تجربه 3 دوره فعالیت شورایاران طی 12 سال گذشته حکایت از رشد و بلوغ این تشکل مردمی دارد. لازمه تداوم این روند، برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح تصمیمات از سوی ستاد شورایاری است. این ویژگی موجب شده که فعالیت‌های ستاد اجرایی شورایاری‌ها از اهمیت خاصی برخوردار شود. محور اصلی برنامه‌ها و فعالیت‌ها در ستاد شورایاری، توجه همه‌جانبه به نیازها و انتظارات شورایاران و تطبیق آنها با وظایف مدون‌شان و هماهنگی فعالیت‌ها با اهداف شورای اسلامی شهر تهران است.
1 - برگزاری انتخابات هیأت رئیسه محلات 374 گانه
براساس مصوبه ستاد هماهنگی شورایاری‌ها، هر ساله انتخابات هیأت رئیسه محلات و مناطق (دبیر، جانشین، منشی) در آغاز هر سال می‌بایست به‌طور متمرکز و با نظارت ستاد اجرایی برگزار شود. در سال‌جاری طبق جدول زمانبندی از 90/01/23 تا 90/02/15 انتخابات تمامی محله‌ها در سالن اجتماعات ستاد انجام شد. طی این مدت بیش‌از 3هزار نفر از اعضای شورایاری از 374 محله تهران، هیأت رئیسه محله‌های خود را انتخاب کرده‌اند.
2 - انتخابات هیأت رئیسه مناطق
به‌منظور انسجام بخشی به فعالیت‌های شورایاران در منطقه و ایجاد ساختار نظام‌مند و مشخص برای انجام وظایف، مقرر شد در تمامی مناطق 22 گانه هیأت رئیسه شورایاری مناطق از میان دبیران محله‌ها انتخاب شود. در اجرای این مصوبه ستاد شورایاری در سال‌جاری از 90/02/18 تا 90/02/31 طبق جدول زمانبندی، انتخابات هیأت رئیسه مناطق را با حضور رئیس ستاد هماهنگی برگزار کرد و احکام منتخبین طی مراسمی با حضور ریاست شورای اسلامی شهر تهران اهدا شد.
3 - جلسات با حضور مسئولان شهرداری و دبیران شورایاری
از سال 1389 مقرر شد برای آگاهی دقیق از مشکلات مردم با سازمان‌های خدمات‌رسانی در مدیریت شهری، جلساتی با حضور مسئولان این سازمان‌ها و شهرداران مناطق و دبیران شورایاری تشکیل یابد و مسائل به دقت پیگیری شود. در سال 1389، 17منطقه تهران در این طرح قرار گرفتند و جلسات آنها به انجام رسید و نتایج مثبت بسیاری در پی داشت. در سال 1390 در ادامه این روند، 3 منطقه دیگر( 8، 16 و 21) به انجام رسید. علاوه بر این تاکنون چندین تفاهمنامه همکاری میان ستاد شورایاری با نهادهای دیگر به امضا رسیده که از آن جمله می‌توان به سازمان میوه و تره‌بار، شرکت برق کمیته امداد، نیروی انتظامی و آموزش و پرورش اشاره کرد. در ادامه این روند در سال‌جاری جلسات متعددی با سازمان‌های مختلف تشکیل یافته و در زمینه‌های مختلف تفاهمنامه به امضا رسیده است.
4 - جلسات ریاست و اعضای شورای شهر با شورایاران
در مجموع 8 جلسه با حضور ریاست و اعضای شورای شهر و هیأت رئیسه مناطق برگزار شده است. از جمله تدابیر مؤثر برای برقراری ارتباط دوسویه میان شورای شهر و شورایاران، برنامه ارائه گزارش دبیران مناطق و محلات تهران در جلسات علنی شوراست که از سال 1388 شکل گرفت و تاکنون 87 گزارش منطقه‌ای و محلی ارائه شده است. این حرکت موجب دلگرمی شورایاران و ایجاد انگیزه برای فعالیت بیشتر در سطح محله‌شده و از طرفی اعضای شورا از مسائل و مشکلات محلات تهران و توانمندی‌های شورایاری‌ها به‌طور دقیق‌تر مطلع شده‌اند.
