مجموعه بازار سنتی و کاروانسراهای شهر همدان، از 38 بازار و راسته بازار و 26 سرا و کاروانسرا تشکیل شده و اکثراً نقاط آن با سبک معماری دوره قاجاریه ساخته شده‌اند
این بازارها که همچون بازارهای اغلب شهرهای قدیمی مسقف و از بافت معماری اسلامی برخوردار هستند، هر یک اختصاص به یک نوع مال التجاره یا پیشه‌ورانی است که دارای حرفه مشترکی هستند. از این رو مردم بر حسب احتیاجات خود می‌دانند برای تهیه نیازمندی‌های خود به کجا مراجعه کنند.
به عنوان مثال بازار قیصریه را میرزا کاظم، منشی قاجاریه در پشت کاروانسرای خود (کاروانسرای میرزا کاظم) برای صنف فرش فروش‌ها ساخت.
در گذشته، هر یک از راسته‌ها و کاروانسراهای این مجموعه به عرضه یک کالای خاص اختصاص داشته، اما این ویژگی، امروزه تا حدودی دستخوش تغییر شده است.
بازارهای همدان نیز مانند بازارهای اغلب شهرهای قدیمی مسقفند و از بافت معماری اسلامی برخوردارند. این بازارها در مرکز شهر همدان قرار دارند و هر یک مختص یک نوع مال‌التجاره یا پیشه‌ورانی است که دارای حرفه مشترکی هستند.
در مجموعه بازار همدان امکاناتی نظیر مسجد، حمام ، زورخانه و چایخانه و غیره به چشم می‌خورد. امروزه از راسته بازارهای همدان (آهنگرها، گیوه کش‌ها، زهتاب‌ها، موتاب‌ها، نجارها، گوزه گرها، صحاف‌ها و..) دیگر خبری نیست.
به علت موقعیت خاص جغرافیایی همدان و قرارگرفتن در مسیر راه‌های ارتباطی شهرهای غربی و نیز زائران انبوهی که از میانه و مناطق دور دست جهت زیارت عتبات عالیات در همدان توقف می‌نمودند این شهر از اهمیت خاص اقتصادی و جغرافیایی به ویژه در دوران صفویه برخوردار بوده‌است.
با دقت در نقشه همدان می‌بینیم که تمامی بازارهای همدان در حول و محور مسجد جامع ساخته شده. تجار و پیشه وران نماز ظهر و عصر را در آنجا اقامه می‌کنند.
راسته‌ها و قسمت‌های مختلف مجموعه بازارهای همدان عبارتند از:
راسته آهک فروش ها، سرگذر، آهنگرها، زنجیرسازها، چلنگرها، پالاندوزها، گونی فروش‌ها، چاقوسازها، راسته حسین خانی، راسته حاج فضل الله، حلّاج خانه، حلبی سازها، دبّاغخانه، رزین بُرها، زغالی ها، زرگرها، سبزه میدان، سمسار خانه، شالار یهودی، شیشه فروش ها، صحّافخانه، صندوق سازها، علاقبندها، قصاب‌ها، قیصریه فرش فروش‌ها، نجّارها، قنّادها، کاه فروش‌ها، کفشدوزخانه بزرگ، کفشدوزخانه کوچک، کهنه فروش‌ها، گیوه کش‌ها، مسگرها، نخود بریز ها، نمدمال‌ها و ... .
بازار همدان در سال 1377 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 2027 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
