گسترش پرشتاب شهرنشینی باعث شده که تدابیری برای جلوگیری از نابودی طبیعت و ساماندهی فضای سبز اندیشیده شود. اداره باغات، طرحی بود که در سال 1339 ارائه شد و به اجرا در آمد.در ادامه، اهمیت فضای سبز و حفظ و نگهداری از آن بیش از پیش احساس شد و در سال 1342 بود که اداره باغات، به سازمان پارک‌ها تغییر نام داد. به‌دنبال این تغییر نام، این سازمان صاحب وظایف و مسئولیت‌های تازه‌ای شد.
در سال 1369 اهداف این سازمان گسترده‌تر شد و اساسنامه آن تغییر کرد و پس از آن به «سازمان پارک‌ها و فضای سبز» تغییر نام داد. سازمان از سال 1369 علاوه بر برنامه‌ریزی و اجرای سیاست‌هایی در زمینه بهره‌وری از شیوه‌های علمی نگهداری و توسعه کلان فضای سبز، به نظارت مستقیم بر مجموعه فضای سبز شهر تهران همت گماشت و به موازات آن، توسعه و گسترش کمر‌بند سبز پیرامون شهر تهران در دستور کار قرار گرفت تا به امروز که واحدهای مختلف این سازمان در آستانه 50 سالگی آن، به‌دنبال نگهداری و توسعه فضای سبز شهر تهران هستند.
سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران با توجه به 50 سال حضور در عرصه فضای سبز شهر تهران در راستای سیاست‌های شهرداری تهران مبحث شهروندمحوری را سرلوحه کار خود قرار داده است. به گفته مهندس محمد مختاری، رئیس سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران، این سازمان با تنظیم سند ماتریس فرهنگ شهروندی اقدامات و فعالیت‌های گسترده‌ای را در سطح شهر تهران به انجام رسانیده یا در دست اقدام دارد که از آن جمله می‌توان به مواردی همچون ایجاد بوستان‌های موضوعی مانند بوستان‌های مادر، مسافر، بوستان مینیاتوری، بوستان فرهنگ ملل و...، ایجاد زیرساخت‌های مناسب رفاهی برای استفاده شهروندان مانند نصب تلویزیون‌های بزرگ شهری در بوستان‌ها، امکان اتصال به شبکه اینترنت یا اینترانت به‌صورت وایرلس در 10 بوستان بزرگ شهر تهران از جمله بوستان‌های گفت‌وگو، پلیس، آزادگان و... که به تعداد آن در آینده افزوده می‌شود، اشاره کرد.
تقویت مولفه‌های فرهنگ دینی شامل احداث مسجد و نمازخانه و همچنین پخش اذان به‌صورت خودکار در بوستان‌های شهر تهران، ایجاد فضای امن در بوستان‌ها جهت تقویت رویکرد گردشگری خانواده در بوستان‌ها و کاهش ناهنجاری‌ها با استفاده از ابزار طراحی، نورپردازی و ایجاد ساختار مناسب تفرج در محیط بوستان و تشکیل تیم‌های مراقبتی نگهبان پارک به‌منظور امنیت و آسایش بیشتر استفاده‌کنندگان از بوستان، استفاده از تکنولوژی‌های نوین جهت انجام وظایف محوله به سازمان همانند استفاده از تکنولوژی RFID جهت شناسنامه‌دار کردن درختان معابر و بوستان‌های شهر تهران، از دیگر اهداف این بخش است.
با هم گل می‌کاریم
پایگاه‌های آموزش گل و گیاه با هدف ارتقای سطح آگاهی، دانش و تجربه فضای سبز شهروندان از طریق برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت و دراز مدت گل و گیاه و فضای سبز، بهره‌گیری از همیاری شهروندان آگاه به دانش فضای سبز در نگهداری فضای سبز شهری و توسعه پایدار حیات سبز شهر تهران تلاش می‌کنند. از دیگر اهداف این پایگاه‌ها، بهبود سلامت و بهداشت روانی شهروندان با ایجاد انگیزه در پرداختن به فعالیت‌های مرتبط با گل و گیاه و فضای سبز، افزایش مسئولیت‌پذیری و تعلق‌خاطر شهروندان نسبت به فضای سبز شهر و بهره‌گیری از همیاری تشکل‌های زیست‌محیطی، شورایاری‌ها، فرهیختگان و دانش‌آموختگان دانشگاهی در فعالیت‌های فضای سبز، در سطوح مناطق و نواحی محلات است.
تهیه کلکسیون و شناسایی گونه‌های گیاهی و آفات و بیماری‌های گیاهان موجود در سطح مناطق، برگزاری مراسم نمادین و ملی روز گل، زمین و هوای پاک، روز درختکاری و مناسبت‌های ملی و مذهبی همچون دهه فجر، ولادت حضرت زهرا(س)، هفته وحدت و انجام مشاوره و ارائه خدمات گیاه‌پزشکی به شهروندان، از دیگر برنامه‌های این پایگاه‌هاست.
به گفته مختاری، تا‌کنون بیش از 30 پایگاه در مناطق 22 گانه شهرداری تهران احداث شده و براساس اقدامات انجام شده مقرر شده تا هر یک از نواحی 123 گانه شهر تهران با توجه به سیاست ناحیه‌محوری شهرداری تهران صاحب این پایگاه‌ها شوند و این موضوع توسط این سازمان در حال پیگیری و اقدام است. مسائل پشتیبانی فنی و نظارت بر کارکرد این پایگاه‌ها بر عهده سازمان پارک‌هاست.
اتوبان‌هایی که هر روز سبز‌تر می‌شوند
بزرگراه‌های شهری به منزله شریان‌های مهم ارتباطی در کلانشهر تهران است. با توجه به تردد روزانه میلیون‌ها نفر از شهروندان در این شبکه بزرگ ارتباطی، ایجاد منظر و فضای سبز در آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ در همین راستا طرح‌ها و اقدامات منظر‌سازی در‌حاشیه بزرگراه‌های شهری سرعت چشمگیری یافته است. مهندس مختاری با اشاره به یک نمونه شاخص آن در بزرگراه مدرس می‌گوید: این منظر توجه هر عابری را به‌خود جلب می‌کند، اما در این میان باید ویژگی‌های مهم طراحی در اینگونه معابر بزرگ شهری را برشمرد که شامل بهره‌گیری مناسب از منابع موجود، توپوگرافی و شیب زمین به‌نحوی که منظر مصنوع به‌منظر طبیعی نزدیک‌تر شود، استفاده از گونه‌های مقاوم گیاهی با توجه به مجاورت در آلودگی‌های شدید زیست‌محیطی، آلودگی‌های صوتی و آلودگی هوا ناشی از تردد وسائل نقلیه، بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین آبیاری به‌منظور کاهش تردد و افزایش امنیت کارگران نگهداری فضای سبز و افزایش راندمان آبیاری و کاهش مصرف منابع آبی، استفاده از گونه‌های گیاهی مناسب، متنوع (درخت، درختچه، بوته‌های دائمی و فصلی، چمن و کف پوش‌ها و...) و منظرساز است.
مهندس مختاری می‌گوید: طی 4 سال اخیر قسمت‌های وسیعی از حواشی بزرگراه‌های ام القرای اسلامی (شهید چمران، شهیدمدرس، شهیدباکری، شهیدهمت، نیایش، یادگار امام، شهید حکیم، بزرگراه امام رضا(ع) و بزرگراه آزادگان در مناطق 15، 16، 19و 20) با استفاده از پوشش‌های گیاهی متناسب حاشیه بزرگراه منظر‌سازی شده‌اند و انجام آن در سایر بزرگراه‌ها ( بزرگراه آزادگان در مناطق 21 و 22 ) نیز در دست اقدام است. امیدواریم در آینده نزدیک تمامی بزرگراه‌های شهری، حاشیه‌ای سبز و زیبا داشته باشند. درضمن برای بزرگراه‌های دردست احداث نیز طراحی فضای سبز حاشیه همزمان انجام و به‌اجرا در خواهد آمد.
فضای سبزی که بالا می‌رود
فراوانی جمعیت، تعداد زیاد آلاینده‌ها و بالا بودن سطح اشغال فضاهای شهری و کمبود شدید زمین مناسب برای توسعه فضای سبز در شهر تهران، پیشبرد توسعه در این بخش را با دشواری‌های زیادی روبه‌رو کرده است. توسعه فضای سبز شهری و توزیع عادلانه آن در محله‌ها به‌خصوص در مراکز شهرها به‌گونه‌ای که متناسب با ساخت و ساز شهری باشد یکی از دغدغه‌های مهم این سازمان است.
شورای اسلامی شهر تهران طرحی را در نیمه دوم سال 1387 تصویب و جهت ارائه به‌شهرداری ابلاغ کرد که طی آن ماموریت توسعه فضای سبز عمودی در نما و بام و به‌طور کلی فضاهای بلااستفاده ساختمان‌های شهر تهران، به سازمان پارک‌ها محول شد. این سازمان به‌عنوان متولی آن نسبت به انجام مطالعات اولیه و شناسایی پتانسیل‌های موجود در این زمینه اقدام کرد و پس از آن در شهریور 1388 با تشکیل ستاد توسعه فضای سبز عمودی و استفاده از گروه مشاورین علمی، فعالیت‌های خود را در 3بخش مطالعاتی و ترویجی، اجرایی و نظارتی و برنامه‌ریزی به اجرا درآورد. مهندس مختاری اهداف این طرح را برشمرده و می‌گوید: اهداف کلان این طرح بهبود شرایط محیط‌زیست شهر، افزایش سرانه فضای سبز، توزیع عادلانه فضای سبز در سطح شهر و اهداف خرد آن زیبا‌سازی محیط زندگی شهروندان، کاهش مصرف انرژی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید است.
پس از برگزاری جلسات متعدد با استادان صاحب‌نظر و ده‌ها شرکت و مهندس مشاور فعال، به‌دلیل کمبود تجربه و تخصص کافی در عرصه روش‌های نوین و با توجه به اینکه سبز کردن نمای ساختمان‌ها با استفاده از امکانات موجود در کشورمان امکان‌پذیر می‌نمود و در جلب توجه و مشارکت شهروندان نیز نقش مؤثری داشت، در مرحله اول مطالعه، طراحی و اجرای طرح‌های پایلوت توسعه فضای سبز عمودی بر نمای تعدادی از ساختمان‌های شهرداری در دستور کار قرار گرفت.
در طرح‌های پایلوت سعی شد از گیاهان متنوع استفاده شود تا بتوان به میزان سازگاری انواع آنها با شرایط آب و هوایی شهر تهران دست یافت و با توجه به کمبود منابع آب، از سیستم هوشمند آبیاری قطره‌ای استفاده شد، همچنین مسائل ایمنی، زیبایی، اصول زهکشی و حداقل نگهداری نیز مد نظر قرار گرفت.
مشاورین مجرب ستاد توسعه فضای سبز عمودی سازمان به‌طور مستمر نظارت بر اجرای پروژه‌ها را برعهده داشته و اقدامات اصلاحی در جهت رفع خطاهای هر یک از طرح‌های پایلوت را در طول اجرا و پس از اجرای هر طرح به‌عمل می‌آورند.
