مجلس شورای اسلامی بر اساس قانون اساسی، علاوه بر وظیفه قانونگذاری، وظیفه نظارت بر عملکرد و حسن اجرای امور در سایر قوا را نیز بر عهده دارد.

 مجلس البته برای نیل به این مقصود از ابزار‌هایی نیز برخوردار است که در این میان «استیضاح» به لحاظ شدت، اهمیت و تأثیرگذاری از سایر ابزارها متمایز شده است. این ابزار نظارتی اما غیر از مجلس دوم، در تمامی مجالس به تناوب و با کم و کیفی متفاوت مورد استفاده قرار گرفته است.

مجلس هشتم با وجود اینکه هنوز تا رسیدن به خط پایان 5 ماه دیگر فرصت دارد، تا کنون چه به لحاظ تعداد استیضاح‌های مطرح شده و چه به لحاظ تعداد وزرایی که با چوب استیضاح از دولت کنار گذاشته شده‌اند، رکورد‌دار است. مجلس هشتم البته یک رکورد منحصربه فرد دیگر نیز در اختیار دارد؛ رکورد استیضاح‌های نافرجام! بدین معنا که تاکنون 15 استیضاح در مجلس هشتم مطرح شده که از این میان تنها 4 استیضاح به رأی گذاشته شده و 11 استیضاح هرگز به مراحل نهایی نرسیدند. از میان 4 استیضاح صورت گرفته نیز 2 استیضاح، معادل50 درصد استیضاح‌های انجام شده منجر به عزل وزیر شده‌است.

داستان استیضاح‌های انجام شده اما از یک حیث دیگر نیز قابل توجه است. مجلس هشتم ابتدای دوران فعالیت خویش سابقه استیضاح موفق مرحوم علی کردان به علت معتبر نبودن مدرک دکترای افتخاری، دریافت حقوق با مدرک غیرمعتبر و عضویت در هیأت علمی دانشگاه آزاد و عدم صداقت در هنگام بررسی رأی اعتماد در کارنامه خود را داشت و وی را پس از گذشت تنها 91روز از کسب رأی اعتماد اولیه مجلس و تکیه بر مسند وزارت کشور از برج آجری خیابان فاطمی به بهارستان کشاند. اما مجلس که با عزل کردان نشان داده بود در مقابل کج‌روی‌ها کوتاه نخواهد آمد، در جریان استیضاح شمس‌الدین حسینی،وزیر اقتصاد دولت دهم به علت قصور در ماجرای اختلاس 3هزارمیلیاردی در آخرین سال از عمر این مجلس به گونه‌ای عمل کرد که انتقادات بسیاری را از درون و خارج از مجلس برانگیخت.

در حالی که نمایندگان می‌توانستند به‌عنوان نماینده‌های مردم در خانه ملت واکنش مناسبی نسبت به عملکرد ضعیف دولت در موضوع خارج شدن 3‌هزار میلیارد تومانی از بیت‌المال نشان دهند، اما با رأی مجدد به وزیر اقتصاد، آن هم به بهانه عذرخواهی‌ای که هرگز صورت نگرفت (حسینی در جریان استیضاح در صحن علنی مجلس اعلام کرده بود اگر لازم باشد از مردم عذرخواهی می‌کنم و ظاهرا لازم هم نشد) مانع از انجام این کار شدند. این استیضاح جنجالی حواشی بسیاری به همراه داشت. چنانچه بعدها احمد توکلی ازجمله نمایندگان مصر بر استیضاح وزیر اقتصاد اظهارنظر جالبی درباره تغییر ناگهانی برخی نمایندگان مؤثر مجلس داشت که بر ابهامات این استیضاح افزود. همچنین دیگر نکته جالب توجه در این استیضاح صحبت‌های لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در دفاع از وزیر اقتصاد بود که تعجب نمایندگان را برانگیخت.

اما نکته جالب دیگر در خصوص استیضاح‌های مجلس هشتم، استیضاح حمید بهبهانی، وزیر راه دولت دهم بود که برای نخستین‌بار در طول تاریخ مجلس بدون حضور رئیس‌جمهور و حتی شخص وزیر در مجلس برای دفاع انجام شد. همچنین در داستان استیضاح‌های مجلس هشتم آنچه بیش از هر چیزی تکرار می‌شد و به رویه ثابتی در مجلس بدل شده بود، پس گرفتن امضا از سوی نمایندگان بود که از یک سو به‌دلیل لابی‌های هیأت رئیسه و از سوی دیگر به علت ملاحظات سیاسی نمایندگان صورت می‌گرفت.

