او در مصاحبه‌ای با اشپیگل از اسلامی شدن تدریجی کشورش، مسئله کردها و موضعش درباره رجب طیب اردوغان - نخست‌وزیر فعلی ترکیه - صحبت کرده است که خلاصه این گفت‌و‌گو را می‌خوانید. نکته جالب اینکه حزب داراوغلو اساساً ناسیونالیست است اما برای جلب آرای سوسیال دمکرات‌های اروپایی، خود را سوسیال دمکرات معرفی می‌کند. در ضمن این مصاحبه، همچنین روحیه ضد اسلامگرایی داراوغلو را بهتر نشان می‌دهد.
- شما اردوغان را به چه کاری متهم می‌کنید؟ آیا نگران این هستید که کشور را اسلامی کند؟
به نتیجه‌ای جز این نمی‌توان رسید. آنهایی که به جهان‌بینی حزب عدالت و توسعه اردوغان ( AKP )اعتقاد ندارند، تحت فشار هستند.
- چرا می‌گویید که اردوغان سیاست‌های عمل‌گرایانه را دنبال نمی‌کند؟ درحالی‌که از سال 2003 که اردوغان قدرت را در دست گرفته، اقتصاد کشور 40درصد رشد داشته و تأثیر ترکیه در جهان افزایش یافته است.
زمانی که اردوغان بر سر کار آمد، همه چیز آماده بود. با اینکه دولت بابت خصوصی‌سازی بیش از 30میلیارد دلار درآمد داشته اما بدهی ( وام )های ملی ما در حال حاضر، بیش از هر زمان دیگری است؛ از زمان تأسیس جمهوری تا به حال.
- اما از نظر بین‌المللی نمی‌توان ترکیه را نادیده گرفت. این کشور به یک قدرت منطقه‌ای قابل احترام و یک بازیگر جهانی تبدیل شده است.
مسلم است که ترکیه کشور کوچکی نیست و به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، تاریخ و قابلیت‌های اقتصادی‌‌اش باید جایگاه قابل‌قبول جهانی داشته باشد اما اردوغان مسبب آن نیست.
- روشن است که ترکیه هرگز مانند حالا خواهان نداشته است. این روزها آنکارا به یکی از محل‌های توقف بسیاری از مقامات بلندپایه و رهبران کشورهای مختلف دنیا تبدیل شده است.
در حقیقت من فکر می‌کنم، در حال حاضر ما نخست‌وزیری داریم که چه در داخل و چه در خارج از کشور کاملا در حال دوقطبی کردن امور است. قبول دارید که بهره بردن از یک شیوه سیاسی که ستیزه جویی کمتری دارد، برای کشورمان مناسب‌تر خواهد بود؟
- شما چه کار متفاوتی انجام خواهید داد؟
ما با کاپیتالیسم بی‌قانون و مقررات، مخالفیم. ما خواهان یک اقتصاد مبتنی بر بازار و در عین حال اصول اجتماعی هستیم. در حقیقت چه کسی از رشد اقتصادی ترکیه سود می‌برد؟ اینجا تفاوت سطح درآمدها بسیار زیاد است. در عین حال، هیچ فرصت شغلی جدیدی نیز ایجاد نشده است. من در رشته اقتصاد تحصیل کرده‌ام اما این مسئله برایم یک پدیده کاملا جدید است؛ اینکه اقتصاد در حال رشد است اما نرخ بیکاری نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد.
- شما دارید از کاپیتالیسم انتقاد می‌کنید؛ این یک پیام جدید است. اخیرا حزب شما با انتقاد شدید از اروپا و متهم کردن اردوغان به دایر کردن حکومت دین سالار، توجه همه را به‌خود جلب کرده بود.
او موفق نخواهد شد؛ پایه و اساس کشور ما از سال 1923 بنا شد با این حال باید بسیار مواظب باشیم. سیاست‌های اجتماعی که توسط AKP دنبال می‌شود، مطابق با اصول اسلامی است.
- چرا حزب شما با تغییر قانون اساسی مخالفت می‌کند آن هم در شرایطی که AKP ، برای تحقق آن بسیار تلاش می‌کند؟ قانون اساسی فعلی مربوط می‌شود به زمان آخرین کودتای نظامی و توسط ژنرال‌ها نوشته شده است نه قانونگذاران.
دولت می‌خواهد 14 قاضی از 17 قاضی دادگاه مربوط به قانون اساسی، مستقیما توسط رئیس‌جمهوری انتخاب شود که خودش عضو AKP است. آیا این مسئله طبق قانون است؟ همه گزارش‌های اتحادیه اروپا درباره پیشرفت ترکیه از این مسئله انتقاد می‌کنند که سیستم قضایی ترکیه مستقل نیست. طرح پیش نویس دولت برای اصلاح قانون اساسی موازنه قدرت را بر هم خواهد زد.
