پل معلق بیتالمقدس، نه تنها یک بنای تاریخی که نمادی است برای یادآوری گذشته سرزمین فلسطین. سرگذشت روستای لفطا در این منطقه خواندنی است. زمانی منطقه سرسبز و خوش آب و هوا در گوشهای از بیتالمقدس روستایی فلسطینی به نام لفطا( lifta) وجود داشته که حالا با گذشتهاش تفاوت فراوانی دارد. اسکلت چندخانه رها شده در درهای سرسبز تنها چیزی است که از لفطا باقی مانده است.
در گذشته 3 هزار نفر در این روستا زندگی میکردند اما در سال 1948 رژیم صهیونیستی پس از اعلام استقلال، این منطقه را نیز از آن خود کرد و ساکنان لفطا ناچار شدند دیارشان را ترک کنند. پس از روز نکبت، فلسطینیها دیگر نتوانستند به وطن خود بازگردند و حالا که سالها از آن حادثه ننگین گذشته، آنها تلاش میکنند راهی برای برگشتن به سرزمین آباء و اجدادیشان پیدا کنند.
مدتی است که ساکنان قبلی لفطا سعی دارند در یک اقدام قانونی مانع از آن شوند که روستایشان به محلی برای ساخت ویلاهای لوکس و گرانقیمت اسرائیلی تبدیل شود.
یعقوب عده یکی از فلسطینیهایی است که در لفطا به دنیا آمده اما اینک در شرق بیتالمقدس زندگی میکند. او که کودکی اش را در لفطا گذرانده، گردشگران را برای بازدید به این مکان تاریخی میبرد. مسجد قدیمی، درختان زیتون و حیاطهای خانههای قدیمی از جاهایی است که او به بازدیدکنندگان نشان میدهد ؛ مکانهایی که محل زندگی جمعی ساکنان لفطا بودهاند و حالا خالیاند و به متروکه تبدیل شدهاند. عده با اشاره به خاطرات خوب کودکی اش از لفطا میگوید: من سال 1940 در لفطا به دنیا آمدم. 8 ساله بودم که از اینجا رفتیم اما هرگز گذشته را فراموش نمیکنم. تمام گذشته و احساسات من اینجاست.
تاریخ فلسطین برای عده بسیار اهمیت دارد به همین دلیل مردم را به این نقطه میآورد که از گذشته کشورش برای آنها سخن بگوید: یادم میآید زمانی که کوچک بودم وقتی بهار از راه میرسید در باغها بازی میکردیم. گیاهان طبیعی جمع میکردیم و مادرم با روغن زیتون و آویشن برایمان غذاهای خوشمزه درست میکرد. اهالی روستای ما مثل یک خانواده بودند. زمان درو که میشد همه جوانان برای کمک داوطلب میشدند. الان هم همین روحیه را حفظ کردهاند و اگر یکی از اهالی سابق لفطا از دنیا برود همه ما به مراسم خاکسپاریاش میرویم. ساکنان لفطا نیز بخشی از 7هزار نفری بودند که پس از حمله رژیم صهیونیستی، مجبور به ترک خانه هایشان شدند. با اینکه بسیاری از مناطقی که به اشغال صهیونیستها درآمدهاند، نابود یا بازسازی شدهاند، لفطا همچنان خالی و دست نخورده باقی مانده است. همین موجب شده لفطا موقعیتی ویژه داشته باشد و افرادی مانند عده نگران فراموش شدن این نقطه از خاک فلسطین باشند.
گرچه ظاهر بسیاری از خانههای لفطا تغییر کرده و علفهای هرز دیوارهای آن را پوشانده اما هنوز هم موزائیکهای جذاب کف ساختمانها به جا مانده است. اطراف این روستا را بزرگراهها و تاسیسات ساختمانی جدید احاطه کرده و تونلی در دست ساخت است که مسیر عبور خط آهن جدید شهر خواهد بود. با این حال لفطا همچنان در آرامشی عمیق فرورفته است.
زینه عبدالله، زنی که دهه دوم زندگی اش را میگذراند و پدر و مادرش اهل لفطا هستند در مورد این روستا میگوید: جای زیبایی است. وقتی به این فکر میکنم که ممکن است زمانی فقط خاطرهای از آن باقی بماند، قلبم به درد میآید.