بر این اساس موضوع استیضاح وزرای بهداشت، ‌درمان و آموزش پزشکی، نفت، صنایع و معادن و علوم و تحقیقات و فناوری نیز در طول مجلس هشتم جسته و گریخته در لابه‌لای سخنان نمایندگان مطرح ‌شد ‌اما به دلایل مختلف از قبیل پس گرفتن امضاها، به حد نصاب نرسیدن یا قانع شدن نمایندگان از توضیحات وزرا در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار نگرفت.

لیست کامل استیضاح‌ها در مجلس‌هشتم

شماره وزیر نام تاریخ مهم‌ترین محورهای استیضاح نتیجه
1 آموزش و پرورش علیرضا علی‌احمدی تیر87 ابهام‌ انتصاب‌ها، عدم‌پرداخت مطالبات فرهنگیان و مسائل معلمان حق‌التدریس انجام نشد
2 کشور علی کردان 14 آبان 87 معتبرنبودن مدرک دکترای افتخاری،دریافت حقوق با مدرک غیرمعتبر و عضویت در هیات علمی دانشگاه آزاد عزل شد
3 جهادکشاورزی محمدرضا اسکندری دی 87 عدم تحقق سیاست‌ها و راهبردها، محقق‌نشدن خودکفایی، عدم توفیق توسعه صنایع و اعمال سیاست غلط انجام نشد
4 بازرگانی مهدی غضنفری تیر88 عدم مدیریت مناسب خرید گندم وجو در شمال و غرب کشور، بی‌تدبیری در حل مشکلات کشاورزان و واردات انجام نشد
5 جهادکشاورزی صادق خلیلیان تیر88 عدم دفاع وزیر کشاورزی از افزایش تعرفه واردات میوه و‌ واگذاری‌های مشکوک امور اراضی در تمام نقاط انجام نشد
6 نفت مسعود میرکاظمی مهر88 آمار متناقض بنزین و واردات بیش از سقف مصوب بودجه و نامشخص بودن قرارداد لوله صلح انجام نشد
7 جهادکشاورزی صادق خلیلیان آذر88 توجه نکردن به تذکرات نمایندگان و مشکلات قیمت میوه انجام نشد
8 صنایع علی‌اکبر محرابیان آذر88 عدم حمایت صنایع، تعطیلی70درصد شرکت‌ها به دلیل عدم نقدینگی، انتصاب مدیران فامیلی و... انجام نشد
9 راه حمید بهبهانی اسفند88 ناامنی جاده‌های بین‌شهری و احداث غیرکارشناسانه جاده‌های جدید و... به دلایلی مسکوت ماند
10 راه حمید بهبهانی فروردین 89 عدم نوسازی ناوگان و تکرار حوادث هوایی انجام نشد
11 کشور مصطفی نجار اردیبهشت 89 امنیتی کردن وزارت کشور، عدم استفاده از تخصص کارکنان و شایسته‌سالاری، بی‌توجهی به ساخت‌وسازها و نظارت بر شهرداری‌ها انجام نشد
12 راه حمید بهبهانی بهمن89 وقوع سوانح هوایی پی‌درپی، استفاده غیرموجه از ناوگان هوایی مستهلک، عدم اجرای برنامه چهارم در نوسازی ناوگان هوایی، عدم جدیت در اصلاح مسیرهای حادثه‌خیز و کم‌توجهی به مسیر ریلی و ایستگاه هواشناسی عزل شد
13 نیرو مجید نامجو اسفند89 ضعف مدیریت و برنامه‌ریزی، عدم رعایت عدالت و عدم تعهدات و موارد تبعیض‌آمیز استیضاح ناموفق
14 امورخارجه علی‌اکبر صالحی خرداد90 نفوذ گروه انحرافی در بدنه وزارت امورخارجه و انتصاب ملک‌زاده به عنوان معاون وزیر امورخارجه انجام نشد
15 اقتصاد شمس‌الدین حسینی آذر90 عملکرد ضعیف در ماجرای اختلاس 3هزارمیلیاردتومانی، عدم اجرای قانون یا نقض احکام قانونی مرتبط با وظایفی که وزیرنسبت به بانک‌ها داشته و نصب افرادبه سمت‌های مهم بدون داشتن صلاحیت استیضاح ناموفق
کد خبر 157480

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار سیاست داخلی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز