چطور مسئولیت پذیری را به کودکان آموزش دهیم؟

 به همین دلیل واگذاری انجام این کارها به کودکان بهترین شیوه برای واگذاری مسئولیت به آنان است

چرا واگذاری کارها به کودکان اهمیت دارد

واگذاری انجام کار به کودکان فواید بسیاری دارد که هم این فواید متوجه کل خانواده است و هم برای رشد شخصیت خود کودک موثر است.

وقتی کودکان انجام کارهای ساده را به عهده می‌گیرند، این احساس را دارند که در انجام کاری مفید برای خانواده مشارکت می‌کنند. وقتی کودک خردسال شما میز غذا را می‌چیند و اعضای خانواده برای صرف غذا دور میز می‌نشینند، او احساس می‌کند که برای این وعده غذا کار مهمی انجام داده است. یا وقتی که کودک شما جوراب‌ها را مرتب کند و مثلا پدر یکی از همان جوراب‌ها را می‌پوشد کودک درمی‌یابد که کمک وی مهم و موثر بوده است.

کودک با انجام کارهای ساده منزل می‌آموزد که مسئولیت بپذیرد و به کارهایی که انجام می‌دهد افتخار‌کند،‌ ضمن اینکه به مرور زمان این مسئله برای وی یک امر عادی و معمول می‌شود و بدون این که نیازی به تذکر باشد یا وحشتی از انجام آنها داشته باشد، کارهایی را که از عهده انجام آنها برآید انجام می‌دهد. اما باید دقت داشته باشیم با افزایش دامنه کارهایی که انجام می‌دهند نیاز آنها به تشویق را فراموش نکنیم .

چگونه این واگذاری وظایف باید انجام شود

باید با کارهای کوچک و ساده شروع کنیم. طبیعی است که اگر مثلا کودک با یک اتاق کاملا به هم ریخته و شلوغ مواجه شود، دست پاچه شده و نتواند از عهده مرتب کردن آن برآید. اغلب در این مواقع کودک نمی‌داند از کجا باید شروع کند و در نتیجه تسلیم شده و از انجام آن منصرف می‌شود. حتی ممکن است عصبانی شود و شروع به غرو لند کند. شما به جای اینکه به او بگویید" این اتاق را تمیز کن" به او مسیرها و کارهای معینی را واگذار کنید. مثلا بگویید " لطفا ماشیناتو جمع کن" و وقتی یک کار تمام شد سراغ کار بعدی بروید. "مثلا حالا نوبت جمع کردن مداد رنگی‌هاست"

به این ترتیب کارها یکی پس از دیگری به پایان می‌رسند. به خاطر داشته باشید که کلید کار "سادگی کار" است. کودکان خردسال عادت دارند به محدوده کوچکی توجه کنند بنا بر این شما باید انجام کارهایی را به او بسپارید که در یک محدوده کوچک باشد تا وی را خسته نکنید.

اگر کاری را که بالاتر از توانایی کودک است به او بسپارید، ممکن است او احساس ناامیدی و بیهودگی کند. اما اگر کارها طوری باشند که کودک از عهده انجام آنها به خوبی بر آید، این احتمال وجود دارد که کودک تشویق شده و بخواهد کارهای بیشتری انجام بدهد.

یا اگر کاری که به کودک واگذار می‌کنید، مثل تمیز کردن خانه بزرگ است، حتما به او کمک کنید. صرف نظر از تمام مواردی که گفته شد، کودک شما تمایل دارد که با شما باشد. ضمنا بچه‌ها دوست دارند با یک نفر دیگر کار کنند تا کارها زودتر تمام شود.

همینطور که مشغول انجام کارها هستید در باره آنها با کودک صحبت کنید مثلا در حال غذا دادن به حیوانات بگویید" ما به حیوانات غذا می‌دهیم تا بزرگ و قوی بشوند"

این یک سفر است که مقصد در آن بی اهمیت است

با وجود این که کودکان خردسال از عهده انجام خیلی کارها بر می‌آیند اما به خاطر داشته باشید که در این مراحل مهم تلاشی است که کودک برای انجام کار می‌کند نه نتیجه کار.

هدف شما این نیست که از او یک خانه دار کوچک بسازید بلکه کم کم فهماندن عادت‌های خوب و درست به کودک است. کودک کم کم که بزرگ می‌شود خود به اهمیت سعی و جدیت در انجام کارها پی می‌برد.

گرچه ممکن است دشوار باشد اما کارهای کودک را تصحیح  نکنید مثلا اگر او تختخوابش را درست کرد و کج و ناصاف بود هرگز آن را صاف و مرتب نکنید که اگر این کار را بکنید به او پیام می‌دهید که تلاشش به اندازه کافی خوب نبوده است. در عوض تلاش او را ستایش کنید. با گذشت زمان و همینطور که بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و در کارهایش تکرار و تمرین پیدا می‌کند،‌ تکنیک‌هایش را بهبود بخشیده و از عهده انجام کارها بهتر برمی‌آید.

کارهایی را که به خوبی انجام می‌دهند تشویق کنید

یک روش خوب برای اینکه کودک شما بتواند کارهای روزانه‌اش را خودش پیگیری کند و نیاز به تکرار هر روزه و یادآوری آنها نباشد، ایجاد یک چارت است که وظایف وی را نشان دهد. اگر کودک شما خیلی کوچک است می‌توانید در این چارت به جای کلمات، از تصاویر استفاده کنید. مثلا اگر آبیاری باغچه را می‌خواهید به وی محول کنید از تصویر یک آب پاش یا شیلنگ استفاده کنید.

بعد از انجام هر کار، به شیوه ای او را تشویق کنید. مثلا برچسب‌هایی روی چارت نمودار بچسبانید یا اینکه ظرفی بگذارید و برای انجام هر کار صحیح یک لوبیا داخل آن بیندازید تا مثلا به یک تعدادی که رسید برای او هدیه‌ای بخرید. اگر کودکان آنقدر بزرگ هستند که مفهوم پول را بدانند می‌توانید با افزایش میزان پول توجیبی،  تشویق و توجه خود را نشان دهید.

مهم نیست که به چه روشی قدر دانی خود را نسبت به عملکرد مثبت او نشان می‌دهید. گاهی وقت‌ها حتی در آغوش کشیدن کودک و بوسیدن وی نیز می‌تواند روشی برای نشان دادن قدرشناسی شما باشد.