در این میان، احزاب و دستهها و گروههای سیاسی دیگری هم ایجاد شدند اما از ثقل سیاسی بالایی برخوردار نیستند.از این منظر میتوان این اقدام اسلامگرایان مصری در شکلدهی احزاب سیاسی به معنای دقیق کلمه را با رویکرد اسلامگرایان ترکیه مقایسه کرد که حزب عدالت و توسعه را ایجاد کردهاند و از طریق آن، در عرصه سیاسی ترکیه فعالاند. اما آیا چنین مقایسهای عملی است و آیا نقاط مشترک این دو حزب بیشتر است یا نقاط افتراقشان؟ حزب آزادی و عدالت اخوانالمسلمین در حالی در مصر تشکیل میشود که نسخه نه چندان مشابه آن در ترکیه یک دهه است که قدرت را در دست دارد.
این درحالی است که تنها چند ماه از عمر حزب آزادی و عدالت مصر میگذرد و نخستین آزمون فراروی آن برای ایفای نقش در حیات سیاسی مصر قرار است در ماه نوامبر آینده و در جریان انتخابات پارلمانی صورت پذیرد. هرچند که این حزب برآمده از جماعتی است که 80 سال است نام مصر در حوزه سیاست با آن گره خورده است.شاید بتوان عملکرد سیاسی هر دو بر پایه فهم و خوانشی مبتنی بر محوریت و مرجعیت اسلام را یکی از نقاط اشتراک این دو حزب در مصر و ترکیه دانست. علاوه بر آن، هر دو حزب با نظریات سیاسی خود، پایگاه اجتماعی و هواداران فراوانی بهویژه در طبقه میانی جامعه دارند که آنها را از این منظر به هم نزدیک میسازد. با این حال، اخوانالمسلمین مصر و حزب جدیدش نه توانسته و نه مدعی ارتباط و همراهی با لیبرالها و جریانهای سکولار در صحنه سیاست و جامعه مصر است.
این درحالی است که اسلامگرایان ترکیه بهدلیل ماهیت و ساختار اجتماعی و سیاسی کشور، ائتلاف با همه گروههای غیراسلامی و غیرمذهبی را فضیلتی برای جایگاه سیاسی خود میدانند و از ائتلاف با همه گروههای بهعنوان یک موفقیت یاد میکنند. اساسا حزب عدالت و توسعه ترکیه مدعی اسلامگرایی حتی در نام خود نیست. رجب طیب اردوغان، نخستوزیر ترکیه و از رهبران اصلی این حزب بارها در سفرهای خارجی و در مصاحبههای رسانهای خود به اینکه این حزب را یک حزب اسلامگرا بنامند اعتراض کردهاست. او حزب عدالت و توسعه را با حزب دمکراتمسیحی حاکم در آلمان مقایسه کرده و گفته، مگر آن حزب را فقط حزب مسیحیها مینامید که حزب ما را اسلامگرا میخوانید؟
در این بین، حزب عدالت و توسعه ترکیه زیر ذرهبین نظامیان مشغول به فعالیت است و به حیات سیاسی خود ادامه میدهد درحالیکه حزب آزادی و عدالت مصر زیر چتر اخوانالمسلمین و برآمده از این جماعت است.در سالهای اخیر اکثر تحلیلگران، اخوانالمسلمین در کشورهای عربی را همریشه و همنظر اسلامگرایان ترکیه میدانستند اما این تفاوت در روزهای اخیر و همزمان با سفر اردوغان به کشورهای مصر، تونس و لیبی مشخص شد. تجویزهای اردوغان و توصیههایش برای احزاب مصری در سفرش به قاهره، با واکنش تند رهبران اخوانالمسلمین مواجه شد. او گفت که مصریها باید مانند ترکیه قانون اساسی سکولار داشتهباشند. اخوانالمسلمین و در صدر آنها، حزب آزادی و عدالت از این اظهارات انتقاد کرد و آنها را دخالتی در مسائل داخلی مصر برشمرد و بر تفاوت زمینههای سیاسی در دو کشور تأکید کرد.از این منظر شاید بتوان گفت این کنش و واکنش نشانگر تفاوت قرائت و خوانش هر کدام از این دو حزب اسلامگرا از امر سیاست باشد.