجعه به پزشکان خاص و یا استفاده از روش‌های درمانی پرهزینه است، درحالی‌که در جامعه ما دیگر مردم می‌دانند که فیزیوتراپی راه درمانی کوتاهی است، اگرچه این راه توسط خیلی از متخصصان به‌علت اقدامات درمانی بی‌مورد طولانی می‌شود.
- خیلی از مردم هم در مواقعی که باید به یک فیزیوتراپ مراجعه کنند خوددرمانی را ترجیح می‌دهند. نه؟
شاید به این خاطر که در هیچ کجای دنیا اینقدر راحت دارو در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد. امروز در تمام کشورهای پیشرفته روند درمان به جایی رسیده که مواد شیمیایی و دارو برای درمان، دیگر باید کنار گذاشته شود.
- یعنی واقعاً این رشته این جایگاهی را که می‌گویید در طب مدرن، دارد؟
شک نکنید، درمان بسیاری از بیماری‌ها از قبیل فلج مغزی، عمل قلب، آرتروز زانو و شکستگی‌های مختلف به فیزیوتراپی وابسته است. امروز خیلی از درمان‌ها فقط با فیزیوتراپی میسر می‌شوند ولی متأسفانه برنامه‌های تبلیغاتی با شدت زیادی جلو می‌روند و سیاستگذاری اساسی را در هر کشوری متلاشی می‌کنند. داروهای خاصی را تبلیغ می‌کنند که فقط در مطب‌ها به فروش می‌رود به‌گونه‌ای که الان میدان ناصر خسرو را می‌توانیم در خیلی از داروخانه‌ها و مطب پزشکان خیلی راحت ببینیم.
- دقیقا توضیح می‌دهید که نقش فیزیوتراپی در سیاستگذاری نظام سلامت جامعه چیست؟
ببینید، در واقع نظام سلامت جامعه یک هدف نیست بلکه مجموعه‌ای از راهکارهاست که وزارت بهداشت بعد از مطالعه تصویب کرده و برای اجرا جزو سیاست‌های خود قرار می‌دهد. مسلما در نظام سلامت هیچ کشوری، هیچ وزارتخانه‌ای به غیراز وزارت بهداشت درگیر سلامت مردم نیست چون نه تنها از طفولیت بلکه از زمان بارداری و یا حتی تشکیل نطفه تا زمان مرگ، این وزارتخانه با جامعه درگیر است. در همین راستا یکی از اهداف امسال انجمن فیزیوتراپی این است که ما می‌خواهیم تمام زنان در زمان بارداری در کلاس‌های فیزیوتراپی در زایمان طبیعی شرکت کنند.
- کلاس‌هایی که صرفا با حضور فیزیوتراپ‌ها و زنان باردار برگزار می‌شوند؟
بله، این کلاس‌ها در تمام کشورهای دنیا 10جلسه هستند و زنان را با مراحل یا فاز‌های مختلف زایمان آشنا می‌کنند.
- چه نیازی به شرکت در این کلاس‌هاست؟
مسلما وقتی زنان در این جلسات با مراحل مختلف زایمان طبیعی آشنا می‌شوند، ترسشان از این نوع زایمان از بین رفته و کمتر به عمل سزارین تمایل پیدا می‌کنند. علاوه بر اینکه زنان در این کلاس‌ها با اتفاقاتی که در اتاق زایمان می‌گذرد آشنا می‌شوند، حتی مردان نیز طی یک یا 2 جلسه شرکت می‌کنند تا با نقششان در زمینه فراهم کردن شرایط روانی مناسب برای همسرشان آشنا شوند. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته هیچ زن بارداری درصورت عدم‌شرکت در این کلاس‌ها مجوز بستری شدن برای زایمان را ندارد.
