سودان صحنه برگزاری همه‌پرسی بود برای تصمیم‌گیری درباره تقسیم پهناورترین کشور آفریقا. در لبنان 11 وزیر در اقدامی اعتراضی از دولت خارج شدند و دولت سعد حریری بعد از یکسال سقوط کرد. تونس هم شاهد نخستین نمونه از سرنگونی حکومت در یک شورش خیابانی و فرار رئیس‌جمهور بعد از 23 سال حکومت بود.
نقطه اشتراک این سه اتفاق مهم در جهان عرب، نارضایتی اکثریت شهروندان عرب از حاکمان و بی‌ثباتی این کشورهاست. این سه اتفاق در حقیقت 3 الگوی تغییر و دگرگونی در جهت کاستن از شکاف میان حکومت و شهروندان و توجه به اصل رضایت مردم است. هر سه این اتفاقات نشان می‌دهد که رضایت مردم و افراد تحت حکومت این روزها در کشورهای عربی بیشتر از گذشته مورد توجه قرار می‌گیرد و اینکه شهروندان به‌دنبال راه‌های بهبود حاکمیت هستند. در این میان لبنان ماجرای بسیار پیچیده‌ای است، سودان رویداد دردناکی است و تونس اتفاقی حیرت‌انگیز و جهانی است. هر سه این اتفاقات هم می‌توانند در کشورهای دیگر عرب کپی‌برداری و تکرار شوند.
لبنان نمونه‌‌ای منحصر به فرد در منطقه خاورمیانه و کل دنیاست. این منحصر به‌فرد بودن هم 3دلیل دارد: اول ماهیت سیستم حاکمیتی است که نیازمند اجماع میان 18گروه قومی و مذهبی مختلف است؛ دوم منافع کشورهای خارجی و قدرت‌های بزرگ در این کشور است که به نوعی مداخله آنها را توجیه می‌کند؛ دلیل سوم هم حضور نیروی قدرتمند نظامی و سیاسی مانند حزب‌الله است که این روزها در داخل لبنان و در جهان عرب محبوبیت بالایی یافته‌است.
اکنون با سقوط دولت، دورجدید رایزنی‌ها برای تشکیل دولت جدید آغاز شده‌است. محور همه رایزنی‌ها دادگاه ترور رفیق حریری و چگونگی تنظیم کیفرخواست این دادگاه است. حل بحران کنونی لبنان مسیر ایدئولوژیک و هویت آینده این کشور را مشخص می‌کند. نتیجه این ماجرا سرنوشت دولت آینده و موقعیت و نقش حزب‌الله را در لبنان رقم می‌زند. در این میان افکار عمومی لبنان و جهان‌عرب عامل تعیین‌کننده‌ای است.
اتفاقی که در سودان در جریان است نیز اتفاقی منحصر به فرد است. سودان پهناورترین کشور آفریقاست و نقطه تلاقی جهان عرب و قاره آفریقا به حساب می‌آید. نتیجه همه‌پرسی تعیین موقعیت و سرنوشت جنوب سودان می‌تواند بر کل آفریقا و جهان عرب تأثیر بگذارد.
اما ماجرای حیرت‌آور تونس برخلاف لبنان و سودان موضوعی منحصر به فرد نیست و بسیار عمومیت دارد. وقتی شهروندان یک کشور از گلوله نیروهای امنیتی دیگر وحشت نداشته‌باشند و به خیابان‌ها بروند، روزهای آخر آن حکومت فرا رسیده‌است.
تحلیلگران جهان عرب سال‌ها بود که پیش‌بینی چنین روزی را برای یکی از کشورهای عرب می‌کردند اما نمی‌دانستند کی، کجا و چگونه این اتفاق می‌افتد. اکنون به‌نظر می‌رسد که تونس نقطه آغاز تحولات اینچنین در جهان عرب است.
حکومت زین‌العابدین بن‌علی همه تدابیر خلاقانه و فریبکارانه را به کار برد تا در قدرت بماند. این تدابیر همچنان ادامه دارد و برای کاستن از خشم مردم، حتی رسانه‌ها هم آزاد شدند اما باید دید این تغییرات واقعی هستند یا نه. به هر حال به‌نظر می‌رسد که هرسه این اتفاقات نشان‌دهنده اهمیت رو به رشد افکار عمومی برای حکومت‌های عربی است.
دیلی استار
