دمیدن روح طبیعت در شهرهای بتنی جهان

در این بین، تعدادی از شهرهای دنیا، بنابر شرایطی که در آن قرار داشتند، سریع‌تر از حد معمول در جاده توسعه و پیشرفت حرکت کردند. این حرکت سریع در بعضی از شهرها از کنترل مسئولانش خارج شد و همین موضوع اثرات بدی روی محیط‌زیست‌شان گذاشت. سال‌های نسبتا زیادی، گسترش شهرها همراه با تخریب فضای سبز بود و کم‌کم به پهنه‌ای از بتن و آسفالت تبدیل شدند.همین تغییر شکل، برای مدیران شهری و حتی شهروندان زنگ خطری بود که به عمق تخریب محیط‌زیست‌شان پی ببرند و در پی بازسازی فضاهای سبز و بیشتر کردن آن باشند. توکیو، استانبول و سئول مثال‌های خوبی در این زمینه هستند.

دوره ادو (Edo) برای ژاپنی‌ها دوره خاصی محسوب می‌شود. در این دوره که از سال1603 تا 1868 میلادی طول کشید، ژاپن و پایتخت آن،توکیو- در آن زمان به توکیو، ادو می‌گفتند- به‌صورت سبز و پایدار اداره می‌شد. در زمانی‌ که مسئولان پایتخت سرزمین آفتاب، تخت‌گاز در مسیر پیشرفت و توسعه در حرکت بودند، منابع طبیعی و فضای سبز به‌تدریج از دست رفت.

برای جبران مافات و جلوگیری از صدمات بیشتر، مسئولان شهر توکیو 3 اقدام اساسی «طرح جامع سبز»، «طرح دوبرابر شدن فضای سبز» و «برنامه توکیوی سبز» را در دستور کار خود قرار دادند. این اقدامات سبز، نتایج خوبی را برای این شهر به‌همراه داشت.

بعد از آن، شهرداری توکیو طرحی با نام «برنامه 10ساله» را پیش برد که اولویت آن، «بازسازی توکیو برای تبدیل شدن به شهری زیبا که بین آب و فضای سبز محصور شده‌است» بیان شد. در این طرح، احداث «شبکه جاده‌ای سبز» که فضاهای سبز بزرگی را به درختان کنار خیابان متصل می‌کند، ایجاد یک جزیره سبز به بزرگی زمین‌های کاخ امپراتوری (7/41کیلومتر مربع)، ایجاد فضای سبز هزار هکتاری و 2برابر شدن تعداد درختان کنار خیابان تا میزان یک‌میلیون اصله ، برای توکیو در نظر گرفته شده‌است.

برای بازسازی فضای سبز توکیو، 4سیاست در پیش گرفته شد: سیاست اول، مشارکت شهروندان و تاجران در این حرکت بود. در این مورد، ایده جالبی مانند کاشتن «درخت یادبود» توسط شهروندان در ‌مناسبت‌های فرخنده‌شان مطرح شد.

سیاست دوم به دو برابر کردن تعداد درختان کنار خیابان بر‌می‌گشت. تعداد درختان در پایان سال2005، 480هزار اصله بود و طی این برنامه مشخص شد که این میزان در پایان سال2010 به حدود 700هزار اصله و در پایان سال2015 به یک میلیون اصله خواهد رسید.

در این قسمت، توسعه پارک‌ها هم در نظر گرفته شده بود و بنا بود تا پایان سال2010، بیش از 150هکتار پارک‌های جدید احداث شود و این مقدار تا پایان سال2015 باید به 300هکتار برسد.در سیاست سوم، چمن کردن فضای مدارس در دستور کار قرار گرفت. در این مورد شهرداری قصد دارد طی 10سال، 300هکتار فضای سبز جدید را ایجاد و حفظ کند.

سیاست چهارم مربوط به خلاقیت در حفظ و ایجاد فضای سبز می‌شود. با پیروی از این سیاست، مسئولان توکیو می‌خواهند در هر کجا که می‌شود، فضای سبز ایجاد کنند. آنها در دستور کار دارند که به میزان 400هکتار در روی پشت‌بام، سطح دیوار، مناطق راه‌آهن و فضای پارکینگ‌ها فضای سبز به‌جود بیاورند.

پروژه‌های سبز استانبول

در نیمه دوم قرن بیستم، توسعه شهرنشینی نقش مهمی را در ترکیه بازی کرد. مهاجرت از مناطق روستایی به شهرها، مشکلاتی برای فضای سبز این کشور به وجود آورد. در این برهه از زمان، آنتالیا با ویژگی‌های طبیعی خاصش مورد توجه بخش توریسم قرار گرفت؛ از این رو، هتل‌های بزرگ و دهکده‌های ساحلی ساخته شد و فرصت‌های شغلی بیشتر به‌وجود آمد. طی این سال‌ها تا امروز، 4برنامه عمرانی برای آنتالیا در نظر گرفته شد و تنها در 2 برنامه ملاحظات زیست‌محیطی انجام شد؛ چون استاندارد‌های زیست‌محیطی در سال1971 وارد قانون ترکیه شد.