- AKP باید قدرت ارتش را هم کمتر کند؟
در عجبم مگر یک ارتش چقدر باید قدرت و تأثیر داشته باشد! AKP برای جمع کردن آرا با یک دشمن فرضی می‌جنگد. ما هم با این مسئله مخالفیم که ارتش از تأثیر سیاسی بالایی برخوردار باشد. جامعه ما برای عضویت در اتحادیه اروپا آماده می‌شود و نمی‌خواهیم یک کودتای دیگر را تجربه کنیم؛ چه نظامی چه غیرنظامی.
- به عبارتی، ارتش دیگر آن نقش نظارتی را که توسط کمال آتاتورک، مؤسس ترکیه مدرن، دریافت کرده بود، نخواهد داشت ؟
ارتش در همه جای دنیا نقش نظارتی و نگهبانی دارد اما باید وظایف خود را در چارچوب قانون انجام دهد نه به شکل غیرقانونی. حزب من هرگز از فعالیت‌های غیرقانونی حمایت نمی‌کند؛ برای مثال من به این موضوع اعتراض داشتم که چرا ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه با انتشار یک گزارش برای جلوگیری از انتخاب عبدالله گل به‌عنوان رئیس‌جمهوری تلاش کرد.
- روزنامه «حریت» شما را محصول جنبش دانشجویی معرفی کرده است. با این توصیف موافقید؟
هیچ مشکلی با آن ندارم. من از نسل 1968 هستم و به آن افتخار می‌کنم.
- سازمان بین‌المللی سوسیالیست‌ها که یک سازمان جهانی متشکل از احزاب چپ میانه است تهدید کرده که حزب شما (CHP ) را از این سازمان بیرون خواهد کرد. اخیرا سوسیال دمکرات‌های چپ میانه آلمان نیز به مذاکره با AKP تمایل نشان داده‌اند زیرا بسیاری بر این عقیده‌اند که تعدادی از اعضای حزب شما ناسیونالیست هستند.
در هفته‌های آینده به بروکسل و برلین سفر کرده و با سوسیال دمکرات‌ها ملاقات خواهم کرد. به‌نظرم می‌توانم از طرف ترکیه یک پیغام سوسیال دمکرات محکم برای اروپایی‌ها داشته باشم.
- یعنی در آلمان به احزاب سوسیال دمکرات خواهید گفت که سوسیال دمکرات هستید و نه ناسیونالیست؟
بله. اما این را هم توضیح خواهم داد که برداشت ما از ناسیونالیسم با آنچه در آلمان وجود دارد، متفاوت است. شکل ناسیونالیسم ما براساس قومیت نیست بلکه بر مبنای شهروندی و وفاداری به کشورمان است. ترکیه، میراث امپراتوری عثمانی است که قومیت‌های بسیاری داشت. چه چیز دیگری می‌تواند ما را به‌عنوان یک کشور دور هم جمع کند؟
- بسیاری از کردهای ترکیه با این مسئله مخالف خواهند بود. شما هم یک کرد علوی( Alevi) هستید. در این مورد چه نظری دارید؟
من نمی‌خواهم کسی را از قلم بیندازم. همه به‌عنوان شهروند ترکیه و بدون در نظر گرفتن پیشینه‌شان، پذیرفته می‌شوند. به‌نظرم این کار اشتباهی است که سیاست را براساس هویت مذهبی یا قومی به کار گیریم. در تاریخ ما چنین روشی نتایج خونباری در پی داشته است.
- دولت ترکیه برای حل مشکل کردها به تازگی طرح‌هایی ارائه کرده است. یک ایستگاه تلویزیون به زبان کردی راه‌اندازی شده و قرار است روستاهای کردی نام‌های قدیمی خود را داشته باشند. آیا این گام‌ها منطقی به‌نظر نمی‌رسد؟
گمان نمی‌کنم مشکل کردها فقط از طریق هویت قومی حل شود. این مشکل ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و روان شناختی دارد. ما می‌خواهیم شاهد سرمایه‌گذاری مستقیم در جنوب غرب ترکیه باشیم تا بیکاری کاهش یابد. می‌خواهیم موانع پیش روی انتخابات را از بین ببریم و به کاندیداهای مستقل کرد کمک کنیم. حزب ما هم موافق است هر کس به زبان خودش صحبت کند.
- آیا زمانی می‌رسد که با حزب کارگران کردستان (PKK) مذاکره کنید؟
نه. متأسفم. آنها تروریست هستند.
- اما حتی بریتانیایی‌ها هم برای حل مشکل ایرلند جنوبی با ارتش جمهوریخواه ایرلند بر سر میز مذاکره نشستند.
موقعیت ایرلند جنوبی را نمی‌توان با ترکیه مقایسه کرد. PKK تمایلی به راه حل‌های سازنده ندارد؛ هم ما و هم PKK این را می‌دانیم.
اشپیگل
ترجمه: راحله فاضلی