عبدالله که در تورگردشگری عده شرکت کرده، برای نخستین بار به سرزمین آباء و اجدادی اش آمده و با نگرانی در مورد آینده روستا حرف میزند: ازبین رفتن لفطا باعث میشود نسلهای جدید هرگز نفهمند زمانی در خاک بیتالمقدس، روستایی به نام لفطا به ما فلسطینیها تعلق داشته است.نکته ناراحتکننده این است که اداره زمین رژیم صهیونیستی که مالک فعلی این زمینها به حساب میآید، قصد دارد آنجا را بفروشد تا ساختمانهای جدید در آن ساخته شود و یک بار دیگر مورد استفاده قرار گیرد. شهرداری بیتالمقدس این پیشنهاد را پذیرفته و در ساختمان شهرداری نمونهای از ساختمانهای پیشنهادی در این پروژه وجود دارد.
این صحبتها نگرانیهای فراوانی بهدنبال داشته با وجود این نائومی تسور( tsur)معاون شهردار بیتالمقدس میگوید: برنامه این است که ساختمانهای به جا مانده و بناهای قدیمی را حفظ کنیم. هنر اصلی برای توسعه دادن روستا این است که عناصر جدید و قدیم را به هم ربط دهیم. عجیب است که مقامات اسرائیلی این نقطه را جزوسرزمینهای اشغالی نمیدانند و معتقدند جای بحثی باقی نمانده که لفطا از ابتدا در خاک رژیم صهیونیستی قرار داشته است.
تسور بر این عقیده است که پراکندگی و جدایی مردم در برخی نقاط خاورمیانه طبیعی است و نمیتوان همه مردم را به سرزمینهایی که زمانی وطنشان بودهاند، بازگرداند !
بسیاری از صهیونیستها از بازگشت فلسطینیها میترسند. برگرداندن تعداد کمی از آنها برای نشان دادن حسن نیت ظاهری هم برای آنها نگرانکننده است و آن را خطری جدی میدانند. بازگشت آوارگان به خانه خود برای اسرائیلیها به معنای زیرسؤال بردن دولت یهودیشان است.
البته در رژیم صهیونیستی نیز افرادی پیدا میشوند که به حقیقت اعتراف کنند و در پی آشکار شدن آن باشند. تعدادی از سازمانهای غیردولتی با ساکنان قدیمی لفطا همراه شدهاند و با امضا کردن طوماری سعی میکنند به شیوه قانونی راه بازگشت آنها به خانه را هموار کنند. امضا کردن این طومار در حقیقت تلاشی است برای متوقف کردن ساخت و ساز در لفطا. این افراد معتقدند ساختار قدیمی و تاریخی لفطا باید حفظ شود.این روزها که از ساکنان فلسطینی لفطا اثری دیده نمیشود، خانوادههای یهودی در کمال آرامش به این روستا میآیند تا از آن بهعنوان مکانی برای گردش و تفریح استفاده کنند.
وکیلی با نام سمیر ارشاد در مورد آینده لفطا میگوید: ساکنان سابق لفطا به خوبی میدانند که در این شرایط سیاسی نمیتوانند به خانه هایشان بازگردند اما میتوانند از راههای قانونی مانع از آن شوند که بیگانگان خانه آنها را تصاحب کنند. این عملکرد هرگونه راهکار برای آینده آوارگان را دچار مشکل میکند.
ارشاد نیز به اهمیت تاریخی روستای لفطا اشاره میکند و ادامه میدهد: باید خاطره و تاریخ این روستا را حفظ کرد. این نکته نه تنها برای آوارگان لفطا و سایر فلسطینیان بلکه برای همه مردم دنیا اهمیت دارد. باوجود اینکه تلاش برای حفظ هویت و موقعیت لفطا، چهرهای قانونی دارد اما در مناقشات میان فلسطینیان و رژیم صهیونیستی، نقش مهمی ایفا کرده و بسیار مسئله ساز و تنشزا بوده است. به هر حال حقیقت بسیار آشکار و ساده است: آنها فقط میخواهند به خانه هایشان برگردند و تاریخ خود را حفظ کنند.
الجزیره