هواپیماهای تا دندان مسلح که قرار است بدون هدایت مستقیم انسان آسمان را جولانگاه خود سازند آینده‌ای ترسناک را ترسیم کرده‌اند.
هواپیمای بدون سرنشین جدید که توسط نیروی دریایی در خلیج چساپیک (Chesapeake Bay) آزمایش می‌شود مرزهای فناوری را گسترش داده است. این هواپیما قرار است بر عرشه یک ناو هواپیمابر فرود بیاید؛ ماموریتی که یکی از سخت‌ترین کارهای هوانوردی است. اما نکته جالب توجه‌تر آنکه این کار بدون خلبان صورت می‌گیرد؛ حتی کسی از راه دور هم هواپیما را هدایت نمی‌کند.
X-۴۷B تغییری بنیادین در جنگ ایجاد خواهد کرد؛ تغییری که آثاری گسترده دربرخواهد داشت. هواپیمایی که با اتکا به رایانه‌های نصب شده در آن و بدون دخالت انسان به پرواز در می‌آید از آینده‌ای خبر می‌دهد که در آن ماشین‌های نیمه مستقل، مرگ و نابودی را رقم می‌زنند.
اگرچه انسان هواپیمای خودراهبر را برنامه‌ریزی می‌کند و می‌تواند تصمیمات آن را تغییر دهد اما وجود چنین وسیله‌ای که تا دندان مسلح است و بدون هدایت مستقیم انسان آسمان را جولانگاه خود خواهد ساخت خیلی‌ها را نگران کرده است.
نوئل شارکی که کارشناس رایانه و روباتیک است، می‌گوید: در اقدامات منجر به مرگ باید مراجع پاسخگو مشخص باشند. اما زمانی که پای سلاح و روباتیک به میان بیاید یافتن مرجع پاسخگو دشوار خواهد بود. روبات نمی‌تواند پاسخگوی اعمال خود باشد، پس چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ فرمانده‌ای که از این سلاح استفاده می‌کند؟ سیاستمداری که استفاده از آن را تایید می‌کند؟ شیوه تجهیز ارتش یا تولیدکننده‌ای که وسیله‌ای ناقص را ساخته است؟
شارکی معتقد است که ساخت روبات‌های مسلح خودراهبر باید گفتمانی را پدید آورد که پس از کاربرد گاز خردل در جنگ جهانی اول و استفاده از بمب اتمی در جنگ جهانی دوم متداول شد. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ که از سوی کنوانسیون ژنو وظیفه حفاظت از قربانیان درگیری‌های مسلحانه را برعهده دارد از مدتی پیش در حال بررسی این موضوع است.
جاکوب کلنبرگر، رئیس کمیته یادشده، در یکی از گردهمایی‌های اخیر گفت: به‌کارگیری چنین سامانه‌هایی نشان‌دهنده تغییری عمده در شیوه درگیری‌هاست.
به کارگیری این هواپیمای خودراهبر مرگ‌آفرین ممکن است یک دهه دیگر یا حتی بیشتر صورت بگیرد. کارشناسان تسلیحاتی در ارتش و کنگره اذعان می‌کنند که سیاستگذاران پیش از به کارگیری این هواپیما باید مسائل اخلاقی آن را حل کنند.
در کنگره آمریکا، کمیته‌ای به نام هواپیماهای بدون سرنشین وجود دارد که هر دو حزب جمهوریخواه و دمکرات در آن عضو هستند. هنری کولار دمکرات و هوارد پی باک مک‌کئون جمهوریخواه، روسای مشترک این کمیته هستند. هنری کولار می‌گوید: نخستین مرجعی که به احتمال زیاد این موضوع در آن بررسی خواهد شد کمیته یاد شده است. این کمیته که در سال ۲۰۰۹ تشکیل شد اعضای کنگره را از کاربردهای گسترده فناوری هواپیماهای بدون سرنشین آگاه می‌سازد.
کولار می‌گوید: جهان با چند سال پیش فرق کرده است. ما در زمینه‌های مختلف به قلمروی داستان‌های علمی-تخیلی وارد شده‌ایم. با پیدایش فناوری‌های جدید باید قوانین جدید هم به‌وجود بیاید و این پیشرفتی بزرگ محسوب می‌شود.
هواپیماهای بدون سرنشین که خلبانانی از راه دور به هدایتشان می‌پردازند، به یکی از سلاح‌های مهم سیا و ارتش آمریکا در خاورمیانه مبدل شده‌اند. پیش از حادثه یازده سپتامبر، پنتاگون فقط چند هواپیمای بدون سرنشین در اختیار داشت اما هم‌اکنون تعداد آنها به ۷۵۰۰ فروند رسیده است؛ یعنی یک سوم هواپیماهای ارتش آمریکا.
به‌رغم کاهش بودجه ارتش، انتظار می‌رود بودجه اختصاصی به هواپیماهای بدون سرنشین کاهش چندانی نیابد، حتی ممکن است هیچ کاهشی در این خصوص صورت نگیرد چون تولید و هدایت این هواپیماها ارزان‌تر تمام می‌شود. همه بخش‌های ارتش به سوی هدایت ماشینی پیش می‌رود. روزی می‌رسد که زیردریایی‌های روباتیک مسلح در آب‌های بین‌المللی جولان داده و تانک‌های روباتیک سربازان طرف مقابل را در میدان جنگ زمینگیر خواهند کرد.
سیمون رامو یکی از پیشگامان عرصه هوافضاست و به ساخت موشک بالستیک بین‌قاره‌ای کمک کرده است. او در کتاب جدیدش با عنوان «مرگ را به روبات‌ها بسپارید» آورده است: توسعه بیشتر روبات‌های تهاجمی باعث به‌کارگیری هر چه کمتر نیروی انسانی در ارتش ایالات متحده شده و اوضاع امنیت ملی را با صرف هزینه کمتر بهبود می‌بخشد.