5 - نشست‌های علمی و پژوهشی شورایاران
باتوجه به اجتماعی و فرهنگی بودن وظایف و فعالیت‌های شورایاری که در اساسنامه مصوب به ابعاد گوناگون آن پرداخته شده است، از سال 1389 واحد پژوهش و آموزش در ستاد شورایاری‌ها تشکیل شد. این واحد وظیفه دارد شرایط و امکاناتی را فراهم کند که منجر به توانمندی فکری و مدیریتی شورایاران شود. در این راستا اقداماتی در دستور کار ستاد قرار گرفت که عبارتند از: حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری که با موضوع شورایاری و نقش‌های گوناگون آن تدوین می‌شود و پرداختن به مسائل شهری و مشارکت‌های اجتماعی که خوشبختانه اقبال محافل دانشگاهی و علمی کشور و همچنین شورایاران از این موضوع چشمگیر بوده و نتایج مثبت بسیاری کسب شده است. یکی از راه‌های انتقال یافته‌های علمی و پژوهشی به شورایاران برگزاری جلسات نقد و بررسی است که با عنوان نشست‌های علمی و پژوهشی توسط ستاد برگزار می‌شود.
6 - حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی و پژوهش‌های علمی
ستاد هماهنگی شورایاری‌ها با اعتقاد به اینکه توسعه و پیشرفت در هر سیستمی در درجه اول متأثر از ویژگی‌های مجموعه انسانی آن سیستم است، رکن اصلی ارتقای شورایاری‌ها را اعضای آن مجموعه می‌داند و بر این اساس سعی در ارتقای مهارت‌ها و توانمندی‌های شورایاران دارد تا از این رهگذر با کنش‌های آگاهانه خود فرایندهای مؤثر بر توسعه شهری را تحت‌تأثیر قرار دهد.
یکی از راه‌های مؤثر در این حوزه توسعه و افزایش مطالعات پژوهشی و آکادمیک در حوزه شورایاری‌ها بوده و در کنار آن تلاش شده تا یک ارتباط دوجانبه با دانشگاه‌ها و گروه‌های علمی مرتبط با شورایاری‌ها برقرارشود. در سال‌جاری 11 عنوان پایان‌نامه در مقاطع کارشناسی‌ارشد و 2پایان‌نامه در مقطع کارشناسی مورد حمایت قرار گرفته و یافته‌های این پژوهش‌ها طی نشست‌هایی با حضور شورایاران مورد نقد و بررسی قرار گرفته و نتایج مثبت بسیاری در پی داشته است.
7 - برنامه‌های ویژه بانوان شورایار
حضور بانوان در عرصه‌های فعالیت اجتماعی و فرهنگی در سال‌های پس از انقلاب به‌صورت چشمگیری افزایش یافته است. در قالب شورایاری نیز قریب به 500 بانوی شورایار در کنار برادران خود در محلات تهران فعالیت می‌‌کنند. ستاد شورایاری به‌منظور حمایت و تکریم از این حضور تأثیرگذار طی سال، برنامه‌های ویژه بانوان شورایار را به مورد اجرا می‌گذارد و در سال‌جاری طی 2 مراسم یکی در سالروز ولادت حضرت زهرا(س) و دیگری در سالروز وفات حضرت خدیجه (س) از بانوان شورایاری تجلیل شده است.
8 - انتشار نشریه شورایاران
از همان دوره نخست تشکیل شورایاری‌ها یکی از خواسته‌ها و دغدغه‌های شورایاران، داشتن نشریه مستقل به‌منظور اطلاع‌یابی و اطلاع‌رسانی مناسب از عملکردها و خواسته‌های خود بوده است که به‌رغم پیگیری‌های به‌عمل آمده در2دوره شورای شهر، به‌طور جدی به این مهم پرداخته نشد اما خوشبختانه در دوره سوم شورای اسلامی شهر این امکان به‌وجود آمد که نشریه شورایاران به‌طور مستمر انتشار یابد و این امر موجب مستندسازی و انسجام بخشی به فعالیت‌های شورایاران شده است.
9 - چاپ کتاب
با توجه به نوپا بودن نهاد شورایاری و تقاضای وافر از سوی محافل علمی و اجتماعی برای آشنایی کامل و دقیق با این نهاد و نبود منابع معتبر و علمی در این‌باره، ستاد شورایاری‌ها اقدام به تدوین و چاپ کتاب با محتوای غنی علمی کرده و تاکنون 6 عنوان کتاب را تهیه کرده است که عبارتند از:
آموزه‌های پایه شورایاری (چاپ و توزیع شده)
گزارش یک شهرشامل 22گزارش منطقه‌ای دبیران شورایاری در صحن علنی شورا (در دست انتشار)
مجموعه مقالات شورایاری، رویکردی نو به مدیریت محلی (در دست انتشار)
تکنیک‌های مشارکت شهروندان در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری (در دست انتشار)
سازوکارهایی برای مشارکت شهروندان با مدیریت شهری (در دست انتشار)
مدیریت شهری با تأکید بر مدیریت ناحیه محوری (در دست بررسی)
10 - آمـــوزش و توانمندسازی ستاد شورایاری
آموزش و توانمندسازی شورایاری‌ها در دستور کار شورا قرار دارد و تاکنون موفقیت‌های بسیاری کسب شده است. علاوه بر استقبال شورایاران، سازمان‌ها و مؤسسات مختلف نیز برای خدمات آموزشی مرتبط با ستاد، همکاری مناسبی داشته‌اند که از جمله این فعالیت‌ها و آموزش‌ها، مهارت‌های کارآفرینی، آموزش پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، آموزش مکاتبات اداری و آشنایی با مقررات و قوانین را می‌توان نام برد که با همکاری نیروی انتظامی، سازمان زیباسازی و مؤسسه آموزش شهر به انجام رسیده است.