گفته می‌شود که تا قبل از سال1995، آمار محدودی از فضای سبز آنتالیا وجود دارد اما طبق یک آمارگیری در سال2000، سرانه فضای سبز 3/1متر مربع و در سال2005، 4/4متر مربع اعلام شد.

استانبول هم مانند آنتالیا در مسیر توسعه شهری به فضای سبزش آسیب رساند و سرانه فضای سبز در آن کمتر از استاندارد اروپاست. در سال2009، یکی از رسانه‌های ترکیه، استانبول را قربانی توسعه افسارگسیخته دانست و نوشت: «به‌سختی می‌توان یک درخت در شهر دید، چه برسد به یک پارک.»

در آن سال‌ها، سرانه فضای سبز در اروپا 20متر مربع و در استانبول 6/4متر مربع بود. شهرداری استانبول هم سعی کرده است این مقدار را افزایش دهد. پروژه‌ای استراتژیک و 4 ساله (2014-2010) در استانبول به تصویب رسید که با در نظر گرفتن نظرات شهرداری‌های منطقه، دانشگاه‌ها و سازمان‌های غیردولتی تهیه شده است. یکی از اهداف مهم این پروژه، توسعه و حفظ فضای سبز است.

پیش از این هم، شهرداری استانبول یک سری سیاست‌های سبز به منظور افزایش فضای سبز در اطراف شهر و فضای سبز قابل استفاده برای شهروندان در پیش گرفته است. رسیدن به سرانه فضای سبز 10متر مربع و سرانه زمین ورزشی 3متر مربع از اهداف مهم این سیاست‌هاست.

در این بین، استانبول بر پروژه‌های عمرانی سبز هم تمرکز کرده است. گفته می‌شود، یکی از سبزترین این پروژه‌ها، یک میلیارد دلار هزینه داشت که شامل برجی 60طبقه و هتل 5ستاره می‌شد که در یکی از مراکز جدید مسکونی و تجاری استانبول بنا نهاده شد.

سئول سبز با مشارکت مردم

بنا بر اعلام وزارت محیط‌زیست سئول، میزان فضای سبز در این شهر از سال2001 رو به افزایش است. سهم مناطق شهری سئول در آن سال، 61/56درصد بود که در سال2009 به 56/75درصد رسید. طی این مدت، پوشش جنگلی این شهر از 22درصد به 14/15درصد رسیده و میزان‌ زمین‌های پوشیده شده از چمن هم تقریبا دو برابر شده است.

در سال2003 میزان سرانه فضای سبز در سئول 4/53مترمربع اعلام شد که تقریبا نصف میزان پیشنهاد شده از سوی سازمان جهانی بهداشت و سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی بود. همچنین گفته شد تقریبا 82درصد از مرکز شهر توسط آسفالت نفوذناپذیر پوشانده شده که باعث کاهش 40/7درصدی تبخیر و نفوذ آب به داخل زمین شده است.

طی آمار منتشر شده در سال2007، سئول هزار و 953پارک در اندازه‌های مختلف دارد که 27 درصد از فضای شهری‌اش را پر کرده است. سرانه فضای سبز و پارک در پایتخت 5/19متر مربع عنوان شده است که هنوز با شهرهایی مانند لندن، برلین و تورنتو فاصله زیادی دارد.

این میزان پیشرفتی که سئول در افزایش میزان فضای سبزش داشته، به‌دلیل انجام پروژه‌هایی مانند سازمان سبز سئول (Seoul green trust) است. این پروژه توسط یک سازمان غیردولتی با همکاری مردم و البته پشتیبانی شهرداری اداره می‌شود. این سازمان در سال2003 با کمپینی تحت عنوان «3/3متر مربع بیشتر سرانه فضای سبز» بنا نهاده شد.

هدف پروژه این است که تا سال2020، به 33میلیون متر مربع فضای سبز در سئول برسد. برای رسیدن به این منظور، پروژه در 3بخش مقیاس بزرگ و پارک‌های اکولوژیک (9/9میلیون متر مربع)، راه‌های سبز (13/2میلیون متر مربع) و فضاهای سبز کوچک در اطراف خانه‌ها (9/9میلیون متر مربع) اجرا می‌شود.در بخش اول اقداماتی نظیر بازسازی پارک‌های قدیمی و توسعه جنگل‌هایی که در مسیر سئول هستند، انجام می‌شود. در بخش راه‌های سبز، کاشتن درخت در مکان‌هایی مانند اطراف خیابان‌ها ، راه‌آهن و مکان‌های غیرقابل استفاده و ایجاد شبکه سبز آپارتمان- مدرسه در دستور کار قرار دارد. بخش آخر شامل کاشتن درخت در کنار خیابان‌ها، زمین‌های استفاده نشده، مدارس و دانشگاه‌ها می‌شود.

یکی از دستاورد‌های بزرگ این پروژه، تبدیل یک مجموعه ورزشی به پارک اکولوژیک است. این پارک جنگلی 15هکتار وسعت دارد و به اندازه یک‌سوم سنترال پارک نیویورک است. سازمان سبز سئول در طول ساخت‌وساز این پارک از 5هزار شهروند و 70شرکت بزرگ دعوت کرد تا به کمپین کاشتن درخت در پارک جدید بپیوندند.