در نیروی هوایی گزارشی ۸۲صفحه‌ای با عنوان برنامه پروازی سامانه‌های هوایی بدون سرنشین ۲۰۴۷-۲۰۰۹ تنظیم شده که به کاربردهای آینده هواپیماهای بدون سرنشین می‌پردازد. در این گزارش آمده است: هواپیماهای خودراهبر مؤثرتر عمل کرده و در عین حال هزینه و خطر را کاهش داده و ردپای کمتری از خود بر جای می‌گذارند. این نوع هواپیما مانند یک استاد بزرگ شطرنج که به‌راحتی بر بازیکنان حرفه‌ای غلبه می‌کند، هنگام عملیات سریع‌تر از بهترین خلبان‌ها عمل خواهد کرد.
اما این ویژگی‌ها دغدغه‌هایی جدید هم به همراه دارند: آمریکا تا چه میزان می‌خواهد جنگ را به رایانه‌ها بسپارد؟
ارتش آمریکا حداقل در کوتاه‌مدت هیچ طرحی برای واگذاری نابودی سربازان دشمن به X-۴۷B یا هر پرنده خودراهبر دیگری ندارد. اما نیروی هوایی در برنامه پروازی خود اذعان می‌کند سرانجام روزی خواهد رسید که هواپیماهای بدون سرنشین قادر به تصمیم‌گیری در مورد مرگ و زندگی باشند. البته همین گزارش می‌افزاید که مقامات همچنان بر نحوه استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین نظارت دارند.
در این گزارش همچنین آمده است: انسان‌ها به سرعت به سویی حرکت می‌کنند که در عرصه عمل جایی نخواهد داشت و فقط بر اجرای بعضی تصمیمات نظارت خواهند کرد. واگذاری تصمیم‌گیری برای نابودی سربازان دشمن به یک ماشین، منوط به اجازه رهبران سیاسی و نظامی است که مسئول پاسخگویی به مسائل قانونی و اخلاقی هستند.
پیتر دابلیو سینگر، نویسنده کتاب «سیم‌کشی شده برای جنگ» که در مورد جنگ روباتیک است، می‌گوید: سامانه‌های هدف‌گیری خودکار در ارتش در حال ساخت است اما پیش از آنکه هواپیماهای خودراهبر به ماموریت‌های جست‌وجو و نابودسازی فرستاده شوند ارتش باید ثابت کند که این وسیله قادر به انجام ماموریت‌های ساده‌تر مانند سوخت‌گیری مجدد و عملیات شناسایی است. اینجاست که پای X-۴۷B به میان می‌آید. سینگر می‌گوید: چه دوست داشته باشید چه نه، آینده متعلق به تجهیزات خودراهبر است. X-۴۷B یکی از برنامه‌های متعددی است که به‌منظور ارتقای فناوری صورت می‌گیرد. X-۴۷B یک جت آزمایشی است و از همین رو است که X در نام آن به کار رفته است. هدف از ساخت این هواپیما نمایش فناوری‌های جدید از قبیل بلند شدن، فرود و سوخت‌گیری مجدد به‌صورت خودکار است. این هواپیما از یک مخزن مجهز به تسلیحات برخوردار بوده که قادر است ۴۵۰۰ پوند ماده انفجاری را در خود جای دهد؛ البته نیروی دریایی اعلام کرده است که هیچ طرحی برای مسلح کردن آن ندارد.
نیروی دریایی در حال حاضر ۲فروند از این نوع هواپیما را آزمایش می‌کند. این هواپیماها پشت حفاظ سیم‌خاردار شرکت نورتروپ گرومن در پامدیل (Palmdale) ساخته شده؛ همانجایی که بمب‌افکن رادارگریز B-۲ ساخته شد. برنامه استفاده از هواپیماهای خودراهبر X-۴۷B با توان رزمی در ناوهای هواپیمابر طی قراردادی ۶۳۵/۸ میلیون دلاری از سوی نیروی دریایی در سال ۲۰۰۷ به شرکت سازنده ابلاغ شد و هم‌اکنون میزان آن به ۸۱۳ میلیون دلار رسیده است.
اولین هواپیمای X-۴۷B در فوریه گذشته نخستین پرواز خود را از پایگاه ادواردز متعلق به نیروی هوایی انجام داد و تا ماه پیش در همانجا مورد آزمایش قرار گرفت. پس از آن از بیابان موهاوی به مقر هوایی نیروی دریایی در رودخانه پاتوکسنت واقع در مریلند جنوبی منتقل شد. قرار است این هواپیما برای نخستین بار در سال ۲۰۱۳ با اتکا به مختصات GPS و دستگاه‌های پیشرفته الکترونیک هوانوردی روی عرشه یک ناو هواپیمابر فرود بیاید. رایانه‌های ناو هواپیمابر سرعت ناو، وجود بادهای جانبی و دیگر اطلاعات را از فاصله چندمایلی به هواپیما ارسال می‌کنند.
کارل جانسون، مدیر برنامه X-۴۷B در شرکت نورتروپ، می‌گوید: X۴۷B نه تنها فقط با اتکا به تجهیزات خود فرود می‌آید بلکه می‌داند چه سلاح‌هایی را حمل می‌کند، کی و کجا باید از طریق هواپیمای سوخت‌رسان سوخت‌گیری کند و آیا خطری آن را تهدید می‌کند یا نه؟ این هواپیما خودش محاسبات لازم را انجام خواهد داد و تصمیم می‌گیردچه کاری باید انجام دهد.
