برسون ماتئی ویسنی یک، در «تماشاچی محکوم به اعدام» این فطرت انسانی غیرقابل انکار را با نشاندن اجباری تماشاچی بر صندلی از قبل محکوم به اعدام شده و سکوت کامل و مطلق او در طول فرایند نمایش، به ستیز و مجادله قابل درک با ناعدالتی و ظلم و ستمی که از سوی دستگاه عدالت بر جامعهای که تصویر کرده پرداخته است. این نمایش برای نخستین بار است که در فضای هنرهای نمایشی ایران توانسته به اجرای عمومی نائل آید؛ البته با سختیها و اما و اگرهای بسیار.
گروه تئاتر گیتی پس از اجرای موفقی که از نوشتهای دیگر (اسبهای پشت پنجره) از این نویسنده در سال گذشته (تالار سایه مجموعه تئاترشهر) داشت و توانست نظر منتقدین، اصحاب رسانه و صد البته تماشاگران مشتاق به عرصه هنرهای نمایشی را بهخود جلب کند، برای اجرای اثر نمایشی دیگر دوباره به سراغ ویسنی یک رفت و تماشاچی محکوم به اعدام را برگزید. از ابتدای این انتخاب، دوستان گوشزد میکردند که اجرای این نمایش کاری بس دشوار و بحثبرانگیز است؛ چراکه میتواند تأویلهای مختلف و متفاوتی را در پی داشته باشد. اما برای من ایجاد فضایی که در آن بتوان به گفتوگویی سالم و سازنده دست یازید، همیشه مغتنم بوده و هست. به همین علت، پافشاری بر اجرای تماشاچی محکوم به اعدام کردم و تمامی سختیها و محدودیتها را بهجان خریدم. البته ناگفته نماند که در این راه، اعضای گروه با من همراه، همقدم و همنفس بودند که اگر اینان نبودند هرگز نمیتوانستم این نمایش را به اجرا برسانم.
نگارنده در کسوت دراماتورژ و کارگردان نمایش تماشاچی محکوم به اعدام تاکید دارد که واژه «عدالت» یکی از وسوسهانگیزترین واژگانی است که گاهی توسط برخی دیکتاتورها مانند سرهنگ قذافی در شرایط لیبی امروز و امثال آن مورد سوءاستفاده قرار گرفته و میگیرد تا به خیال خویش در پشت زرورق آن پنهان شده و همچنان بر مرکب گسترش دیکتاتوری و خودکامگیهایشان سوار بمانند.
اجرای این نمایش در شرایط کنونی نظام جمهوری اسلامی ایران که از جهات مختلف از سوی دشمنان پیدا و ناپیدا مورد انواع و اقسام هجمههای ریز و درشت قرار گرفته است برای مرکز هنرهای نمایشی علیالخصوص مدیرکل آن بهعنوان یک برگ زرین و قابل تأمل محسوب میشود. همانگونه که در پایان نمایش تماشاچی محکوم به اعدام، تمامی بار معنایی آن خلاصه در یک کلام «زنده باد آزادی» مشهود است، سیاست کنونی حاکم بر تئاتر این سرزمین به خود میبالد که چنین فضای مثبتی را رقم زده است تا یک چنین اثری بر صحنه نمایش نورافشانی کند.
*کارگردان نمایش تماشاچی محکوم به اعدام