11 - نظارت و بازدید میدانی
اگر نقش ستاد را در چند بخش خلاصه کنیم مهم‌ترین آن، بخش نظارت بر عملکرد شورایاری‌هاست. 374 محله با 3740 عضو شورایار حوزه گسترده‌ای است و با امکانات محدود موجود، نظارت، امری بسیار دشوار است. در سال‌جاری کارشناسان ستاد 40 مورد بازدید میدانی از محلات و مناطق داشته‌اند که لزوم گسترش این فعالیت کاملاً مشخص و روشن است.
12 - کمیته انضباطی شورایاری‌ها
شاید در زمان تشکیل شورایاری‌ها لزوم داشتن ساختاری برای بررسی عملکرد شورایاری‌ها کمتر به‌نظر می‌رسید اما تجربه فعالیت 3 دوره شورایاری این امر را کاملاً روشن و مشخص کرده است. طی 2 دوره اول شورایاری تقریباً این موضوع مورد توجه قرار نگرفت و حتی هیچ‌گونه رأی سلب عضویتی برای کسی صادر نشد.
در دوره سوم ستاد شورایاری با تدوین آیین‌نامه انضباطی و تصویب آن در ستاد هماهنگی شورایاری‌ها و تشکیل کمیته انضباطی متشکل از کارشناسان متخصص، به‌طور جدی به تخلفات انضباطی رسیدگی کرده و در موارد لازم اقدام به صدور رأی سلب عضویت شده است. در سال‌جاری 150 عنوان پرونده انضباطی مورد رسیدگی قرار گرفته است.
13 - جلسات هم اندیشی
مشورت و گفت‌وگو و تبادل نظر محور اصلی فعالیت‌های شورایاری محسوب می‌شود. ستاد شورایاری‌ها به‌عنوان متولی فعالیت‌های شورایاران در تمامی مقاطع تلاش وافر دارد تا این فرهنگ را در اقدامات خود رعایت کند و در تصمیمات خود از نظرات و مشورت شورایاران بهرمند شود. این اتفاق در قالب جلسات هم‌اندیشی متعددی با دبیران و اعضای شورایاری‌ها حاصل شده که در سال‌جاری 38 جلسه در سطح ستاد، مناطق و محلات دایر بوده است.
14 - فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی
توقع و انتظار شهروندان و مسئولان از شورایاران، همکاری و مشارکت همه‌جانبه در کاهش مشکلات شهر تهران است. در این‌باره سازمان‌های مختلف با مراجعه به ستاد و درخواست همکاری و مساعدت، موجب شکل‌گیری اقدامات بسیار مؤثر بوده‌اند که می‌توان به برخی از آنها در حوزه معلولان، سالمندان، نیازمندان، سازمان زیباسازی، فعالیت‌های قرآنی و مذهبی و... اشاره کرد. آخرین اقدام ستاد در این راستا برگزاری همایش «شهری برای همه» در بهمن‌ماه جاری با مشارکت معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری و سازمان‌های مردم نهاد بوده است.
15 - تفاهمنامه‌های همکاری با سازمان‌ها
ستاد شورایاری با آگاهی و اشراف بر موقعیت و جایگاه والای شورایاران و توانمندی آنها در جلب مشارکت و همکاری مشترک با نهادها و سازمان‌ها، تاکنون تفاهمنامه‌های همکاری متعددی را با سازمان‌های مختلف به امضا رسانده که حاصل آن امیدواری و توسعه حوزه عملکرد شورایاران بوده است و از ثمرات این اقدام متخصص شدن شورایاران است که این کار در مسیر فعالیت 12ساله شورایاری امری اجتناب‌ناپذیر است. در‌واقع امروز شورایاران به‌عنوان کارشناسان مسائل شهری شناخته می‌شوند و نقش مشورتی و نظارتی آنها بسیار مورد توجه مردم و مسئولین است.
